Ljósmæðrablaðið - 01.12.2017, Qupperneq 33

33LJÓSMÆÐRABLAÐIÐ - DESEMBER 2017
Siðanefnd heilbrigðisrannsókna á Landspítala veitti samþykki
sitt (61/2010) og rannsóknin var tilkynnt til Persónuverndar
(S5038/2010).
NIÐURSTÖÐUR
Svörun var 44%, en 131 kona af 301 svaraði spurningalistanum.
Lýsandi niðurstöður má sjá í töflu 1. Meðalaldur þeirra sem svöruðu
listunum var 34.2 ár en konurnar voru á bilinu 24 - 45 ára. Rúmlega
82% kvenna í þessari rannsókn eiga nám á háskólastigi að baki.
Langflestar kvennanna eru giftar eða í sambúð og stunda vinnu utan
heimilis.
Tíminn frá því konurnar fóru í viðtal þar til þær svöruðu spurn-
ingalistanum var frá þremur mánuðum að sex og hálfu ári, sjá mynd
2. Hjá helmingi kvennanna voru liðin tvö ár eða minna frá viðtalinu
en svarhlutfall var minna eftir því sem lengra var liðið frá viðtali.
Eigið mat á heilsu og andlegri líðan
Í töflu 2 eru lýsandi upplýsingar um eigið mat kvenna á heilsu sinni
og andlegri líðan. Mikill meirihluti þeirra mat heilsu sína og andlega
líðan vera frekar eða mjög góða. Þó hafði um tveir þriðju hluti
hópsins leitað sér hjálpar vegna andlegrar vanlíðunar hjá fagaðilum
einhvern tímann á lífsleiðinni. Þá töldu rúmlega 40% sig hafa fengið
fæðingarþunglyndi.
Íhlutanir í fæðingarferlið og frávik
Á mynd 3 má sjá svör kvennanna við ýmsum fullyrðingum um
fæðingarferlið og andlega líðan eftir fæðingu. Þrjár af hverjum
fjórum konum sögðust hafa fengið mænurótardeyfingu í fæðingu
og tæplega tveir þriðju hlutar hópsins hafði upplifað langdregna
fæðingu. Inngrip á borð við framköllun fæðingar, sogklukku, tangir
eða keisaraskurð voru algeng hjá þessum hópi en tæplega helmingur
hópsins hafði farið í keisaraskurð á meðan tvær af hverjum þremur
konum merktu við fullyrðingu um að hafa fætt barn á eðlilegan hátt.
UMRÆÐUR
Rannsóknin er sú fyrsta sem gerð er hér á landi í þeim tilgangi að
skoða hvað einkennir þann hóp kvenna sem leitar sér hjálpar hjá
Ljáðu mér eyra vegna neikvæðrar upplifunar fæðingar og/eða kvíða
fyrir fæðingu. Niðurstöður hennar benda til að hópurinn sem leitar til
Ljáðu mér eyra sé um margt sérstakur þegar kemur að tíðni íhlutana
og frávika í fæðingarferlinu. Einnig er hlutfall kvenna sem hefur
fengið fæðingarþunglyndi eða leitað sér hjálpar vegna andlegrar
vanlíðunar hátt. Þá er áberandi hve stór hluti hópsins hefur lokið
námi á háskólastigi.
Áberandi er hve tíðni íhlutana í fæðingarferlið og frávik, eins og
framköllun fæðingar, mænurótardeyfing og keisaraskurðir, er há
hjá Ljáðu mér eyra hópnum. Þessar niðurstöður koma ekki á óvart
því vitað er að bráðakeisaraskurðir, sogklukku- eða tangarfæðingar
(Nilsson o.fl., 2012; Nystedt og Hildingsson, 2017; Rijnders o.fl.,
2008; Sigurdardottir o.fl., 2017), langdregin fæðing (Nystedt og
Hildingsson, 2017; Nystedt o.fl., 2005; Sigurdardottir o.fl., 2017;
Toivonen o.fl., 2014) og önnur frávik í fæðingarferlinu (Wald-
enström o.fl., 2004) eru þekktir áhættuþættir neikvæðrar fæðingar-
reynslu. Marktæk tengsl hafa fundist á milli framköllunar fæðingar
og neikvæðrar upplifunar fæðingar í íslenskri rannsókn (Sigurdar-
dottir o.fl., 2017) en vert er að nefna að þau tengsl urðu ómarktæk
í aðhvarfsgreiningu þegar leiðrétt var fyrir öðrum breytum eins og
fæðingu með áhöldum eða keisaraskurði, upplifun langdreginnar
fæðingar, óánægju með stuðning ljósmæðra og þunglyndi eftir
fæðingu.
Áhugavert er að skoða Ljáðu mér eyra hópinn í samanburði við
upplýsingar frá Fæðingaskrá árið 2011, síðasta árinu sem þátttak-
endur svöruðu spurningalista úr rannsókninni. Það er töluvert hærri
tíðni íhlutana og frávika í fæðingarferlinu hjá konum sem leita til
Ljáðu mér eyra en fram kemur þar, en 45,4% kvenna á Landspítala
höfðu fengið mænurótardeyfingu í fæðingu og hjá 27,4% var fæðing
framkölluð. Fæðingu lauk með bráðakeisaraskurði hjá 9,5% kvenna
og með sogklukku eða töng hjá 7,3%. (Ragnheiður I Bjarnadóttir,
Guðrún Garðarsdóttir, Alexander K. Smárason, Gestur I. Pálsson.
(2012). Athygli vekur að samanlagt hafði tæpur helmingur hópsins
farið í keisaraskurð. Fæðing fyrir tímann og innlagnir barna á Vöku-
deild virðast einnig vera algengar hjá Ljáðu mér eyra hópnum en
þekkt er að áhyggjur af heilsu barns í fæðingu geta tengst neikvæðri
upplifun fæðingar (Rijnders o.fl., 2008; Toivonen o.fl., 2014; Ulfs-
dottir o.fl., 2014; Waldenström, 2004). Til samanburðar má geta þess
að árið 2011 var barn lagt inn á Vökudeild í 11,6% fæðinga (Ragn-
heiður I. Bjarnadóttir, 2012).
Við samanburðinn við Fæðingaskrá ber þó að hafa í huga að
hóparnir eru ekki alveg sambærilegir, þar sem í Fæðingaskrán-
ingunni 2011 er skráð ein meðganga og fæðing fyrir hverja konu en
í rannsóknarhópnum er talin saman saga og reynsla hverrar konu af
öllum fæðingum hennar.
Mynd 2. Tími frá viðtali í Ljáðu mér eyra að svörun spurningalista. Hlutfall svarenda.
2

