Morgunblaðið - 18.02.2019, Side 16

16
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 18. FEBRÚAR 2019
Fjöldinn semkenndur ervið gulu
endurskinsvestin
heldur áfram að
mótmæla á götum
Parísar og í öðr-
um borgum Frakklands. Yfir-
völd taka sífellt fastar á móti
og hafa hundruð manna verið
handtekin og yfirheyrð.
Mótmælendur fordæma
forsetann og yfirmenn örygg-
ismála fyrir meinta hörku
þeirra. Vissulega verður að
gefa borgurunum mikið svig-
rúm til að andæfa sjónar-
miðum yfirvalda og fylgja því
fast eftir með sjáanlegum
mótmælum. Fyrir slíku er
raunar rík hefð í Frakklandi.
En hitt er jafnrétt að fari
mótmæli út fyrir mörk, sem
eru verulega rúm eins og
reyndin er í Frakklandi, þá
ber yfirvöldum að tryggja al-
mennt öryggi, jafnt ein-
staklinga sem eigna.
Rétturinn til að mótmæla
felur ekki í sér rétt til eyði-
leggingar á almannaeigum
eða eignum borgara.
Það má fremur halda því
fram að yfirvöld hafi svigrúm,
sem jafnist á við óskráðar
heimildir, til að horfa í gegn-
um fingur sér varðandi opin-
berar eignir. En öðru máli
gegnir um varnarlausan al-
menning og persónulegar eig-
ur hans.
Mótmælendur sem kveikja
í bifreið sem hefur ekkert
með forsendur mótmælanna
að gera valda óþekktum borg-
urum tilfinnanlegu tjóni. En
alþekkt er að hvar sem mót-
mælendur láta til sín taka
segjast þeir vera í baráttu
„fyrir fólkið“, „hina bláskín-
andi fátæku alþýðu“ eins og
það var orðað á fyrri tíð. Hag-
ur fólks hefur víðast batnað
stórlega á síðustu áratugum.
En fæstir hafa þó efni á að
taka því af skilningi sé heim-
ilisbíllinn eyðilagður eða
verslanir og kaffihús lögð í
rúst.
Í fréttum gærdagsins var
því slegið upp að þekktur
heimspekingur í Frakklandi,
Alain Finkelkraut, sem oft
lætur til sín taka í opinberri
umræðu, hefði orðið fyrir sví-
virðingahrópum frá endur-
skinsmönnum. Heimspeking-
urinn, sem tekið hafði svari
mótmælenda, en síðar einnig
gagnrýnt þá, segist hafa ótt-
ast um öryggi sitt þar til lög-
regla skarst í leikinn. Til þess
var tekið að hrópin hefðu m.a.
beinst að því að Alain væri
gyðingur. Var hrópað að hon-
um að þar færi „skítugur gyð-
ingur“ sem gerði best í því að
„kasta sér í síkið“.
Yfirvöld for-
dæmdu í kjölfarið
„gulvestunga“ og
sökuðu um gyð-
ingahatur. Sjálf-
sagt var langt
seilst að dæma öll þúsundin
fyrir þetta afmarkaða atvik.
Hitt er annað mál og vekur
í senn áhyggjur og furðu
hversu algengt virðist orðið
víða um heim að veist sé að
gyðingum með þessum hætti
og án nokkurs tilefnis. Margt
gefur ótvírætt til kynna að
gyðingahatur fari vaxandi á
ný, eða þá það að þeir sem
haldnir eru slíku hatri telji
sér nú orðið óhætt að fá útrás
fyrir það.
Þetta er mikið alvörumál og
áhyggjuefni og erfitt að skilja
þessa hættulegu þróun.
Í áratugi eftir heimsstyrj-
öldina síðari var lítt rætt um
Adolf Hitler og hina illræmdu
hreyfingu hans. Sjálfsagt
mátti búast við því að eftir því
sem tíminn liði myndi bann-
helgi á umræðuna minnka.
En flestir hafa vísast búist við
því að sú umræða myndi jafn-
an tengjast þeim óhugnaði
sem var samofinn nasism-
anum.
Jafnvel í þáttum sem
kynntir eru undir yfirskrift
um að þar fari sagnfræðilegt
efni er hrein dellugerð á ferð
og minnir mest á þekkta um-
ræðu um fljúgandi furðuhluti
og geimverur. Þannig eru
kynntir til sögunnar fjöl-
margir „vísindamenn“ sem
rekja flótta Hitlers með kaf-
bátum til Argentínu eða ann-
arra landa Suður-Ameríku og
stundum mætti ætla að karl-
ómyndin væri enn lifandi þar!
Væntanlega er óhætt að ætla
að slíkt efni sé handan við það
að geta gert skaða. En einnig
eru margendursýndar mynd-
ir eins og af Evu Braun og
Hitler með „vina- og fjöl-
skylduboð“ í fjallasetrum for-
ingjans og þar dregnar upp
heimilislegar myndir af fólki
að njóta lífsins af hógværð í
undrafögru fjalllendinu.
