Morgunblaðið - Sunnudagur - 12.08.2018, Blaðsíða 30

30 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 12.8. 2018
Þ
að fer lítið fyrir íslensku ríkisstjórn-
inni um þessar mundir. Og engin
ástæða er til að kvarta yfir því. Þau
rólegheit eru góð merki um ástand
mála, þótt forspárgildið fyrir næstu
framtíð sé lítið.
Sjáumst í haust og sjáumst í Gimli
Pólitísk ró á þessum tíma er ekki séríslenskur háttur.
Það vakti gjarnan athygli hér áður, að forsætisráð-
herra Spánar, hver sem hann var, hélt ætíð blaða-
mannafund í lok júlí, gaf stutta skýrslu og svaraði fá-
einum spurningum. Í lok þessara funda var hefð fyrir
því að forsætisráðherrann þakkaði fyrir sig og sagðist
hlakka til að hitta blaðamenn aftur í september.
Það var notalegt að sjá að íslenski forsætisráð-
herrann notaði þennan tíma til að sækja heim Íslend-
ingabyggðir vestanhafs. Forsætisráðherrar og forset-
ar héðan hafa lengi ræktað þessi tengsl og þegar
gluggað er í ummæli þeirra virðist það samdóma álit
að heimsóknirnar hafi verið með því eftirminnilegasta
sem gerðist í þeirra opinbera lífi.
Vissulega gengur klukkan í þessum efnum sem öðr-
um. Þeim kynslóðunum fjölgar sem búið hafa í Kan-
ada eða sunnan landamæra þess alla sína tíð og eru
„hreinræktaðir Íslendingar“ enn, þótt nokkuð sé liðið
á aðra öld frá flótta úr fátækt, kulda og trekki upp úr
árinu 1875 til aldamótanna á eftir.
Þegar bréfritari kom sem forsætisráðherra til
Winnipeg og Gimli snemma á þeim ferli hittu þau hjón
Guðrúnu Björnsdóttur. Hún var þá 101 árs og bjó á
elliheimilinu á Gimli. Hafði flutt til Vesturheims með
foreldrum sínum aðeins fjögurra ára gömul og ekki
komið til Íslands síðan. Hún talaði tungumál gömlu
þjóðarinnar óaðfinnanlega og um sumt betur en gest-
irnir og söng glaðlega íslensk sönglög. Með henni var
dóttir hennar um áttrætt sem einnig talaði prýðilega
en skaut stöku sinnum enskum orðum inn í, en þó
mun minna en íslenskir útvarpsmenn gera á heima-
slóð. Eitt sinn þegar dóttirin hafði skotið inn tveimur
eða þremur enskum orðum í annars hljómfagra ís-
lensku sína dæsti móðir hennar við gestinn og sagði
sem svo: „Heyrirðu hvernig stúlkan talar málið?“
Þess var naumast vart að hár aldur væri að há Guð-
rúnu í frásögn hennar, söng eða spjalli. Það gerðist þó
einu sinni og var þá notalegt og skemmtilegt.
Einhver af gestunum hafði spurt hvort hún hefði
aldrei ráðgert að sækja gamla landið heim. Guðrún
svaraði á þessa leið. „Það hefur ekki orðið af því. En
nú er ég að verða hundrað ára og ætla af því tilefni að
fara heim til að skoða mig um og hitta landana.“ Dótt-
irin skaut þá inn í: „En mamma þú varðst hundrað ára
í fyrra.“ Guðrún: „Nei, það getur ekki verið, því að þá
hefði ég farið heim til Íslands.“
Guðrún Björnsdóttir lést þegar hún átti 2 mánuði í
110 ára afmæli sitt sem var 20. október.
Nefna mætti marga til sögunnar frá Íslend-
ingabyggðum sem oft hafa sýnt tryggð og hjálpsemi
gagnvart gamla fjarlæga landinu, og gefst vonandi
tækifæri til síðar.
Maduro blæs til fundar
Fyrir nokkrum vikum hélt Nicolás Maduro, einræð-
isherra Venesúela, hersýningu sem átti að undirstrika
að hann og sósíalistarnir, sem hafa kollsiglt þessu
auðuga olíuríki, hafi enn tögl og hagldir í landinu.
Sýningarhaldið endaði illa og dró upp aðra mynd en
þá sem hönnuð hafði verið. Þar kom nýjasta tækni við
sögu. Þegar einræðisherrann var í miðjum lofsöng um
sjálfan sig kvað við sprenging og skelfingarsvipur
færðist yfir andlit pótintátanna á sviðinu. Lífverðir
komu hlaupandi með langar svartar mottur, eins kon-
ar skotheld vesti í metravís og huldu þá sem áttu að
stjórna landinu, þótt í þá glitti aðeins innan við þenn-
an færanlega öryggisvegg. En „sprengjan var búin að
springa“ eins og sagði í Gísl í Þjóðleikhúsinu forðum.
