Náttúrufræðingurinn - 2018, Blaðsíða 59

V IV III II I
H
ó
lm
i í
B
ug
av
at
ni
La
nd
ey
ja
í
A
rn
ar
va
tn
i
H
ó
lm
i 4
í
A
rn
ar
va
tn
i
H
ó
lm
ar
3
o
g
5
í
A
rn
ar
va
tn
i
H
ó
lm
i í
V
es
ta
ra

F
rið
m
un
d
ar
v.
H
ó
lm
i í
E
yj
av
at
ni
Þ
úf
uh
ó
lm
i í
Ú
fls
va
tn
i
H
ó
lm
i í
L
ó
m
at
jö
rn
um
B
lá
fe
lls
hó
lm
i
F
o
xu
fe
lls
hó
lm
i
H
ó
m
i í
M
jó
av
at
ni
K
o
ð
ra
læ
kj
ar
hó
lm
i
V
ið
ey
H
el
le
y
H
el
le
yj
ar
hó
lm
i
Tegundir með hátt verndargildi – Species with high conversation value (≥5)
Aronsvöndur – Erysimum strictum - - - - - - - - - - - - - X X
Baunagras – Lathyrus japonicus - - - - - - - - - - - - X - -
Blóðkollur – Sanguisorba officinalis - - - - - - - - - - X - - - -
Ferlaufungur – Paris quadrifolia - - - - - - - - - - - - - - -
Fuglaertur – Lathyrus pratensis - - - - - - - - - - - X - - -
Grænlilja – Orthilia secunda - - - - - - - - X - - - X - -
Kjarrhveiti – Elymus alopex - - - - - - - - - - - X X - -
Línarfi – Stellaria borealis - - - - - X - - - - - - - - -
Sifjarsóley – Ranunculus auricomus - - - - - - - - - X - - - - -
Skrautpuntur – Milium effusum - - - - X - X - - X - - X -
Framandi tegundir – Alien species
Akurarfi – Stellaria graminea - - - - - - - - - - - X - - -
Alaskalúpína – Lupinus nootkatensis - - - - - - - - - - - X X - -
Engjamunablóm – Myosotis scorpioides - - - - - - - - - - - X - - -
Vallafoxgras – Phleum pratense - - - - - - - - - - - X - - -
Viðja – Salix myrsinifolia - - - - - - - - - - - X - - -
Hæð yfir sjó m – Elevation m 538-560 438-443 427 143-311 71-113
Hengistör, barnarót –
Carex rariflora,
Coeloglossum viride
Hálíngresi –
Agrostis capillaris
Skriðlíngresi –
Agrostis stolonifera
Gleym-mér-ei –
Myosotis arvensis
194 tegundir – species
Tímarit Hins íslenska náttúrufræðifélags
59
Tegundaskrár úr hólmunum fimmtán
styrkja þetta álit. Þar finnast tegundir á
borð við ætihvönn, blágresi, burnirót,
geithvönn, fjalldalafífil og birki sem
sauðfé sækir í og eiga því erfitt upp-
dráttar á beittu landi.40–43
Áhrif fugla
Í hólmunum gætir áburðaráhrifa
frá fuglum en í flestum þeirra eru þau
fremur lítil. Aðeins í Bláfellshólma og í
hólmunum í Bugavatni og Vestara Frið-
mundarvatni voru þau talin nokkur en
mikil í Foxufellshólma og hólmanum í
Mjóavatni (1. tafla). Þar sem áhrif fugla
eru lítil eða nokkur má ætla að fugl-
arnir auki á fjölbreytileika og útbreiðslu
plantna. Þar sem áburðaráhrifin eru
einna mest, svo sem í hólmanum í
Mjóavatni og í Foxufellshólma, má hins
vegar reikna með að aukinn áburður
geti dregið úr fjölda tegunda þar sem
áburðarkærar hávaxnar tegundir ryðja
öðrum út. Skýr dæmi um þessi tvenns
konar áhrif hafa t.d. komið fram við
framvindurannsóknir í Surtsey þar sem
mávar hafa stuðlað að landnámi plantna
og aukið tegundafjölbreytni á næringar-
snauðu landi með aðflutningi fræs og
með því að bæta næringarástand jarð-
vegs með driti sínu. Þar sem jarðvegur
er orðinn einna næringarríkastur hefur
hins vegar dregið úr tegundafjölda því
að túnvingull og vallarsveifgras hafa
orðið algerlega ríkjandi og rutt öðrum
tegundum út.44
Sjaldgæfar tegundir
Beitarfriðaðir hólmar hafa áreið-
anlega stuðlað að viðhaldi nokkurra
sjaldgæfra tegunda. Alls voru skráðar 10
tegundir í hólmunum með verndargildi
5–7 (2. tafla).
Einna sjaldgæfastar á landsvísu eru
ferlaufungur og línarfi. Tegundirnar eru
báðar á válista og friðlýstar samkvæmt
lögum.28,45 Ferlaufungur, sem skráður
var í Helley, finnst aðallega í skóglendi
og hraunsprungum hér á landi.28 Hann
er eitraður og yfirleitt ekki mikið bit-
inn.46 Þó má ætla að beitarfriðun stuðli
að viðgangi hans því hann vex helst í
skugga og allmiklum raka þar sem að-
gengi er erfitt.
2. tafla. TWINSPAN-flokkun hólma
byggð á tegundaskrám æðplöntu-
tegunda. Sýndar eru fjórar fyrstu
skiptingarnar og einkennistegundir
fyrir hverja skiptingu. Af þeim 194
tegundum sem fundust í hólmunum
eru eingöngu sýndar þær sem hafa
mest verndargildi (≥ 5) og þær sem
teljast framandi hér á landi. Heildar-
skrá yfir allar tegundir er sýnd í við-
auka. – TWINSPAN-classification
of the islands based on lists of
vascular plants. Indicator species
for the divisions are given. Of the
194 species found only those with
the highest conservation value and
alien species are shown. List of all
species is shown in Appendix.
N
Í-am
15/18