Morgunblaðið - Sunnudagur - 01.07.2018, Blaðsíða 6

6 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 1.7. 2018
Á fjögurra ára fresti beinastaugu heimsbyggðarinnar íátt að heimsmeistaramótinu í
knattspyrnu. Á þessum umfangs-
mesta íþróttaviðburði heims koma
saman helstu sparkveldi hverrar
heimsálfu í darraðardansi snerpu og
knattfimi, þar sem þau keppast um
hinn goðsagnakennda HM-bikar, en
undir glansandi yfirborðinu hvíla for-
dómar, spillingarrannsóknir og flókn-
ar landspólitískar deilur sem vekja
spurninguna: er HM-bikarinn tákn
sameiningar eða spillingar?
Áhugavert getur verið að rýna und-
ir yfirborðið og brjóta þá óskrifuðu
reglu að blanda ekki saman fótbolta
og pólitík.
Vafasamur samastaður
Þótt gestgjafar heimsmeistaramóts-
ins í knattspyrnu verði iðulega fyrir
talsverðri gagnrýni hefur umfang
hennar sjaldan verið í líkingu við um-
ræðuna í kringum heimsmeistara-
mótið í Rússlandi. Fyrir utan fordóma
gegn samkynhneigðum og rasisma
sem þykir grassera í rússnesku sam-
félagi og ásakanir um ómannúðlegar
vinnuaðstæður farandverkamanna í
aðdraganda mótsins, sem undir
venjulegum kringumstæðum hefði
verið feikinæg ástæða til harðrar
gagnrýni, hefur Vladimir Pútín, for-
seti Rússlands, einnig sætt gagnrýni
vegna meintrar afskiptasemi í banda-
rísku forsetakosningunum, stuðnings
síns við Bashar al-Assad og hern-
aðaríhlutunar Rússa í Úkraínu.
Hafa fjölmargar þjóðir auk þess
vísað rússneskum diplómötum úr
landi á síðustu mánuðum vegna
taugaeiturárásar í Salisbury, þar sem
eitrað var fyrir fyrrverandi njósn-
arann Sergei Skripal og dóttur hans í
mars sl., en árásin olli einnig snið-
göngu embættismanna sex keppn-
isríkja á heimsmeistaramótinu í ár.
Mótið í ár er fyrsta heimsmeistara-
mótið sem fram fer í kjölfar umfangs-
mikillar rannsóknar á spillingu innan
FIFA, sem sneri að stórum hluta að
vali á gestgjöfum heimsmeistara-
mótsins árin 2018 og 2022 sem fór
fram með atkvæðagreiðslu FIFA-
þingsins í Zürich árið 2010.
Niðurstöður atkvæðagreiðslunnar
komu mörgum á óvart, þar sem fram-
boð Rússlands og Katar báru sigur úr
býtum og voru valin fram yfir fram-
boð Englands, sameiginlegt framboð
Spánar og Portúgal og framboð
Bandaríkjanna, sem öll þóttu meira
sannfærandi heldur en sigurfram-
boðin tvö. Orðrómur um mútuþægni
og óhreint mjöl innan FIFA varð til
þess að bandaríska alríkislögreglan
stýrði rannsókn á málinu sem endaði
með handtöku sjö embættismanna
FIFA og brottrekstri Sepp Blatter,
þáverandi forseta FIFA, úr embætti
árið 2015.
Langflest ríkin lýðræðisleg
Um 80% af ríkjunum sem etja kappi í
ár eru lýðræðisleg, þar eru talin ríki
sem flokkuð eru sem lýðræðisríki
(28%) eða gölluð lýðræðisríki (53%)
samkvæmt Lýðræðisvísi Economist,
en vísirinn mælir fjölræði, borgara-
réttindi, frelsi og stjórnmálamenn-
ingu. Er það töluvert hærra en hlut-
fall lýðræðislegra ríkja á heimsvísu,
þar sem þau eru aðeins um 46%. Aft-
ur á móti er 31% ríkja á heimsvísu
flokkað sem einræðisríki, en meðal
keppenda á heimsmeistaramótinu
eru þau aðeins 13%. Aðeins einu sinni
í sögu heimsmeistaramótsins hefur
sigurvegari keppninnar verið flokk-
aður sem einræðisríki, var það árið
1986 þegar Argentína fór með sigur
af hólmi.
Keppnisþjóðirnar eru að meðaltali
langlífari og betur menntaðar en
gengur og gerist í heiminum, auk
þess að vera töluvert ríkari. Verg
landsframleiðsla á mann (GDP per
capita) er að meðaltali rétt um 30 þús-
und bandaríkjadalir meðal keppn-
isríkja, en meðaltalið í heiminum er
nær helmingi lægra, tæplega 15 þús-
und bandaríkjadalir á mann. Þrátt
fyrir það er mikill munur á ríkasta og
fátækasta ríki heimsmeistaramóts-
ins, landsframleiðsla Svisslendinga á
mann er 61.400 bandaríkjadalir, en
landsframleiðsla á mann í Túnis er
aðeins 1.200 dalir.