Hún hafði borist í átt að tignarfólkinu í drónum, en
ekki náð nægilega langt til að ná markmiðum send-
andans. Reyndar komu upp getgátur um að valdaklík-
an sjálf hafi sviðsett þessa árás til að réttlæta nýja að-
för að almenningi. En valdhafarnir hafa fram til þessa
ekki þurft réttlætingu til þess að þrengja að lands-
mönnum. Og undrunar- og óttasvipur landshöfðingj-
ans sýndi að atlagan kom honum í opna skjöldu. Patið
á pöllunum og myndin af því þegar herinn flúði burt
eins og fætur toguðu var vond auglýsing.
Vekjaraklukka á dróna
Fullyrt er að í kjölfar þessara atburða hafi leyniþjón-
ustur og lífvarðasveitir víða boðað til neyðarfunda.
Morðárás á valdsmann með þessum hætti er nýlunda.
Bandaríska lífvarðasveitin „Secret service“ er ótengd
leyniþjónustunni CIA. Lífvarðasveitin var upphaflega
og lengst af deild í fjármálaráðuneytinu og barðist
gegn peningafölsurum. En þegar kallað var eftir auk-
inni öryggisgæslu um forseta, fyrrverandi forseta og
háttsetta erlenda gesti var þessari deild falið verk-
efnið. Abraham Lincoln sagði að forseta ríkisins yrði
ekki gætt svo að öruggt væri nema með því að loka
hann inni í blýhólki. Stundum er sagt að fælingar-
máttur lífvarðanna felist einkum í því að sá sem reyni
að ná til forsetans megi ætla að hann sleppi ekki lif-
andi frá því. Á því er þó allur gangur. Booth leikari
náðist ekki fyrr en 12 dögum eftir að hann réð Lincoln
af dögum 14. apríl 1865. Oswald, sem myrti Kennedy,
náðist lifandi skömmu síðar, en var sjálfur myrtur,
umkringdur lögreglumönnum, af kráareigandanum
Jack Ruby. Hafa verður í huga að Lincoln var fyrsti
forsetinn sem ráðinn var af dögum og gæslan um
hann var til málamynda miðað við það sem síðar varð.
Eftir morðið á Kennedy var gæslan um forsetann
aukin, svo og um fjölskyldu hans og fyrrverandi for-
seta. Fyrrverandi forsetar geta þó afþakkað slíka ör-
yggisgæslu og sparað ríkinu mikið fé. Richard Nixon
er eini fyrrverandi forsetinn sem afþakkað hefur ör-
yggisgæsluna.
Fyrir og eftir dróna
En nú eru drónarnir komnir til sögunnar. Það getur
miklu breytt. Fyrir alllöngu var sýnd fræðslumynd
um dróna sem eigandinn hafði búið skambyssu og
flogið langan veg og í átt að marki. Þar stöðvaði hann
gripinn og miðaði á „fórnarlamb“ og hitti „í hjarta-
stað“. Það atvik hlýtur að hafa vakið yfirvöld til um-
hugsunar og kannski viðbragða. Tilraunin til spengju-
árásar með dróna á Maduro einræðisherra kom nú
eins og sprengja inn í herbúðir öryggissveita op-
inberra fyrirmenna.
Engin óvild, einungis viðskipti
Og ekki einungis þeirra. Fjöldi manna í heiminum er
með sína eigin öryggisverði, sem hafa leyfi til vopna-
burðar. Þeir geta hins vegar ekki gert fyrirbyggjandi
aðgerðir, svo sem leita á gestum funda eða veit-
ingastaða, hreinsað svæði og lokað öðrum og beitt
fjöldaleit á fólki ef von er á þjóðhöfðingjum stórríkja,
páfanum eða öðrum slíkum. Þeir sem hafa sér til
ánægju horft oft á eina bestu skemmtun kvik-
myndanna, Godfather 1, 2, og 3, eiga auðvelt með að
ímynda sér að drónar hefðu verið notaðir í allmörgum
tilvikum, hefðu þeir verið þekkt áhald sem nota mætti
til að eiga „viðskipti“ sem ekkert höfðu að gera með
persónulega ólund manna á milli.
Drónar og dónar hér
En drónarnir hafi ekki aðeins komið eins og þruma úr
heiðskíru lofti í átt að Maduro og um leið að örygg-
issveitum um allar jarðir. Þeir eru að angra okkur. Og
einnig hér koma þeir að óvörum. Um það berast sífellt
fleiri fréttir. Þessi var á mbl.is í gær:
„Þyrluflugmaður sem tilkynnti um dróna í morgun
segist ekki hafa verið í hættu. Stjórnandi drónans
fannst ekki heldur hvarf dróninn á braut skömmu eft-
ir að tilkynnt var um hann.
Flug dróna á athafnasvæði Reykjavíkurflugvallar
Góðir í Gimli,
óvelkomnir drónar
og Erdogan í vanda
Reykjavíkurbréf10.08.18