Morgunblaðið - Sunnudagur - 29.07.2018, Blaðsíða 10

10 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 29.7. 2018
VETTVANGUR
Til hamingju með heimsmeist-aratitilinn, Afríka!“ – Þannigmælti Trevor Noah, stjórn-
andi bandaríska spjallþáttarins The
Daily Show, eftir að Frakkar lyftu
bikarnum á HM í Rússlandi. Sem
kunnugt er var lið nýbakaðra heims-
meistara að mestu skipað leik-
mönnum með rætur utan Frakk-
lands.
Ekki betur sett án fjölbreytni
Ummælin voru vel meint og hittu að
ákveðnu leyti í mark. Tilgangurinn
var að benda á að fólk af erlendum
uppruna er hluti af samfélaginu og
hefur mikið fram að færa – í þessu til-
viki jafnvel meira en gengur og gerist
– og fráleitt að telja það á einhvern
hátt síðri þjóðfélagsþegna. Ummælin
voru því eins konar fingur framan í
þá sem telja að lönd og þjóðir séu bet-
ur sett án fjölbreytni. Í þessum skiln-
ingi hittu þau í mark.
Það er hins vegar önnur hlið á
þeim, því það má skilja þau þannig að
viðkomandi einstaklingar séu ekki
Frakkar. Og þar með er orðfærið
orðið hið sama og öfgafullir andstæð-
ingar innflytjenda nota. Það má færa
rök fyrir að kveðjan „Til hamingju
Afríka“ byggist á sömu forsendu um
aðskilnað og þeir nota sem hreyta í
þessa sömu einstaklinga að þeir ættu
að koma sér „heim“, jafnvel þó að já-
kvæða merkingin sem liggur að baki
eigi að vera augljós.
Sendiherra
Frakka í Banda-
ríkjunum sendi
Noah nokkuð
harðort bréf og
gagnrýndi hann
fyrir að svipta leik-
mennina frönsku
þjóðerni sínu með
ummælunum.
Noah svaraði því
vel og spurði hvort
þeir gætu ekki verið hvort tveggja í
senn, sannir Frakkar og jafnframt
stoltir af erlendum uppruna sínum.
„Innflytjandi þegar við
töpum“
Uppruni leikmanna hefur líka verið í
deiglunni hjá nágrönnum Frakka,
Þjóðverjum. Ein skærasta stjarna
þeirra, Mesut Özil, gaf fyrir örfáum
dögum út langa yfirlýsingu þar sem
hann útskýrir að hann geti ekki spil-
að fleiri leiki með landsliðinu á meðan
hann upplifi andúð og vanvirðingu á
grundvelli uppruna síns, jafnvel frá
æðstu stöðum innan þýska knatt-
spyrnusambandsins.
„Í augum Grindels [forseta þýska
knattspyrnusambandsins] og skoð-
anasystkina hans er ég Þjóðverji
þegar við vinnum en innflytjandi þeg-
ar við töpum,“ segir Özil, sem er
fæddur og uppalinn í Þýskalandi en
af þriðju kynslóð tyrkneskra innflytj-
enda.
Özil spyr líka hvers vegna hann sé
iðulega kallaður „tyrknesk-þýskur“
en félagar hans af pólskum uppruna
(hann tiltekur Podolski og Klose) séu
aldrei kallaðir „pólsk-þýskir“.
Kannski er sannleikskorn í spurn-
ingu hans: „Er það vegna þess að ég
er múslimi?“
Það er athyglisvert að málsmet-
andi fjölmiðlar í Þýskalandi hafa tek-
ið undir gagnrýni Özils. Mál hans á
sér fleiri hliðar sem ekki verða raktar
hér, en aðalatriðið er að það er enn
ein áminningin um að andúð á grund-
velli kynþáttar og uppruna er viðvar-
andi vandamál. Og líklega verður
venjulegt fólk enn verr fyrir barðinu
á slíkri andúð og fordómum en stór-
stjörnur á borð við Mesut Özil.
Þjóðerni
Það er við hæfi á aldarafmæli full-
veldis að við veltum fyrir okkur hvað
felst í íslensku þjóðerni. Kannski fár-
ið í kringum heimsókn Piu Kjærs-
gaard verði til þess.
Í ávarpi á Hrafnseyri á þjóðhátíð-
ardaginn í fyrra sagðist ég telja að
þjóðerni – burtséð
frá hinni lagalegu
hlið vegabréfs og
ríkisfangs – yrði
hvorki skilgreint á
forsendum gena-
mengis né menn-
ingararfs heldur
fremur á grund-
velli vilja: Vilja til
að deila örlögum
með íslenskri
þjóð, vilja til að telja sjálfan sig hluta
af íslenskri þjóð og vilja til að sýna
óbilandi hollustu við hagsmuni ís-
lenskrar þjóðar eins og hver og einn
metur þá í einlægni og góðri trú.
Við þetta mætti kannski bæta:
Vilja til að virða og verja grundvall-
argildi þjóðarinnar, sem við getum
síðan lengi rætt hver séu.
