Náttúrufræðingurinn - 2018, Blaðsíða 25

Tímarit Hins íslenska náttúrufræðifélags
25
undir skeljabroti eða þörungi sem
þau draga yfir sig. Það gerist einstaka
sinnum að ígulkerum fjölgar mikið á af-
mörkuðum svæðum og breyta þá atferli
sínu. Þau mynda þétta breiðfylkingu
meðfram ytri jaðri þaraskógarins og bíta
niður allan gróður sem verður á vegi
þeirra.55,56,57 Slíkt henti í lok síðustu aldar
í Eyjafirði (9. mynd) og voru dýrin þétt-
ust við ytri jaðar þaraskógarins, allt að
120 fullvaxin dýr á hverjum fermetra.58
Fæðuvalstilraunir sýndu að ígulkerin
í Eyjafirði vildu helst stórþara. Aðrar
tegundir í boði voru étnar í mun minni
mæli.59 Einnig sáust ígulkerin í Eyjafirði
éta botndýr og voru engin botndýr sjá-
anleg þar sem ígulkerin höfðu farið yfir.
Ígulkerin átu sig hægt utan af djúpinu
og að landi. Þau dreifðu sér ekki inn á
milli þaraplantnanna en héldu sig við
ytri jaðar þaraskógarins, sem færðist
smám saman í átt að ströndinni.58
VEIÐAR OG NÝTING VIÐ ÍSLAND
Hér við land hófust tilraunaveiðar á
skollakoppi árið 1984. Kafarar söfnuðu
ígulkerum á nokkrum stöðum við landið
og voru sýnishorn af unnum hrognum
send utan til markaðskönnunar.39,47 Það
var þó ekki fyrr en árið 1993 sem veiðar
hófust í einhverjum mæli. Í byrjun tóku
kafarar stóran hluta aflans en fljótlega
hófust stórfelldar plógveiðar (10. mynd)
sem náðu hámarki árið 1994 þegar afl-
inn varð 1.500 tonn. Allur afli var unn-
inn innanlands og voru um tíu vinnslur
starfandi víðs vegar um land á árunum
1993–1996. Hrognin voru seld úr landi,
aðallega á Japansmarkað. Árið 1997 lauk
þessum veiðum þegar markaðstæður
breyttust í Japan.1
Árið 2004 hófust plógveiðar að nýju í
innanverðum Breiðafirði. Landaður afli
var innan við 50 tonn þar til árið 2007
að hann náði 134 tonnum. Síðan hefur
aflinn verið á bilinu 130–340 tonn.60
Allur afli hefur verið seldur á erlendan
markað. Stærsti hlutinn er seldur lif-
andi til Frakklands en einnig hafa ígul-
kerahrogn verið seld til Suðaustur-Asíu.
Markaður fyrir ígulker er kröfuharður
og viðkvæmur. Gæði hrognanna, sem
ráðast af stærð, áferð og lit, eru mest
frá september til apríl en mjög háð
fæðuframboði.
8. mynd. Ungviði skollakopps leitar skjóls á botninum niður á milli greinóttra kóralþörunga
(Lithothamnion sp.). – Juvenile green sea urchin hiding amongst rhodolith nodules (Lithot-
hamnion sp.). Ljósm./Photo: Karl Gunnarsson.
Araeosoma fenestratum
(Thomson, 1872)
Brisaster fragilis
(Düben & Koren, 1844)
Brissopsis lyrifera
(Forbes, 1841)
Calveriosoma hystrix
(Thomson, 1872)
Cidaris cidaris
(Linnaeus, 1758)
Echinocardium cordatum
(Pennant, 1777)
Echinocardium flavescens
(O.F. Müller, 1776)
Echinocyamus pusillus
(O.F. Müller, 1776)
Echinus esculentus
Linnaeus, 1758
Genocidaris maculata
A. Agassiz, 1869
Gracilechinus acutus
(Lamarck, 1816)
Gracilechinus affinis
(Mortensen, 1903)
Gracilechinus alexandri
(Danielssen & Koren, 1883)
Histocidaris purpurata
(Thomson, 1872)
Holanthus expergitus
(Lovén, 1871)
Hygrosoma petersii
(A. Agassiz, 1880)
Hypsiechinus coronatus
Mortensen, 1903
Neolampas rostellata
A. Agassiz, 1869
Phormosoma placenta
Thomson, 1872
Pourtalesia jeffreysi
Thomson, 1873
Pourtalesia miranda
A. Agassiz, 1869
Salenocidaris profundi
(Duncan, 1877)
Spatangus purpureus
O.F. Müller, 1776
Spatangus raschi
Lovén, 1869
Sperosoma grimaldii
Koehler, 1897
Strongylocentrotus droebachiensis
(O.F. Müller, 1776)
Trigonocidaris albida
A. Agassiz, 1869
1. tafla. Tegundir ígulkera sem fundist hafa við Ísland.28
– Species of sea urchins found in Icelandic waters.28