Morgunblaðið - Sunnudagur - 21.10.2018, Blaðsíða 34

T
ónlistarkonan Gyða sendi fyrr í
þessum mánuði frá sér sína fyrstu
sólóplötu með eigin tónlist og ber
hún titilinn Evolution. Áður hefur
Gyða gefið út plötuna Epicycle þar
sem ýmis tónverk allt frá 100 f.Kr. til dagsins í
dag eru útsett og túlkuð á hennar magnaða
hátt. Sú plata var valin hljómplata ársins í opn-
um flokki á Íslensku tónlistarverðlaununum
árið 2016.
Gyða er þekkt sem hæfileikaríkt tónskáld og
sellóleikari og var upprunalega í hljómsveit-
inni múm. Hún yfirgaf sveitina til að einbeita
sér að klassísku sellónámi og lauk tvöföldu
mastersprófi frá tónlistarháskólanum í Basel
bæði í klassískum sellóleik og spuna.
Hamskipti
„Ég hef verið að fást við svo ólíka hluti og lengi
vel fannst mér eins og að fyrsta sólóplatan mín
þyrfti að vera einhverskonar sneiðmynd af
sjálfri mér. En þegar ég byrjaði að vinna í
Evolution ákvað ég að leyfa henni að vera það
sem hún vildi verða og smám saman fór hún
svo að taka á sig ákveðna mynd og ákveðið
þema sem ég hafði ekki séð fyrir.“
- Hvaða þema er það?
„Ætli það sé ekki einfaldlega lífið og dauð-
inn. Nokkur lög samdi ég til fólks í kringum
mig sem var ýmist í ferlinu að falla frá eða
verða til. Það breytir svo skynjun manns á lífið
að upplifa þessa mögnuðu viðburði.
Flest lögin eru samin til einhvers eða fjalla
um einhvern annan, nema kannski fyrsta lagið,
sem markar það tímabil sem ég tengi við sym-
bólískan dauða. Það var einhvers konar upp-
gjöf sem mér finnst marka nýtt tímabil í mínu
lífi. Kannski mætti kalla það hamskipti.“
- Hvað stendur titillinn Evolution fyrir?
„Hann stendur í raun fyrir svo óendalega
margt. Fyrir mér tengist nafnið þeim stöðuga
breytileika sem mér finnst mjög mikilvægur.
Maður ímyndar sér oft að þróun, eða „evolu-
tion“, byrji niðri og fari í beinni línu upp til
hægri, eins og graf í góðum hagvexti. En ég sé
hana frekar eins og margar hringrásir þar sem
hver „árstíð“ innan hans er jafn mikilvæg og
aðrar. Ég sé „þróun“ meira eins kaótíska
spírala sem snúast á ólíkum hraða í tímalausu
hafi tilverunnar.
Þegar við vorum á lokadögum í hljóð-
blöndun fannst mér vanta lokalag á plötuna og
ákvað að bæta við einu gömlu lagi. Ég tók ekki
eftir því fyrr en síðar að lagið heitir „Imago“
sem er síðasta þróunarstig skordýra, lirfa,
púpa og að lokum imago – sem er vængjaða
tímabilið.
Mér líður svolítið eins og ég sé á því tímabili
núna. Það er gott en ég kann vel að meta öll
hin stigin líka. Lirfan er að safna að sér forða
og púpan er að skapa alveg á fullu. Ég held að
ég hafi samið lagið þegar ég var inni í púpu.
Það er mjög skapandi móment, þótt það fari
lítið fyrir manni.
Nafnið Evolution er einnig ákveðin áminn-
ing til sjálfrar mín, að allt sé breytilegt og að
stöðnun sé hinn eini dauði. Ég finn sterkt fyrir
hringrásum í lífi mínu og hvernig hringrásin
hefur áhrif á orku mína. Orka getur ekki
horfið, hún umbreytist bara.“
Yndislegt ferli
Við gerð plötunnar fékk Gyða til liðs við sig
marga frábæra listmenn.
„Ég vann plötuna með Alex Somers í heima-
stúdíóinu hans í Los Angeles. Nokkur lög hafði
ég þó tekið upp áður í New York með Alberti
Finnbogasyni. Þetta var yndislegt ferli, ótrú-
lega skemmtilegt og platan var tilbúin á mun
styttri tíma en við gerðum ráð fyrir í upphafi.
Ég spila og útset nánast allt sjálf en fékk Úlf
Hansson tónskáld til að skrifa strengjaútsetn-
ingar í tveimur lögum: „Nothing More“ og
„Moonchild“. Hann er með svo sérstakan stíl
og sterkan lit í sínum útsetningum. „Moon-
child“ er reyndar fyrsta lagið sem kom út af
plötunni og því fylgdi myndband sem ég gerði í
samvinnu við Rebekku Rafnsdóttur, konu
Úlfs.“
- Gefur þetta lag góða mynd af plötunni?
