Morgunblaðið - 29.05.2018, Blaðsíða 20

20 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 29. MAÍ 2018
GÆÐI – ÞEKKING – ÞJÓNUSTA
Njóttu bakstursins,
við hreinsum fötin
Við erum sérfræðingar í erfiðum blettum
Framtak-Blossi er umboðsaðili
fyrirVOLVO PENTA á Íslandi
Dvergshöfða 27 , 110Reykjavík | www.blossi.is | blossi@blossi.is
Framtak-Blossi
kappkostar að bjóða
góða þjónustu og
sanngjarnt verð á
varahlutum.
Hafið samband við
Hafþór í síma 895-3144
eða hafthor@blossi.is
Í allri hinni réttmætu
umræðu um fátækt á
Íslandi þá er einn oft af-
gerandi orsakaþáttur
nær aldrei á nafn nefnd-
ur. Það er býsna mikið
til í því sem jafnaldra
mín sagði á dögunum,
eitthvað á þessa leið:
Það er alltaf látið sem
svo að áfengisneyzla
komi hvergi inn í fá-
tæktarumræðuna. Það
er eins og alltaf sé verið að bera blak af
áfenginu, ef það er hreinlega ekki þag-
að um það eins og það hafi engin þjóð-
félagsleg áhrif. Og háttvirtur þing-
heimur fjallar efalaust af andakt um
nauðsyn þess að rækta kannabis, nú
eða þá að leyfa heimabrugg, að ekki sé
nú talað um brennivín í búðirnar, rétt
eins og þetta lið sé með þessu að halda
upp á afmæli lýðheilsuáætlunar rík-
isstjórnarinnar. Já, þetta voru um svo
margt sönn orð í tíma töluð. Og svo
bætast önnur eiturefni við með oft enn
skelfilegri afleiðingum. Gleymum samt
ekki að áfengið er stærsti heilbrigð-
isvandinn, enn drepur það flesta fyrir
tímann og sérhver aukning á neyzlunni
bætir í voðavána. Þess vegna eiga
brennivínsþjónarnir á Alþingi enga af-
sökun fyrir hegðan sinni, þetta fólki
veit þetta allt saman og því vorkenn ég
því fólki ekki sem telur það eitt af hlut-
verkum sínum á Alþingi
að þjóna þeim kump-
ánum Bakkusi og
Mammon,
En það eru margir
sem vara við og starfa á
akri lýðheilsunnar sem
betur fer og okkar sam-
tök. Bindindissamtökin á
Íslandi IOGT, ein af
þeim samstillta hópi,
hafna gróðasjónarmiðum
ógæfuvaldanna.
Í Morgunblaðinu laug-
ardaginn 12. maí sl., er afar athygl-
isverð grein Lilju Magnúsdóttur um
Tungutak, ein af þeim sem halda dygg-
an vörð um íslenzkuna okkar, þá meg-
instoð er gerir okkur að þjóð meðal
þjóða. En Lilja segir fleira og ég leyfi
mér að vitna í hana orðrétt svo vel sem
þar er frá greint: „Vágesturinn í mínu
ungdæmi var áfengisneysla. Sum heim-
ili voru alltaf fátæk vegna þess að hús-
bóndinn og stundum húsmóðirin líka
eyddu tekjum og tíma til drykkju í stað
þess að vinna þau verk sem þurfti til að
framfleyta fjölskyldunni. Það var átak
að byggja upp meðferðarstöðvar og þar
með vonaði ég að þetta vandamál yrði
úr sögunni.“ Og litlu síðar segir Lilja:
„En þetta hefur aldeilis ekki þróast í
rétta átt. Eiturlyf og áfengi valda mikl-
um skaða og því óskiljanleg sú umræða
að auka aðgengi að áfengi og gera eit-
urlyf lögleg.“ Hafi Lilja heillaþakkir
fyrir þessi orð sem og greinina alla.
En að upphafsorðunum hennar Lilju
um um vágestinn í hennar ungdæmi,
áfengið. Því er nú ver að það sem hún
segir um fátæktina af völdum vágests-
ins mikla í hennar ungdæmi og ég
þekki líka til, það á víða við í dag og
þess vegna heiti ég á alla þá sem vinna
að rannsóknum á orsökum fátæktar að
draga hvergi undan þátt áfengis og
annarra eiturefna í þeirri fátækt sem
enn ríkir á Íslandi, en ætti að vera liðin
tíð í landi ofurmilljarðanna í allmargra
eigu, en betur að gáð auðvitað einmitt
þess vegna.
Megi framtíðin færa okkur miklu
færri fátæka og ekki síður enn færri of-
urríka. Og gleymum aldrei að forðast
vágesti eins og áfengið og gefa því sem
öðrum eiturefnum engin grið.
Mikilvirkur orsaka-
þáttur fátæktar
Eftir Helga Seljan
» Gleymum aldrei að
forðast vágesti eins
og áfengið og gefa því
sem öðrum eiturefnum
engin grið.