Mynd 2
Tími frá viðtal i í Ljáðu mér eyra að svörun spurningalista
Hlutfal l svare da

Mynd 3
Upplýsi gar um reynslu kvenna af fæð ingu og andlegri l íðan eft ir fæð i gu

25.0% 25.0%
18.8%
14.0%
10.9%
6.3%
0.0%
5.0%
10.0%
15.0%
20.0%
25.0%
30.0%
≤1 ár >1- 2 ár >2- 3 ár >3- 4 ár >4- 5 ár >5 ár
Mynd 3. Upplýsingar um reynslu kvenna af fæðingu og andlegri líðan eftir fæðingu.
3
12 (9.2%)
13 (9.9%)
17 (13.0%)
45 (34.4%)
37 (28.2%)
47 (35.9%)
54 (41.2%)
55 (42.0%)
79 (60.3%)
83 (63.4%)
96 (73.3%)
0.0% 10.0% 20.0% 30.0% 40.0% 50.0% 60.0% 70.0% 80.0%
Ég hef fætt barn með aðstoð tanga
Ég hef fætt barn fyrir 37 vikna meðgöngu
Ég hef átt barn með fyrirfram ákveðnum
Ég hef átt barn á vökudeild
Ég hef fætt barn með bráðakeisaraskurði
Ég hef fætt barn með aðstoð sogklukku
Ég hef fengið fæðingarþunglyndi
Fæðing hefur verið framkölluð
Ég hef gengið í gegnum langdregna fæðingu
Ég hef fætt barn á eðlilegan hátt
Ég hef fengið mænurótardeyfingu (epidural) í
Tafla 2. Eigið mat á heilsu og andlegri líðan
Mat á almennu heilsufari
Mjög gott 80 (61.1)
Frekar gott 46 (35.1)
Frekar slæmt 5 (3.8
Mjög slæmt 0 (0)
Mat á andlegri líðan
Mjög góð 49 (37.4)
Frekar góð 76 (58)
Frekar slæm 6 (4.6)
Mjög slæm 0 (0)
Hefur leitað sér faglegrar aðstoðar vegna andlegrar vanlíðunar
Já 86 (65.6)
Nei 45 (34.4)
Fagaðili sem leitað var til vegna andlegrar vanlíðunar
Sálfæðingur 62 (48.1)
Geðlæknir 21 (16.0)
Hjúkrunarfræðingur 12 (9.2)
Annað 25 (19.1)