Morgunblaðið - 04.09.2018, Qupperneq 18

18
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 4. SEPTEMBER 2018
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Einhverjirvirðasthafa gælt
við að hægt yrði
að lauma þings-
ályktunum og
síðar laga-
frumvörpum í
gegnum Alþingi, þótt um
næsta ótvíræð stjórn-
arskrárbrot sé að ræða, þar
sem málið væri í senn flókið
og fráhrindandi fyrir al-
menning.
Það var upplýst á fundi í
Valhöll sl. fimmtudag að
yfirgnæfandi líkindi eru til
þess að þannig hafi fjölda af-
greiðslna verið færður inn í
íslenska lagasafnið, sem
stendur vart mikið lengur
undir því nafni. Það hafi ver-
ið gert gegn betri vitund og
afsökunin hafi gjarnan verið
sú að löggerningarnir tækju
hver og einn til tiltölulega
smávægilegra þátta og því
væru stjórnarskrárbrotin af-
sakanlegri eða minnsta kosti
ólíklegra að einhverjir
rækju hornin í þau.
En eins og sérfræðingur-
inn í þessum fræðum minnti
á þá hljóta menn ekki aðeins
horfa á hvert mál fyrir sig
heldur einnig á heildar-
áhrifin á stöðu EES samn-
ingsins gagnvart stjórnar-
skránni. Það mál sem er
stundum sagt undirliggjandi
af Íslands hálfu er ekki nýtt.
Sighvatur Björgvinsson,
fyrrverandi iðnaðarráð-
herra, benti á það í grein
hér í blaðinu í gær að sá
þáttur málsins, hugsanlegur
sæstrengur til að flytja raf-
magn til Evrópu sé á veikum
grunni reistur. Enda segir
Sighvatur að einmitt á þeirri
tíð sem hann var í forsvari
fyrir þennan málaflokk var
það mál afgreitt út af borð-
inu af Íslands hálfu.
Hann nefnir nokkur atriði
sem réðu þeirri niðurstöðu.
1) Mjög mikill kostnaður
var talinn verða við lagningu
strengsins. Langt umfram
getu íslensku þjóðarinnar.
2) Svo langur jarðstrengur
hafði aldrei verið lagður og
meira en vafasamt að þáver-
andi tækni fengi við það ráð-
ið.
3) Virðisauki af orkusöl-
unni yrði ekki til staðar á Ís-
landi, eins og verið hefur,
heldur í landi kaupanda.
4) Orkutap yrði feikilega
mikið á hinni löngu leið og
kæmi það fram sem tekjutap
við hlið kostnaðar við lagn-
ingu strengsins.
5) Raforkuverð
á Íslandi myndi
gerbreytast í
samræmi við
reglur hins evr-
ópska markaðar.
Raforkuverð til
almenning myndi
þannig hækka til mikilla
muna. Fordæmið: Reynsla
Norðmanna.“
Sighvatur kannast við að
sumt af framantöldu kunni
að horfa öðruvísi við nú en
þá en þó ekki svo að það
breyti megin niðurstöðum.
Undir það skal tekið.
Sighvatur hefur í grein
sinni nokkuð aðra nálgun en
þeir sem fjölluðu um málið á
fundinum í Valhöll. Segir
hann að andmælendur orku-
pakkans þurfi ekki að búa
sér til „falsrök.“ En lokaorð
hans eru þessi: „Rökin gegn
innleiðingu orkupakkans,
sem höggvin eru í stein og
rakin hafa verið hér, eru
nægileg til þess að við
stöndum á rétti okkar sem
skapast af því að við stönd-
um utan evrópsks orku-
markaðar. En þeir sem vilja
gangast undir þann markað
og þá í hagnaðarskyni verða
líka að horfast í augu við um
hvað þeir eru að biðja. En
þeir um það!“
Það er auðvitað hárrétt
hjá Sighvati Björgvinssyni
að efnislegu rökin sem liggja
þegar á borðinu horfa öll til
þeirrar niðurstöðu að þess-
um fráleitu hugmyndum
hljóti menn að hafna þegar í
stað og leiða ekki huga að
þeim framar. Og engar for-
sendur sem halda liggja til
þess að þvinga Ísland til
slíkra aðgerða.
En hitt er svo til viðbótar
og er úrslitaatriði.
Jafnvel þótt þannig stæði
á að efnislegu rökin væru
ekki til þess fallin að blása
þetta mál út af borðinu með
svo afgerandi hætti, þá væri
ekki hægt að samþykkja
væntanleg frumvörp þar
sem sjálf íslenska stjórnar-
skráin stendur gegn því.
Þingið brenndi sig illa
þegar aþjóðin var knúin til
þess að grípa fram fyrir
hendur hennar í samkynja
máli og óska eftir atbeina
forseta Íslands, sem ekki
brást á þeirri örlagastundu.