Helgi Seljan
Höfundur er formaður
fjölmiðlanefndar IOGT.
Í umræðum á Fés-
bókinni eftir kosning-
arnar var því varpað
fram hvort það hefði
verið vegna þess að VG
bauð ekki fram, að
sjálfstæðismeirihlut-
inn féll.
Ég er viss um að svo
hafi verið. Í kosning-
unum 2014 fékk VG
8% og engan bæj-
arfulltrúa. Þessi atkvæði hefðu flest
farið á S og BF, ef VG hefði ekki
boðið fram. En í staðinn var þessum
atkvæðum vinstrimanna hent. Ég
reiknaði þá út, að D hefði fengið
fjóra fulltrúa en ekki fimm, ef VG
hefði ekki boðið fram. Núna fékk D
einmitt fjóra fulltrúa með sama fylgi
og síðast (41,7 þá, en 41,4 núna).
Fjórir fulltrúar af níu eru 44%, sem
er sanngjarnt miðað við fylgi flokks-
ins.
Það kom fram að einhverjum
fannst það sorglegt að VG hefði ekki
getað boðið fram á Akranesi.
Niðurstaðan hjá VG
Mér finnst sorglegra að VG hafi
boðið fram t.d. í:
Kópavogi: Fengu 5,7% og engan
mann. Atkvæðum vinstrimanna
hent. Þar fékk Sjálfstæðisflokkurinn
36% atkvæða en 5/11
fulltrúa = 45%. Þetta
er 25% bónusfylgi.
Hafnarfirði: Fengu
6,7% og engan mann.
Atkvæðum vinstri-
manna hent. Þar fékk
Sjálfstæðisflokkurinn
34% atkvæða en 5/11
fulltrúa = 45%. Þetta
er 32% bónusfylgi!
Reykjanesbæ:
Fengu 1,9% og engan
mann. Það er hætt við
að ýmsir stuðningsmanna listans sjái
eftir allri vinnunni við kosningarnar
þegar útkoman er svona rýr. En þau
skemmdu ekki mikið fyrir öðrum.
Sérstaða sveitar-
stjórnarkosninga
Vandamálið er að þröskuldurinn
til að koma manni inn er svo hár í
sveitarstjórnarkosningum. Menn
ættu að hugsa sig tvisvar um áður en
þeir bjóða fram. Á Akranesi er
þröskuldurinn um það bil 10%. Til
samanburðar er þröskuldurinn 5% í
alþingiskosningum. Það finnst
mörgum of hátt og ég er sammála
því. En hann er sem sagt tvöfalt
hærri á Akranesi. Og þannig er það
víðast hvar í sveitarstjórnarkosn-
ingum. Eini flokkurinn sem er
öruggur um að koma inn manni nán-
ast alls staðar í sveitarstjórnarkosn-
ingum er stærsti flokkurinn, Sjálf-
stæðisflokkurinn.
Mikilvægi sameiginlegra
framboða í
sveitarstjórnarkosningum
Skiptingin á bæjarfulltrúum milli
stærstu flokkanna á landsvísu í nýaf-
stöðnum sveitarstjórnarkosningum
er svona: D=113, B=45, S=29, V=8,
M=9, C=6.
Þ.e. gömlu hagsmunagæsluflokk-
arnir sjálfstæðis og framsókn eru
með þrisvar sinnum fleiri fulltrúa
samanlagt en S, V, M og C til sam-
ans! Þetta sýnir hvað það er mikil-
vægt fyrir hugsjónafólk *) í öðrum
flokkum að bjóða fram sameiginlega
lista í sveitarstjórnarkosningum
frekar en að vera sundraðir.
*) Þetta má ekki misskilja þannig
að ég telji M vera merkilegan hug-
sjónaflokk.
Eftir Reyni
Eyvindsson
» Það er mikilvægt
fyrir hugsjónafólk í
stjórnmálum að bjóða
fram sameiginlega lista
í sveitarstjórnarkosn-
ingum frekar en að vera
sundrað.
Reynir Eyvindarson
Höfundur er verkfræðingur.
reynir.eyvindsson@gmail.com
Af hverju féll meiri-
hlutinn á Akranesi?
Hitaveituvæðing Ís-
lendinga er líklega
langstærsta skref okk-
ar í átt að sjálfbærri
orkunýtingu, minni út-
blæstri og meira orku-
öryggi. Olíuverð hefur
tekið smá kipp upp á
við undanfarinn mán-
uð, nær algerlega
vegna óróa á heims-
pólitíska sviðinu. Gam-
an væri að ímynda sér
hvernig stemmningin væri á íslensk-
um heimilum um þessar mundir ef ol-
íukynding væri enn ráðandi og orku-
reikningurinn væri að rjúka upp
vegna deilna í Mið-Austurlöndum.