Ég leyfi mér að vona að meirihluti
þeirra sem vilja síður opna sam-
félagið séu ekki þeirrar skoðunar
vegna andúðar á kynþáttum heldur
vegna ótta við að samfélagið glati
gildum sínum. Sjálf tel ég að við séum
vel fær um að halda áfram að feta
braut hins opna fjölmenningarsam-
félags og það sé okkur beinlínis hollt.
Nýlega bárust fréttir af því að al-
þjóðleg könnun um gildismat þjóða
hefði sýnt að lýðræðið stæði merki-
lega völtum fótum í sumum vestræn-
um löndum. Stór hluti almennings
væri þannig tiltölulega jákvæður
gagnvart því að tekið yrði upp ein-
hverskonar einræðisfyrirkomulag í
stað lýðræðis. Vonandi gáfu þessar
fréttir ýkta mynd af stöðunni en lít-
um ekki heldur fram hjá reynslunni,
sem sýnir að við þurfum að sýna
fyllstu árvekni til að verja grunngildi
okkar. Og hættan kemur ekki endi-
lega utan frá heldur allt eins að inn-
an.
Frakkar, Özil, Pia og við
’Í ávarpi á Hrafnseyriá þjóðhátíðardaginní fyrra sagðist ég telja aðþjóðerni yrði hvorki skil-
greint á forsendum gena-
mengis né menningar-
arfs heldur fremur á
grundvelli vilja.
Úr ólíkum
áttum
Þórdís Kolbrún R.
Gylfadóttir
thordiskolbrun@anr.is
AFP
Jón Ólafsson
tónlistarmaður,
oft nefndur Jón
góði, vísaði á Face-
book í samþykki
mannanafna-
nefndar fyrir því að Rokk yrði nafn
Sæmundar Pálssonar, Sæma Rokk,
og sagði: „Mannanafnanefnd veltir
nú fyrir sér nýju millinafni mínu;
Góði (sbr. Fróði).“
Svanhildur Hólm Valsdóttir,
aðstoðarmaður fjármálaráðherra,
sagði á Facebook frá ferðaklúðri
sínu og eiginmannsins:
Núna vorum við bara rétt komin
á Hringbrautina þegar við ókum yfir
einhverja misfellu og skrýtið hljóð
heyrðist.
Ég: Logi, stoppaðu, ég held að
skottið sé opið.
L: Nei, það getur ekki verið.
Ég: Jú, það var eins og eitthvað
dytti út úr bílnum.
L: Út úr bílnum? Gæti verið að
eitthvað hefði verið ofan á honum?
Ég: (Smá þögn.) Manstu eftir kaffi-
bollanum sem ég var með þegar ég
ákvað að endurraða í skottið …
Steindi jr. tísti
um flugvelli: „Af
hverju þurfa flug-
vellir að vera svona
leiðinlegir? Þeir
gætu verið litríkir,
með tónlist, auka svamp í sætunum
svo þau verði aðeins minna óþægi-
leg, og jafnvel skemmtikrafta sem
sniglast um gólfin og kitla okkur.
Ferðalög eiga að byrja á flugvellinum
andskotinn hafi það.“
Kolbeinn Óttarsson Proppé
þingmaður lenti í vandræðum í bú-
staðnum sem urðu tilefni að stöðu-
uppfærslu á Facebook: „Á topplist-
anum yfir það sem ég vildi þurfa að
græja í bústaðnum
var klósett-
ið … tja, það var
einfaldlega ekki á
þeim lista. Eins
gaman og það er
að nú að dytta að, þá er klósett
tengt við rotþró ekki það skemmti-
legasta. Þetta er þó ekki svo slæmt,
þetta gæti hafa verið rotþróin sjálf.“
Þorsteinn
Guðmundsson
leikari setti fram
vangaveltur á Twitt-
er um að semja
söngleik: „Er að
velta fyrir mér að gera íslenskan
söngleik í anda Mamma Mia. Hann
myndi heita „Móðir mín“. Og fram-
haldssöngleikurinn myndi þá heita.
„Móðir mín, nú endurtökum við leik-
inn“. Sögusviðið ættarmót í Viðey.“
Berglind Pétursdóttir sjón-
varpsstjarna, gjarnan kennd við
Festival, tísti um samskipti sín við af-
greiðslumann á pitsustað:
„Afgreiðsla á pitsustað.
Hvað er nafnið?
– Berglind.
Berggeir?
– Heldurðu að ég heiti Berggeir?
Veit ekki þekki þig ekki neitt.
– Fair enough.“
Arnar Eggert
Thoroddsen tón-
listarfræðingur var
ánægður með tón-
leika rokkhljóm-
sveitarinnar Guns
N’ Roses og sagði
meðal annars á Facebook: „Ég
skemmti mér stórkostlega á þessum
tónleikum og naut mín. Allt gekk
smurt, hvort heldur tónleikar eða
utanumhald. […] Oasis næst. Þið
lásuð það fyrst hér!“
AF NETINU
Til í mörgum
stærðum og ge
Nuddpottar
Fullkomnun í líkamlegri vellíðan
rðum
Vagnhöfða 11 | 110 Reykjavík | www.ofnasmidja.is | sími 577 5177