Fréttablaðið - 23.11.2018, Qupperneq 94

Dreifing dreifing@postdreifing.is
Ef blaðið berst ekki 800 1177
Við segjum fréttir Smáauglýsingasíminn og skiptiborð 550 5000
Ritstjórn 550 5070 ritstjorn@frettabladid.is Auglýsingadeild 550 5050 auglysingar@frettabladid.is Prentun Ísafoldarprentsmiðja
mest lesna dagblað landsins.
ÞÚ GETUR NÁLGAST FRÍTT EINTAK AF
FRÉTTABLAÐINU VÍÐSVEGAR UM LANDIÐ.

Óskir þú eftir því að fá blaðið í áskrift, hafðu samband við Póstdreifingu.
Þórarins
Þórarinssonar
BAkþAnkAR
FAXAFENI 5
Reykjavík
588 8477
DALSBRAUT 1
Akureyri
588 1100
SKEIÐI 1
Ísafirði
456 4566
AFGREIÐSLUTÍMI
Allar verslanir opnar til kl. 22.00 í kvöld
www.betrabak.is
* Gildir ekki ofan á önnur tilboð, t.d. ef vara er fyrir á jólaverði eða -tilboði
B L A C K
F R I D AY
25% AFSL ÁT TUR

A F Ö L LU M V Ö R
U M*
B A R A Í D A G
F Ö S T U D A G I N N
23. N Ó V E M B E R
O P I Ð T I L K L . 22.00
B Y LT I N G A K E N N T
5 S VÆ Ð A N U D D I N N L E G G
UNDRI
HEILSUINNISKÓR
Fyrir 69 árum sá George Orwell fyrir þann dapurlega og merkingarlausa heim sem við
byggjum í dag og kynnti hugtakið
„newspeak“ til sögunnar í bókinni
Nítján hundruð áttatíu og fjögur.
Með því að brengla og rugla
merkingu orða og hugtaka, fletja
út merkingu tungumálsins, tókst
alræðisvaldinu að lama sjálfstæða
og gagnrýna hugsun í dystópískri
framtíð ársins 1984. Skáldsaga
Orwells hefur sjálfsagt aldrei átt
betur við en núna og gæti hæglega
borið titilinn Tvö þúsund og átján.
Dauðhreinsun tungumálsins
gengur svo hryllilega vel að öfug-
snúinn rétttrúnaðurinn er að
útrýma allri tvíræðni og fjöri úr
tungumálinu. Öruggara að hafa
þetta steindautt og leiðinlegt þannig
að enginn þurfi nú að móðgast.
Þessar öfgar ganga svo langt
að ekki má lengur segja fólki upp
störfum á mannamáli. Orðskrípið
„frammistöðuvandi“ dúkkaði upp
í umræðunni í vikunni. Eðlilega
virðist enginn þekkja merkingu
þess enda ólíklegt að nokkur
hugsandi manneskja hafi heyrt það
áður, hvað þá lagt sér í munn, fyrr
en seint í nóvember 2018.
Ég reyndi árangurslaust að fletta
„frammistöðuvanda“ upp í orða-
bókum. Rakst á frammivið, frammí
og alls konar annað en engan
frammistöðuvanda.
Út frá samhenginu datt mér helst
í hug að fletta upp orðinu „van-
hæfur“. Og samkvæmt orðabókum
merkir það að vera „ekki hæfur,
ómögulegur, óhæfur“.
Veit ekkert hvort þessar orða-
bókarskilgreiningar ná utan um
merkingarleysi „frammistöðu-
vanda“ en eigum við í alvöru talað
ekki bara að reyna að standa vörð
um lágmarks heilbrigða hugsun
og reyna frekar að halda áfram að
tala raunverulegt, kjarnyrt manna
(kvenna og karla) mál?
Frammistöðu...?
2
3
-1
1
-2
0
1
8
0
4
:5
2
F
B
0
9
6
s
_
P
0
9
4
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
9
6
s
_
P
0
7
9
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
9
6
s
_
P
0
0
3
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
9
6
s
_
P
0
1
8
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
tio
n
P
la
te
re
m
a
k
e
: 2
1
7
C
-E
7
3
4
2
1
7
C
-E
5
F
8
2
1
7
C
-E
4
B
C
2
1
7
C
-E
3
8
0
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
3
A

F
B
0
9
6
s
_
2
2
_
1
1
_
2
0
1
C
M
Y
K