„Ja … mér finnst lögin mjög ólík og erfitt að
velja eitt lag sem gefur betri mynd af plötunni
en annað. En þar sem videóið var tilbúið þá
passaði að gefa það út fyrst. Og satt að segja
er þetta kannski mesta popplagið á plötunni,“
segir Gyða og hlær.
„„Moonchild“ er um það að vera andi og
ákveða að koma í efnisheim og upplifa það að
vera manneskja. Það finnst mér djarft, ég held
að það sé miklu meira „áfall“ að fæðast inn í
þennan heim heldur en að fara héðan.“
Æfingabúðir í flæði
Gyða ferðast mikið í tengslum við tónlist sína
og í sumar fór hún á tónleikaferðalag með
írska tónlistarmanninum Damien Rice, þar
sem þau sigldu á milli tónleikastaða.
„Það var alveg yndislegt. Þetta var rosalega
falleg seglskúta frá 1930 og við sigldum á
henni á milli tónleikastaða á Ítalíu og Spáni.
Við spiluðum á mjög fallegum stöðum, í hring-
leikahúsum á Ítalíu og gömlum óperuhúsum á
Spáni.
Ég hef hitað upp fyrir hann nokkrum sinn-
um áður, en þessi ferð var alveg einstök upp-
lifun. Ferðin endaði svo í Berlín þar sem við
vorum bæði hluti af tónlistarhátíðinni
PEOPLE. Þetta er einstök hátíð og alveg
æðisleg. Ný nálgun á það hvernig við sköpum,
flytjum og hlustum á tónlist.
Um 150 listamenn tóku þátt og bjuggu sam-
an í viku við að skapa og æfa. Afraksturinn er
síðan fluttur á tveggja daga tónlistarhátíð í lok
vikunnar. Það sem er sérstakt við hátíðina er
að áheyrendur fá ekki að vita hvað þeir eru að
fara að sjá. Hlustunin og „nærveran“ breytist
svo við það og upplifunin er allt önnur en á
hefðbundnum hátíðum.
Þetta voru einhvers konar æfingabúðir í
flæði bæði fyrir tónlistarmennina og hlustend-
urna. Fólk er mjög tilbúið að upplifa eitthvað
nýtt, láta að stjórn til þess að sjá hvert flæðið
fer með mann.“
- Fékkstu nýjar hugmyndir þarna?
„Ég er að vinna í næstu plötu sem er eins
konar Epicycle 2, þar sem ég mun vinna með
núlifandi tónskáldum sem eru annaðhvort að
semja fyrir mig eða með mér.
Eitt af þeim tónskáldum er Kjartan Sveins-
son og hann tók einmitt þátt í PEOPLE. Svo
við unnum saman í Berlín að verki sem við
fluttum svo á hátíðinni ásamt fleiri hljóðfæra-
leikurum. Það kviknaði eitthvað þar. En það
sem hafði mest áhrif á mig er hugmyndin um
„samfélag“, ég held að þetta sé almennt þróun-
in, samkeppni er búin, núna erum við að hjálp-
ast að, deila og finna hvað við stækkum miklu
meira við það.“
- Hvað er svo framundan?
„Ég er á leiðinni til Istanbúl þar sem ég tek
þátt í tónleikum með frjálsum spuna, svo fer
ég til Bandaríkjanna og spila nokkra tónleika
þar. Evolution kemur út 12. október og í sömu
viku verður frumsýning á kvikmynd sem ég
samdi tónlistina fyrir, Undir halastjörnu, eftir
Ara Alexander Ergis Magnússon. „Sánd-
trakkið“ kemur út sama dag, svo þetta er í
raun tvöfaldur útgáfudagur. Svo fer ég líklega
aftur inn í púpuna og vinn að næstu plötu,“
segir tónskáldið og sellóleikarinn Gyða sem
hefur nóg fyrir stafni í listinni sinni.
Útgáfutónleikar vegna plötunnar verða
haldnir í Iðnó í samstarfi við Mengi fimmtu-
daginn 25. október.
„En það sem hafði mest
áhrif á mig er hug-
myndin um „samfélag“,
ég held að þetta sé al-
mennt þróunin, sam-
keppni er búin, núna er-
um við að hjálpast að,
deila og finna hvað við
stækkum miklu meira
við það,“ segir Gyða.
Kaótískir spíralar
Gyða Valtýsdóttir fjallar um lífið, dauðann og hamskipti á fyrstu sólóplötu sinni, Evolution.
Hún ferðast mikið í tengslum við tónlistina og varði sumrinu á tónleikaferðalagi á seglskútu með Damien Rice.
Hildur Loftsdóttir hildur@mbl.is
34 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 21.10. 2018
LESBÓK