Safnablaðið Kvistur - 01.11.2014, Blaðsíða 37

VIÐ ÞÖRFNUMST NÝRRA HUGTAKA
FYRIR SÖFN FRAMTÍÐARINNAR
Ný hugtök
m miðjan maí tók ég þátt
í European Museum Forums
ráðstefnunni í Tallin, ásamt
yfirmanni miðlunardeildar, Martin
Brandt Djupdræt, í aðdraganda þess
að veita átti Evrópsku safnaverðlaun-
in, hin svokölluðu EMYA-verðlaun.
Den Gamle By var tilnefndur til
verðlaunanna, sem við erum mjög
stolt af-jafnvel þótt verðlaunin
hafi fallið í skaut safninu Museum
of Innocence í Istanbúl, en eklci
Den Gamle By.
Þegar leið á ráðstefnuna áttaði ég
mig á því hversu milcil þörf er á að
við sem störfum í söfnum endurnýj-
um helstu hugtölcin sem notuð eru
innan þeirra. Hér eru þrjú dæmi.
Öll söfnin sem tilnefnd voru til
EMYA-verðlaunanna voru beðin um
að talca með sér „object“, eða safn-
grip, og það var augljóst að mörgum
þótti gripurinn sjálfur eklci milcil-
vægastur heldur frelcar sagan á balc
við hann, frásögnin, bakþankinn,
eða hvernig hann endurspeglaði
kreíjandi framsetningu á vandamáli.
Það er líklega ástæðan fyrir því að
spænslca þjóðvísindasafnið í La Cor-
una tók með sér spurningarmerlci,
Baksi-safnið frá hinni tyrkneslcu
Anatólíu tólc með sér lcjól sem hafði
verið ofinn af sjálfboðaliðum og
seldur á safninu, á meðan Museum
of Innocence tólc með sér bólc.
í umræðum um afralcstur safnanna
var lögð áhersla á „exhibitions",
sýningar, og hugmyndin um safnið
sem byggingu, þar sem safni gripa
er stillt upp, var áberandi. Mörg söfn
leggja þó áherslu á allt aðra þætti,
sem tengjast stærri frásögnum,
félagslegu hlutverki þeirra eða hug-
myndafræðilegum tilgangi. Til dæm-
is var spennandi að heyra að helsta
markmið safnsins William Morris
Gallery í London væri að gefa því
fólki sem byggi í niðurnídda hverf-
inu þar sem safnið er, eitthvað til að
vera stolt yfir. Occidens-safnið í dóm-
kirkjunni í Pamplona, lagði áherslu
á, að safnið væri elcki sýning heldur
endurvarp. Og Den Gamle By, var
meðal annars tilnefnt fyrir starf sitt
með ýmsum jaðarhópum s.s. eldri
borgurum með elliglöp og börnum
og unglingum með þroslcahamlanir.
„Heritage“, menningarafur, var ann-
að sígilt safnahugtalc sem sett var
spurningamerki við. Líklega helst
vegna þess að það höfðar ekki til
nútímafólks, en lcannslci lílca vegna
þess að það einblínir á fortíðina og
lítur framhjá nútíðinni, sem gestir
safnanna lifa nú einu sinni í. Ef til
vill væri æslcilegra að tala um sjálfs-
mynd (identity)?
Safngripur, sýning, menningararfur!
Margir tengja þessi orð við rylcfalln-
ar stofnanir, sem eru úr tengslum
við allt og alla. Bæði við samfélagið,
sem söfnin hafa að markmiði sínu
að þjóna, og líka við núverandi
þróun í evrópslca safnaheiminum,
sem er langtum meira spennandi
en áðurnefnd hugtölc gefa til kynna.
í anda þess samanburðar á hug-
tölcum sem Orhan Pamulc gerir í
margumtalaðri bólc sinni „A Modest
Manifesto for Museums" gæti maður
kannski sagt:
Við tökum mið af hluturn, við ætt-
um heldur að einbeita oklcur að
hugmyndum.
Við tölcum mið af sýningum, við
ættum heldur að einbeita oklcur
að frásögnum.
Við tölcum mið af menningararfi,
við ættum heldur að einbeita olckur
að sjálfsmynd.
Á ráðstefnunni í Tallin voru 34 söfn
kynnt, sem öll þóttu þess verðug að
hljóta titilinn European Museum
of the Year. Það var áhugavert og
umhugsunarvert að sjá hversu fjöl-
breyttur hinn evrópslci safnaheimur
er og hversu mörg ný slcref hafa verið
stigin þar víðs vegar.
Fyrir mér er enginn vafi á því að
merlcing safnahugtaksins er að breyt-
ast. Það er milcilvægt að við finnum
ný orð, sem hafa þýðingu fýrir öll þau
söfn sem eru á leið inn í framtíðina.
Upphaflega birt á blogginu
www.blog.dengamleby.dk/museums-
direlctoren og síðar í tímaritinu
Danske museer.
Thomas Bloch Ravn, safnstjóri
Den Gamle By í Árósum
37