HM í tölum
Sunnudagsblaðið hefur tekið saman
ýmsa tölfræði sem varðar keppendur
heimsmeistaramótsins, meðal annars
yfir meðalmenntun, lífslíkur og fjöl-
miðlafrelsi, en hana má finna á kort-
inu hér að neðan.
Tákn sameiningar eða spillingar?
Spilling, fordómar og pólitískar ádeilur
hafa varpað skugga á HM í Rússlandi, en mótið
sameinar ríki fjölbreyttra menningaheima.
AFP
Gianni Infantino, forseti FIFA, og Vladimir Pútín, forseti Rússlands, stilla sér
upp fyrir myndatöku á FIFA-ráðstefnunni í Moskvu 13. júní 2018.
’
Sama hvaða hefðir við höldum í, færir fótbolti okkur sam-
an í eitt lið. Við erum sameinuð í gegnum ást okkar á þess-
ari undursamlegu og líflegu íþrótt.
Vladimir Pútín, forseti Rússlands, í opnunarræðu heimsmeistaramótsins.
ERLENT
PÉTUR MAGNÚSSON
petur@mbl.is
Verg landsframleiðsla
Bandaríkjadalir á mann
Heimild: CIA og United Nations Development Programme
Túnis
Senegal
Nígería
Marokkó
Egyptaland
Perú
Kólumbía
Serbía
Brasilía
Kostaríka
Mexíkó
Íran
Argentína
Úrúgvæ
Króatía
Panama
Rússland
Pólland
Portúgal
Spánn
Suður-Kórea
Japan
England
Frakkland
Belgía
Danmörk
Ástralía
Þýskaland
Svíþjóð
Ísland
Sádi-Arabía
Sviss
1.200
2.700
5.900
8.600
13.000
13.300
14.500
15.200
15.500
17.200
19.500
20.000
20.700
22.400
24.100
24.300
27.900
29.300
30.300
38.200
39.400
42.700
43.600
43.600
46.300
49.600
49.900
50.200
51.300
52.100
55.300
61.400
Lífslíkur við fæðingu
Argentína Ísland Króatía Nígería
76,5 82,7 77,5
53,1
Stjórnkerfi
Argentína Gallað Lýðræði
Ísland Lýðræði
Króatía Gallað lýðræði
Nígería Blandað stjórnkerfi
Meðalmenntun
Argentína Ísland Króatía Nígería
9,9
12,2 11,2
6,0
Frelsi fjölmiðla
Sæti á heimslista
Heimild: RSF
Svíþjóð 2
Sviss 5
Belgía 7
Danmörk 9
Kostaríka 10
Ísland 13
Portúgal 14
Þýskaland 15
Ástralía 19
Úrúgvæ 20
Spánn 31
Frakkland 33
England 40
Suður-Kórea 43
Senegal 50
Argentína 52
Pólland 58
Japan 67
Króatía 69
Serbía 76
Perú 88
Panama 91
Túnis 97
Brasilía 102
Nígería 119
Kólumbía 130
Marokkó 135
Mexíkó 147
Rússland 148
Egyptaland 161
Íran 164
Sádi-Arabía 169
Heimild: United Nations Development Programme
Lífslíkur við
fæðingu (ár)
Japan 83,7
Sviss 83,1
Spánn 82,8
Ísland 82,7
Ástralía 82,5
Frakkland 82,4
Svíþjóð 82,3
Suður-Kórea 82,1
Portúgal 81,2
Þýskaland 81,1
Belgía 81,0
England 80,8
Danmörk 80,4
Kostaríka 79,6
Panama 77,8
Pólland 77,6
Króatía 77,5
Úrúgvæ 77,4
Mexíkó 77,0
Argentína 76,5
Íran 75,6
Túnis 75,0
Serbía 75,0
Perú 74,8
Brasilía 74,7
Sádi-Arabía 74,4
Marokkó 74,3
Kólumbía 74,2
Egyptaland 71,3
Rússland 70,3
Senegal 66,9
Nígería 53,1
Meðal-
menntun (ár)
Sviss 13,4
England 13,3
Þýskaland 13,2
Ástralía 13,2
Danmörk 12,7
Japan 12,5
Svíþjóð 12,3
Suður-Kórea 12,2
Ísland 12,2
Rússland 12,0
Pólland 11,9
Frakkland 11,6
Belgía 11,4
Króatía 11,2
Serbía 10,8
Panama 9,9
Argentína 9,9
Spánn 9,8
Sádi-Arabía 9,6
Perú 9,0
Portúgal 8,9
Íran 8,8
Kostaríka 8,7
Úrúgvæ 8,6
Mexíkó 8,6
Brasilía 7,8
Kólumbía 7,6
Túnis 7,1
Egyptaland 7,1
Nígería 6,0
Marokkó 5,0
Senegal 2,8
Frelsi fjölmiðla
Skor (hærri tala=minna frelsi)
Argentína Ísland Króatía Nígería
26,1
14,1
28,9
37,4
Stjórnkerfi
Lýðræði
Gallað lýðræði
Blandað stjórnkerfi
Einræðisríki
Löndin
32 á
HM
Allur
heimur-
inn
9
19
57
39
52
4
2
17