Fótsporin eftir þann
óheillaleiðangur eru ekki
eitthvað sem aðrir vilja nú
feta sig eftir og væntanlega
enn síður þeir sem ösluðu
stíginn áður.
Þeir þættir sem Sig-
hvatur Björgvinsson
fyrrverandi iðnaðar-
ráðherra reifar eru
enn í fullu gildi}
Gamalt og gallað þá
og gallað nú
F
lestum er kunnugt hvernig ástand-
ið á Landspítalalóðinni hefur verið
undanfarin misseri. Þar hefur
gengið á með höggum frá fall-
hömrum, sprengingum, hamars-
höggum og öðrum hávaða frá framkvæmdum
sem NB eru ekki á áætlun hvorki hvað varðar
tíma né fé sem er ekki uppörvandi vegna fram-
haldsins. Hávaðinn frá framkvæmdum hefur
verið settur á netið af aðstandanda dauðvona
sjúklings til að almenningur fái heyrt hverja
virðingu yfirvöld heilbrigðismála bera fyrir
skjólstæðingum sínum hvort sem eru misilla
haldnir sjúklingar, aðstandendur í erfiðri stöðu
á sál og líkama að ógleymdu starfsfólkinu sem
vinnur við ömurlegar ástæður en þorir ekki að
koma fram og segja skoðun sína á ástandinu.
Ég öfunda ekki skurðlækna sem vinna við
aðstæður þar sem hús leika á reiðiskjálfi líkt og stríð hafi
brotist út. Það fréttist líka nýlega að meðan mest hefur
gengið á hafa ljósmæður ekki geta hlustað vel eftir hjart-
slætti ófæddra barna í móðurkviði.
En heilbrigðisráðherrann er stolt og glöð yfir því hve
vel gengur að hrista saman sjúklinga, aðstandendur og
starfsfólk með sprengingum og fallhömrum. Vegna mis-
taka á Alþingi í vor verður ekki staldrað við, og fljótgerð
vönduð óháð staðarvalsathugun unnin til að hægt sé að fá
heim sanninn um galskap uppbyggingar við Hringbraut.
Nú skal hafin jarðvegsvinna með umferð þúsunda trukka
sem væntanlega fara niður Snorrabraut í löngum bílalest-
um næstu misserin og bæta svifryki við takt-
föst slög fallhamranna og stöku sprengingu.
Þannig munu sjúklingar og starfsfólk búa við
þetta ófremdarástand næstu áratugi. Hvers
vegna? Jú þegar meðferðarkjarninn verður
klár bíða byggingar rannsóknarkjarna, útibú
HÍ og nokkur bílastæðahús. Og að því loknu
uppgerð og viðgerð mygluhúsanna gömlu sem
ýmist verða rifin eða viðgerð.
Ekki þýðir að spyrja starfsmenn Oháeffsins
um það því þeir eru bara að reisa nýtt sjúkra-
hús og kemur ekkert við endurnýjun eða rif
gamalla húsa. Þeim kemur heldur ekki við
hvað gerist við lokun gömlu Hringbrautar ef
ekkert verður bætt við þá nýju. Þar er ekki
hægt að hafa uppi mikla bjartsýni því ráðherra
samgöngumála er leiðitamasti stjórn-
málamaður á Íslandi. Hann og flokkur hans
hlupu einmitt frá einn einu kosingaloforði sínu þegar
greidd voru atkvæði um staðarvalið. Framsóknarmenn
héldu blaðamannafund við Hringbraut fyrir tæpu ári til að
leggja áherslu á stuðning sinn við nýjan spítala á betri
stað. Entist í nokkra mánuði og var selt fyrir þrjá ráð-
herrastóla. Nú verður að spyrja leiðitama samgöngu-
ráðherrann: Ætlar hann að gera eitthvað vegna lokunar
gömlu Hringbrautar? Kannski að laga Hringbraut II með
vegtollum sem hann afneitaði fyrir rúmu ári en seldi fyrir
þrjá ráðherrastóla. Svar óskast.
Þorsteinn
Sæmundsson
Pistill
Sjúklingar við hamarshögg
Höfundur er þingmaður Miðflokksins.
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
FRÉTTASKÝRING
Guðmundur Magnússon
gudmundur@mbl.is
Klukkan í Evrópusamband-inu (ESB) verður fest viðnúverandi sumartíma eftillaga framkvæmda-
stjórnar sambandsins þar að lútandi
verður samþykkt í öllum aðildarríkj-
unum. Breytingin hefur ekki sjálf-
krafa nein áhrif hér á landi.
Núverandi fyrirkomulag í ríkjum
ESB er svipað og var hér fram til
1968; í öllum löndunum 28 er klukk-
unni flýtt síðasta sunnudag í mars og
seinkað að nýju í lok október.
