Morgunblaðið - 01.11.2018, Page 48

48 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 1. NÓVEMBER 2018
Í áratugi hefur þótt
viðeigandi að álagn-
ingarskrár liggi fyrir
allra augum ákveðinn
tíma á ári þar sem
hver sem er getur
verið með nefið ofan í
hvers manns koppi
varðandi fjárhag við-
komandi. Reyndar eru
í þessum skrám að-
eins gefnar nákvæmar
upplýsingar um hvað hver og einn
leggur samfélaginu til með greiðslu
opinberra gjalda en með ákveðnum
reiknikúnstum er hægt að fá ágæt-
is nálgun á hverjar tekjur viðkom-
andi eru. Rök þeirra sem vilja við-
halda þessum birtingum er að
þetta veiti visst aðhald gegn skatt-
svikum, þannig að þá geta þeir sem
það vilja borið saman uppgefnar
tekjur viðkomandi við hve hátt
hann lifir. Þá vilja hinir sömu túlka
það sem svo að fjárhagsupplýs-
ingar séu ekki viðkvæmar persónu-
upplýsingar. Það er því áhugavert
að sjá þekkt nöfn í þjóðfélaginu
sem opinberlega hafa engar tekjur
aðrar en listamannabætur sem
greiddar eru í formi verktaka-
greiðslna þegar þessir sömu aðilar
eru svo samkvæmt álagningar-
skrám jafnvel með tekjur sem ná
ekki tíund af lágmarkslaunum í
landinu. Þessar opinberu upplýs-
ingar virðast ekki vera til þess
fallnar að skattyfirvöld kalli þessa
aðila til yfirheyrslu og láti þá gera
grein fyrir því hvernig þeir draga
fram lífið á tekjum sem ljóst er að
duga þeim engan veginn til fram-
færslu.
Víst er það svo að
sumir telja sig ekki
hafa neitt þarfara að
gera en að fylgjast
með því að nágranninn
skili til samfélagsins
a.m.k. því sem sam-
ræmist því hve hátt
þessi nágranni hans
lifir. Þeir sem áhuga-
samastir eru um þessa
hluti eru almennt þeir
sem lítið sem ekkert
leggja til samfélagsins
en njóta hins vegar
alls kyns ölmusu sem borin er uppi
af þeim sem greiða opinber gjöld.
Þessir áhugasömustu eru jú ein-
mitt þeir sem taka bara út úr opin-
berum sjóðum og eru því beint
háðir því að hinir sem eitthvað
leggja inn í þá borgi sem mest.
Í ljósi þess að sjálfsagt þyki að
hver sem er geti verið með nefið of-
an í fjárhagsupplýsingum þeirra
sem borga til samfélagsins án þess
að varða nokkurn skapaðan hlut
um þær hlýtur það að vera réttmæt
krafa að opinberlega liggi frammi
samskonar skrá yfir þá aðila sem
njóta ölmusu frá samfélaginu. Fyr-
ir örfáum áratugum voru þeir að-
ilar sem þáðu ölmusu kallaðir
sveitarómagar og þótti svo mikil
skömm af að fólk neytti allra ráða
til að sinna hverri vinnu til fram-
færslu til að forða því að tilheyra
þessum hópi. Á þeim tímum sem
við lifum í dag þykir sjálfsagt að
þeir sem ekki nenna að vinna
standi á beit í opinberum sjóðum
sem aðrir borga inn í og sumt þetta
fólk státar af því hve útsjónarsamt
það er í þessu tilliti. Það er engu
líkara en að búið sé að skilgreina
leti sem óvinnufærni sem veiti rétt
Eftir Örn
Gunnlaugsson
Örn Gunnlaugsson
Ölmususkráin
Nýlega skrifuðu
samgöngu- og sveitar-
stjórnarráðherra og
framkvæmdastjórar
sveitarfélaganna á
höfuðborgarsvæðinu
undir viljayfirlýsingu
um að hefja viðræður
um fjárfestingar upp
á 80 milljarða í stofn-
vegum og kerfi há-
gæðaalmennings-
samgangna á höfuðborgarsvæðinu
á tímabilinu til 2033. Stofnaður
verður verkefnahópur undir for-
ystu Hreins Haraldssonar, fyrrver-
andi vegamálastjóra, sem skilar til-
lögum fyrir 15. nóvember nk. Eyða
skal flöskuhálsum til að bæta um-
ferðarflæði og auka umferðar-
öryggi. Í viljayfirlýsingunni kemur
fram að framkvæmdir við hágæða-
almenningssamgöngur hefjist 2020.
