Safnablaðið Kvistur - 01.11.2014, Blaðsíða 27

SAFNARÝNI / Harpa Björnsdóttir, myndlistar- og leiðsögumaður
Hvar er þín
fornaldarfrægð?
„Viti menn! Skinnbækurnar eru allarfarnar sína leid, og það svo
rækilega, að eingin að gagni er eptir í sjálfum höfuðstað lands-
ins til að sýna útlendum ferðamanni, sem hefir komið híngað um
lángan veg til að sjá að minsta kosti eitt handrit afokkarfrægu
fornsögum; erþetta sómasamlegt?“ (Sig. Guðm. íPjóðólfi 1862)
Nákvæmlega svona er staðan
aftur í dag, þó eru handritin
komin heim og hafa verið til
sýnis almenningi um nokkurt skeið,
en nú er búið að palcka handritasýn-
ingunni niður og því er ekki hægt
að monta sig af handritaarfinum við
ferðamennina sem hafa margir mjög
mikinn áhuga á honum. Er þetta
sómasamlegt?
Árið 2002 var sett upp sýningin
Heillandi heimur handritanna
í hluta húsnæðis Þjóðmenningar-
hússins. Sá Stofnun Árna Magn-
ússonar í íslenskum fræðum um
uppsetninguna. Þúsundir íslenskra
skólabarna heimsóttu þessa sýningu
í þau ríflega 10 ár sem hún var og
hét, og þúsundir ferðamanna líka.
Sýningin var hugvitsamlega sett
upp, fyrst við innganginn var t.d.
sýnt fram á tengslin við þeklctar
fornminjar í Skandinavíu og dregn-
ar upp myndir af frægum fornum
steinum með efni Völsungasögu.
Þar næst voru upplýsingar um ferðir
fornmanna, myndskreytingar úr
handritum og sýnt fram á tengslin
við nútíma teiknimyndasögur.
Myndbandið sem sýndi heimkomu
fyrstu handritanna 1971 gerði mig
alltaf meyra, því þarna hafði maður
jú staðið á hafnarbaklcanum og orðið
vitni að þessum stórviðburði. Höfðu
danskir gestir sérstaklega gaman
af þessu myndbandi, þekktu þar
helstu ráðamenn sína frá þessum
tíma, misvinsæla eins og gengur.
Þarna mátti sjá Helge Larsen, þáver-
andi menntamálaráðherra Dana,
rétta fram tvo stóra pakka og segja
hin fleygu orð „Flatobogen, vær sá
god.“ Helge Larsen var ómaklega
uppnefndur af uppreisnargjörnum
dönslcum háslcólastúdentum Onde
Helge. Ég segi dönskum ferðamönn-
um alltaf að hér á landi sé hann kall-
aður Gode Helge.
Næst á sýningunni var rökkvað
sérrými þar sem sjá mátti valin
handrit, þar á meðal höfuðdjásnin,
Snorra Eddu og Flateyjarbólc. í lokin
var lcynningarstofa þar sem sýnd var
verkun á skinnum til handritagerð-
ar, og þar gátu börn (og fullorðnir)
prófað að skrifa með fjaðurstaf og
sortulyngsblelci.
Nú er þessi sýning horfin og allar
hinar sem Þjóðmenningarhúsið
hýsti. En hvað með handritin?
Hús íslenskra fræða átti að rísa við
Arngrímsgötu og hýsa Stofnun Árna
Magnússonar í íslenskum fræðum,
sem er dreifð á fjóra staði í dag.
Þarna áttu að vera ýmis sérhönnuð
rými fyrir varðveislu, rannsóknir
og ekki síst nútímalega sýningu á
fornu íslensku skinnhandritunum.
Skóflustungan var tekin vorið 2013
og átti framkvæmdin að taka þrjú
ár. Ný ríkisstjórn tók við völdum
skömmu síðar og sló verkefnið af
um óvissa framtíð. í eitt og hálft ár
hefur blasað við húsgrunnur full-
ur af vatni, sem gárungarnir kalla
„hina votu gröf íslenskra fræða“. Það
verður því nokkur bið á því að við
sjáum hina nútímalegu sýningar-
aðstöðu sem til stóð að setja upp
á handritunum „okkar“.
En hefði nú orðið af byggingunni,
hefðum við fengið gullinn þríhyrn-
ing íslensks menningararfs, sem
markast af Þjóðarbókhlöðunni
með sinn mikilvæga handritaarf,
Þjóðminjasafninu með helstu
þjóðminjum íslendinga og Húsi
íslenskra fræða með Árnastofnun
og skinnhandritin. Allt svo gott sem
á sömu torfunni. Eins og skáldið
sagði: Það er svo bágt að standa í
stað, / og mönnunum munar / annað-
hvort aftur á bak / ellegar nokkuð
á leið. Hér hefur mönnum svo sannar-
lega munað noklcuð aftur á bak.
27