Morgunblaðið - 07.11.2018, Blaðsíða 10

Lát Fráfall Jóns sumarið 1926 var
aðalfrétt Morgunblaðsins.
Guðmundur Magnússon
gudmundur@mbl.is
„Mér finnst alls ekki vansalaust að
leiði Jóns Magnússonar sé látið vera í
óhirðu og legsteinninn svona lask-
aður,“ segir Gunnar Þór Bjarnason
sagnfræðingur. Jón var forsætisráð-
herra þegar Ísland fékk fullveldi
1918 og einn af lykilmönnum í at-
burðarásinni sem gat af sér sam-
bandslögin við Danmörku fyrir
hundrað árum.
Gunnar Þór, sem er að senda frá
sér bók um sögu fullveldismálsins,
segir að marmaraplatan á legsteini
Jóns í gamla kirkjugarðinum við
Suðurgötu í Reykjavík hafi brotnað
fyrir mörgum árum og sé í geymslu.
Gröfin, sem er í reit nr. R 411, er því
án merkingar. Þar hvílir, auk Jóns,
Þóra kona hans sem lést 1947. Platan
á legsteini hennar fyrir framan leg-
stein Jóns er á sínum stað.
„Það væri vel við hæfi í tilefni
aldarafmælis fullveldisins að
marmaraplatan yrði lagfærð og leiði
Jóns sýndur sómi eins og við hæfi er.
Þetta ætti að gera fyrir fullveldisdag-
inn 1. desember,“ segir Gunnar Þór.
Ekkert hefur verið hirt um leg-
steininn í langan tíma og Jón á enga
afkomendur. Jón varð bráðkvaddur á
Seyðisfirði sumarið 1926, 69 ára gam-
all, þegar hann var að fylgja Krist-
jáni X. konungi úr landi að lokinni
opinberri heimsókn hans til Íslands.
Var útför Jóns gerð frá Dómkirkj-
unni með mikilli viðhöfn og að við-
stöddu fjölmenni 2. júlí það ár. Þegar
hann lést var öll forsíða Morgun-
blaðsins lögð undir andlátsfréttina. Á
50 ára afmæli fullveldisins 1968 var
gefið út frímerki með mynd Jóns.
Var það samkvæmt ákvörðun þáver-
andi ríkisstjórnar og því þá lýst yfir
að Jón hefði manna mestan þátt átt í
að samkomulag náðist um sam-
bandslögin milli Danmerkur og Ís-
lands.
Ekki á ábyrgð stjórnvalda
Formlega er það ekki í verkahring
stjórnvalda að annast umhirðu og
viðhald grafreita fyrrverandi for-
ystumanna þjóðarinnar heldur gildir
sama regla um þá og aðra grafreiti að
aðstandendur eiga að sjá um þá.
Undantekning frá því er þó t.d. leiði
Jóns Sigurðssonar forseta og Ingi-
bjargar Einarsdóttur konu hans,
sem hvíla steinsnar frá leiði Jóns
Magnússonar í gamla kirkjugarð-
inum, en þar sjá stjórnvöld til þess að
um leiðið sé hirt. Reglulega er farið
með blómsveiga á leiði Jóns Sigurðs-
sonar á hátíðarstundum, svo sem 17.
júní og 1. desember, en engir blóm-
sveigir eru lagðir á leiði Jóns
Magnússonar og fáir vita hvar það
er. Upplýsingar um það er þó hægt
að nálgast í legstaðaskrá á vef kirkju-
garðanna á netinu.
Jón Magnússon gegndi fyrstur
manna embætti forsætisráðherra á
Íslandi og var forsætisráðherra sam-
tals í sjö ár. Hann stýrði fyrstu
þriggja manna ríkisstjórninni 1917 til
1922 og síðan 1924 til 1926 er hann
lést. Jón var í miklu áliti sem traust-
ur og ábyggilegur stjórnmálaforingi
en þótti dulur í skapi og fályndur og
því ekki við alþýðuskap. Hann var
forystumaður í Heimastjórnar-
flokknum og sem slíkur arftaki
Hannesar Hafstein í íslenskum
stjórnmálum.
Morgunblaðið/Kristinn Magnússon
Leiðið Marmaraplatan sem var á legsteini Jóns Magnússonar brotnaði fyrir nokkrum árum og er í geymslu. Steinsnar frá er grafreitur Jóns Sigurðssonar
þar sem fyrirmenn landsins leggja blómsveig 17. júní. Stúdentar leggja þar blómsveig 1. desember ár hvert en minnast ekki Jóns Magnússonar.
Ljósmynd/Ljósmyndasafn Reykjavíkur/Magnús Ólafsson
Útförin Líkfylgd við hús Jóns Magnússonar forsætisráðherra við Hverfis-
götu 2. júlí 1926. Mikið fjölmenni fylgdi honum til grafar.
„Þetta er alls ekki vansalaust“
 Marmaraplatan á legsteini Jóns Magnússonar fyrrverandi forsætisráðherra brotin og í geymslu
 Var forsætisráðherra þegar Ísland varð fullvalda ríki 1918  Fyrsti forsætisráðherra Íslands
Forsætisráðherra Jón Magnússon
gegndi embættinu í samtals sjö ár.
10 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 7. NÓVEMBER 2018
Audi Q7 e-tron
quattro
Nokkrir Audi Q7 e-tron
quattro hlaðnir aukahlutum
á einstöku tilboðsverði.
Listaverð 11.730.000 kr.
Tilboðsverð 10.990.000 kr.
5
á
ra
á
b
yr
g
ð
fy
lg
ir
fó
lk
sb
íl
u
m
H
E
K
L
U
a
ð
u
p
p
fy
ll
tu
m
á
k
væ
ð
u
m
á
b
yr
g
ð
a
rs
k
il
m
á
la
.
Þ
á
e
r
a
ð
fi
n
n
a
á
w
w
w
.h
e
k
la
.i
s/
a
b
yr
g
d
Eigum örfá eintök á gamla
genginu til afhendingar strax.