Skoðaðar verða nýjar fjármögn-
unarleiðir, m.a. með nýrri gjald-
töku ríkis og gjaldtökuheimildum
til handa sveitarfélögunum. Að
þessum viðræðum loknum skal
verkefnahópurinn leiða til lykta
málefni Sundabrautar.
Engar ákvarðanir liggja fyrir
Þessi viljayfirlýsing er auðvitað
fagnaðarefni. Eins og Eyþór Arn-
alds hefur bent á er þetta ein-
göngu viljayfirlýsing um umræður
og engar ákvarðanir um fram-
kvæmdir liggja fyrir. Það verður
spennandi að sjá tillögur verkefna-
hópsins og í framhaldi
af því afgreiðslu ein-
stakra sveitarfélaga á
tillögunum. Eitt er að
vera sammála um lín-
ur á skipulagsupp-
drætti, annað að vera
sammála um for-
gangsröðun fram-
kvæmda samgöngu-
mannvirkja.
Reykjavíkurborg mun
leggja megináherslu á
borgarlínuna. Borgar-
stjóri hefur þegar lýst
því yfir að framkvæmdir við
borgarlínuna hefjist 2020. Borg-
arlínan er reyndar ekki nefnd á
nafn í viljayfirlýsingunni, heldur
einungis rætt um hágæðaalmenn-
ingssamgöngur. Ég tel nokkuð víst
að nágrannasveitarfélögin, a.m.k.
flest þeirra, muni leggja megin-
áherslu á fjárfestingar í stofnvega-
kerfinu.
Hvernig verður tillaga um há-
gæðaalmenningssamgöngur?
Við getum öll verið sammála um
að hraðvagnakerfi upp á 80 millj-
arða (borgarlínan) sé hágæðaal-
menningssamgöngur. Ég hef áður
bent á möguleika á ódýrara hrað-
vagnakerfi (kostar 10-20 milljarða),
sem nýtir núverandi sérakreinar
strætó. Fram til þessa hafa að-
gerðir til að greiða fyrir umferð
strætó á höfuðborgarsvæðinu eink-
um verið fólgnar í að bæta við sér-
akreinum fyrir strætó meðfram
umferðarmiklum þjóðvegum, s.s.
Miklubraut., hægra megin við al-
menna umferð. Aðgerðir af þessum
toga eru mun ódýrari og auðveld-
ari en að umbylta göturými til að
strætó fái sérrými vinstra megin í
akbraut á kostnað almennrar bíla-
umferðar. Það er nóg að hafa sér-
akreinar fyrir strætó, þar sem eru
langar biðraðir á álagstíma. Fyrir-
myndir að ódýru lausninni má
finna t.d. í Bandaríkjunum og Kan-
ada. Það er ljóst að hraðvagnakerfi
upp á 80 milljarða sem lokið yrði
fyrir árið 2040 mun ekki rúmast
innan samgönguáætlunar. Ég spái
því að nágrannasveitarfélögin muni
sætta sig við ódýru lausnina. Sem
skattgreiðandi í Kópavogi vonast
ég til að framlög ríkissjóðs verði
miðuð við ódýru lausnina. Ef
Reykvíkingar vilja dýru lausnina
þá yrðu þeir að fjármagna mis-
muninn með innviðagjöldum og/eða
nýta væntanlega heimild um veg-
tolla innan borgarmarka. Í næstu
grein mun ég útskýra hvers vegna
Reykvíkingar ættu að hafna dýru
lausninni.
Nokkur orð um viljayfir-
lýsingu um samgöngumál
Eftir Þórarin
Hjaltason » Það er ljóst að hrað-
vagnakerfi upp á 80
milljarða sem lokið yrði
fyrir árið 2040 mun ekki
rúmast innan sam-
gönguáætlunar.
Þórarinn Hjaltason
Höfundur er umferðar-
verkfræðingur og MBA.
thjaltason@gmail.com
MIÐNÆTUROPNUN
Í SMÁRALIND
20% afsláttur*
af öllum vörum
*ekki af merktri tilboðsvöru
Fríar sjónmælingar
Opið til 24:00