En það eru bara vangaveltur, enda
þurfum við ekkert að hafa áhyggjur
af því, þökk sé djörfung í orkuskipt-
um fyrir nokkrum áratugum. Þá var
farið í dýrar og umfangsmiklar fram-
kvæmdir í hitaveitum sem snarbætt
hafa lífskjör okkar og lágmarkað kol-
efnisspor þjóðarinnar.
Eins gott að úrtölu-
raddir þá urðu ekki
skynseminni yfirsterk-
ari. Þá stóðu landsmenn
frammi fyrir þeirri
staðreynd að tæknilega
séð var hægt að skipta
úr olíu yfir í jarðhita en
stofnkostnaður var hins
vegar yfirþyrmandi og
alls konar vesen til stað-
ar. Við erum á sömu
tímamótum í dag, það
er sem sagt tæknilega
hægt að fara í orkuskipti í sam-
göngum en það kostar peninga og
fyrirhöfn. Að mínu mati er þetta
reyndar auðveldari ákvörðun núna
þar sem hún snýst um einn bíl í einu, í
stað heillar hitaveitu fyrir þúsundir.
Að auki er ákaflega sterkur hvati til
staðar í formi alþjóðlegra skuldbind-
inga í loftlagsmálum.
Endalausar úrtöluraddir
Úrtöluraddirnar eru samt ótrúlega
háværar. Bent er á að bílarnir séu
enn dýrir og innviðir aumir svo að op-
inberar ívilnanir þurfi til sem sumir
sjá ofsjónum yfir. Einnig er bent á að
ekki séu öll heimili tilbúin því sums
staðar valdi einstaka heimilisteng-
ingar erfiðleikum. Það er áhugavert
að heimfæra þessar pælingar í dag
varðandi orkuskipti í samgöngum yf-
ir á úrtöluraddir gegn hitaveitunni á
sínum tíma og velta fyrir sér hvað
hefði gerst ef þær hefðu fengið að
ráða. Opinberar ívilnanir voru klár-
lega forsenda fjölmargra hitaveitna
úti um allt land. Þær væru hreinlega
ekki til í dag án opinberra ívilnana.
Jarðhitaleitarstyrkir og niðurgreidd
lán skiptu oft sköpum og sérstök op-
inber eingreiðsla hefur verið lykilfor-
senda nýrra hitaveitna síðustu ára-
tugi. Það væru ansi mörg heimili í
dag verr stödd varðandi upphit-
unarkostnað ef úrtöluraddir hefðu
stoppað opinberar ívilnanir til fram-
fara. Í dag eru enn um 10% lands-
manna án jarðvarmaveitu. Á sínum
tíma hefði því verið auðvelt að tala
niður hitaveitu á þeim forsendum að
ekki gætu allir landsmenn komist í
heitt vatn. Hefði kannski átt að bíða
með hitaveituvæðingu þangað til
ljóst væri að hvert einasta heimili
landsins gæti tengst? Það eru nefni-
lega allt of margir að tala út frá öfug-
um enda og tala niður rafbílavæðingu
vegna þess að hún getur ekki mætt
þörfum hvers einasta íbúa þessa
lands. Það er hægt að fara á fullt í
orkuskipti í samgöngum þó að enn
séu heimili þar sem tengingar eru
meiri áskorun. Ný úttekt sýnir að 4/5
heimila eiga frekar auðvelt með upp-
setningu á heimahleðslu. Eigum við
að bíða með bráðnauðsynleg orku-
skipti vegna þess að fimmtungur
heimila þarf sértækari lausnir? Nú-
tímarafbílar hafa um 200-500 km ra-
undrægni og ef bætt er við um hálf-
tíma stoppi á hraðhleðslustöð, sem
komnar eru allan hringinn í kringum
landið, er rúmlega 400 km drægni
staðreynd fyrir flesta nýja rafbíla.
Vissulega er til fólk sem mögulega
þarf enn lengri drægni og jafnvel
stærri bíla en eru í boði í dag, en af
hverju ættu allir hinir að bíða eftir að
þeirra þörfum verði svarað áður en
meirihlutinn tekur orkuskiptaskref-
ið? Skemmtilegast finnst mér stefið
um að rafbílar séu ekki tilbúnir í
fjöldasölu. Það er að sumu leyti rétt
en staðreyndin er hins vegar sú að
flestir kaupa jú bara einn bíl í einu og
spá lítið í einhverja fjöldasölu svo
framarlega sem þeir fá bílinn sinn. Ef
öll framfaraskref eru skoðuð frá öf-
ugum enda og ekkert gert fyrr en
vandi síðasta neytandans er leystur,
þá gerist yfirleitt ekki neitt.
Á öfugum enda
Eftir Sigurð Inga
Friðleifsson
Sigurður Ingi
Friðleifsson
»Eigum við að bíða
með bráðnauðsynleg
orkuskipti vegna þess
að fimmtungur heimila
þarf sértækari lausnir?
Höfundur er framkvæmdastjóri
Orkuseturs.