Skoðanakannanir sýna mikinn
stuðning Evrópubúa við hugmyndina
um sama tíma allt árið. Er sagt að
fólk sé orðið þreytt á sífelldu hringli
með staðartímann. Árlegar breyt-
ingar á klukkunni eru einnig gerðar í
Kanada, flestum ríkjum Bandaríkj-
anna, Mexíkó, Nýja Sjálandi, Ísrael,
Kúbu og víðar. Ekki er kunnugt um
nein áform um að breyta því. Klukk-
an er hins vegar höfð föst í Afríku-
löndum, í Argentínu, Hvíta-
Rússlandi, hér á landi og víðar.
Á vef Almanaks Háskólans kemur
fram að árið 1907 voru fyrst sett lög
sem kváðu á um samræmdan tíma-
reikning á öllu Íslandi. Áður höfðu
klukkur á hverjum stað verið stilltar
eftir meðalsóltíma staðarins. Klukka
á Akureyri var því 15 mínútum á und-
an klukku í Reykjavík, og klukka í
Neskaupstað 33 mínútum á undan
Reykjavíkurklukku. Í almanakinu
var miðað við meðalsóltíma í Reykja-
vík og var tími almanaksins því um 1
klst. og 28 mínútum á eftir miðtíma
(meðalsóltíma) Greenwich. Nýju lög-
in kváðu á um að hvarvetna á Íslandi
skyldi fylgt tíma sem væri einni
stund á eftir miðtíma Greenwich.
Með lögum snemma árs var ríkis-
stjórninni heimilað að ákveða með
reglugerð að klukkan skyldi færð
fram um allt að 1½ klukkustund frá
fyrrgreindum staðaltíma. Þessarar
heimildar var neytt nokkrum sinnum
og þá ávallt á þann veg að flýta
klukkunni um eina klukkustund.
Sýndi klukkan þá miðtíma Green-
wich óbreyttan. Frá 1943 til 1946 var
reglan sú að flýta klukkunni aðfara-
nótt fyrsta sunnudags í marsmánuði
og seinka henni aftur fyrsta sunnu-
dag í vetri. Frá 1947 til 1967 gilti hins
vegar sú regla að klukkunni var flýtt
aðfaranótt fyrsta sunnudags í apríl
og seinkað aftur aðfaranótt fyrsta
sunnudags í vetri.
Vorið 1968 var „sumartíminn“ loks
gerður að staðaltíma á Íslandi með
lagabreytingu. Breytingin kom til
framkvæmda 7. apríl kl. 02 að mið-
tíma Greenwich og var klukkan þá
færð fram um eina klukkustund.
Hafa klukkur á Íslandi síðan verið
stilltar eftir miðtíma Greenwich árið
um kring. Á undanförnum árum hafa
verið uppi hugmyndir um að breyta
klukkunni hér á landi, ýmist flýta eða
seinka. Tillögur um seinkun hafa
fjórum sinnum verið ræddar á Al-
þingi en ekki náð fram að ganga. Síð-
ast var málið borið upp af þingmönn-
um úr öllum flokkum 2016-2017.
„Miðað við gang sólar er klukkan á
Íslandi rangt skráð,“ sagði í grein-
argerð með tillögunni. „Síðan 1968
hefur klukkan á Íslandi verið stillt á
sumartíma allt árið og er því klukku-
tíma of fljót miðað við legu landsins
sem leiðir til þess að ljósaskiptum
seinkar, bæði dagrenningu og
kvöldi.“
Þorsteinn Sæmundsson stjörnu-
fræðingur hefur andmælt hug-
myndum um að breyta klukkunni.
„Við lagasetninguna 1968 var mark-
miðið að fara þá leið sem flestir
landsmenn gætu sætt sig við. Ef taka
ætti ákvörðun á ný og allar hliðar
málsins væru skoðaðar er ég þess
fullviss að niðurstaðan yrði óbreytt,“
sagði hann í grein hér í blaðinu á sín-
um tíma.
Evrópubúar þreyttir á
hringli með klukkuna
AFP
Tími Klukkan stillt í Lukaskirche í Dresden í Þýskalandi fyrr á þessu ári.
„Ekki er unnt að stilla klukkur
eftir sönnum sóltíma,“ segir
Þorsteinn Sæmundsson
stjörnufræðingur, „og þess
vegna er í rauninni ekkert sem
kallast getur rétt klukka í þeim
skilningi að hún fylgi sólinni“.
Í grein hér í blaðinu fyrir
nokkrum árum benti hann á að
stilling klukkunnar væri og yrði
ætíð málamiðlun og skoða
þyrfti kosti og galla hverrar
lausnar. „Það sem einum finnst
mikilvægt finnst öðrum litlu
skipta svo að leita verður þeirr-
ar niðurstöðu sem flestir geta
sætt sig við.“
„Rétt klukka“
er ekki til
KLUKKAN ER MÁLAMIÐLUN
Reuters
Klukkan Skoða þarf kosti og galla
hverrar klukkustillingar.