Eins og fyrr sagði mátti
gera ráð fyrir því að fyrr eða
síðar myndi losna um umræðu
sem var í raun bönnuð svo
lengi. En varla gat nokkurn
órað fyrir að margir myndu
jafnhratt hætta að hafa þann
viðbjóð sem var afleiðing af
hugmyndafræði og valdatöku
nasista svo fjarri þeirri um-
ræðu. Það hlýtur að vera
rannsóknarefni hvers vegna
sífellt ber meira og svo víða á
gyðingahatri eða á sprotum
slíks haturs sem vitað er til
hvers mun leiða fyrr en síðar.
Gyðingahatur virðist
krauma víðar undir
en ætla mætti. Það
hlýtur að vekja óhug}
Geigvænleg gleymska
SVIÐSLJÓS
Höskuldur Daði Magnússon
hdm@mbl.is
5G tæknin mun marka stórtskref fram á við í þróun áfjarskiptamarkaði. Innreið5G neta mun hefjast á fullu á
næsta ári og mun formleg uppbygg-
ing hefjast hér í kjölfarið, þó ein-
staka áfangar séu þegar komnir í
loftið. Þessi uppbygging mun þýða
margföldum á stærð tíðnisviðs sem
þekkist í dag. Innleiðing 5G mun
kalla á að ýmsar þær þjónustur sem
eru í boði í dag þurfa að víkja.
Póst- og fjarskiptastofnun
vinnur nú að því að móta stefnu fyr-
ir ákveðin tíðnisvið 2019-2025 og
hefur af þeim sökum birt umræðu-
skjal á vef sínum. Með því er ætlun-
in að fá umsögn og/eða svör við
þeim spurningum sem þarf að svara
áður en nýr veruleiki í fjarskiptum
tekur við.
Þörf á þéttu neti senda
Í umfjöllun á vef stofnunar-
innar kemur fram að fjarskipti í dag
séu að taka miklum stakkaskiptum.
Fram til þessa hafi fjarskiptaþjón-
usta falist í annars vegar talsíma-
þjónustu og internetsambandi fyrir
notendur og hins vegar í alls kyns
þjónustu á fastaneti til að tengja
saman tölvur og tölvunet.
„Nú siglum við hins vegar
hraðbyri inn í tímabil internet-
tengdra tækja (e. Internet of
Things; IoT) eða það sem margir
kalla fjórðu iðnbyltinguna. Gera má
ráð fyrir gríðarlegri fjölgun slíkra
tækja á næstu árum og áratugum.
Sumir þessara hluta munu búa yfir
mikilli getu og jafnvel gervigreind,
t.d. er sennilegt er að sjálfkeyrandi
bílar muni ryðja sér til rúms á
næstu árum eða áratugum. Fjar-
skiptanetin munu tengja þessi tæki
saman og án öflugra fjarskiptaneta
og -þjónustu er hætt við að innleið-
ing nýrrar þjónustu muni dragast
eða verða með takmörkuðum hætti.
Internettengdir hlutir munu áfram
aðallega verða tengdir við farnet, í
dag eru það 3G og 4G net, en kring-
um árið 2020 munu 5G netin hefja
innreið sína, hugsanlega fyrr,“ segir
á vef PFS.
Í áðurnefndu umræðuskjali
kemur fram að 5G muni í byrjun
nýta tíðnisvið sem þegar hafi verið
úthlutað og ný tíðnisvið undir 6
gígariðum. Til lengri tíma litið verði
síðan ráðstafað tíðnum á mun hærri
tíðnisviðum, t.d. á 26 gígarið og enn
ofar. Þetta er grundvallarbreyting í
tíðninotkun sem hefur í för með sér
að endurhugsa þarf nálgun á tíðni-
úthlutanir, tíðnieftirlit, uppbygg-
ingu farneta og skilgreiningu mark-
aðsbrests, segir í umræðuskjalinu.
„Ástæða þessa er sú að eigin-
leikar senda á háum tíðnisviðum eru
með þeim hætti að afköstin eru
mjög mikil (vegna meiri band-
breiddar) en drægnin afar takmörk-
uð; tugir eða nokkur hundruð metr-
ar. Farnetskerfi á háum tíðnisviðum
eru því aðallega ætluð í byggð og
þar sem búast má við atvinnu-
starfsemi eða mannaferðum í ein-
hverjum mæli, t.d. á þjóðvegakerf-
inu (þar sem internettengd tæki eru
til staðar og ná þarf verulegum af-
köstum í kerfunum). Til að ná út-
breiðslu með hárri tíðni þarf mjög
þétt sendanet tiltölulega lítilla
senda. Þetta er grundvallarbreyting
frá því sem nú er. Þessa senda má
víða staðsetja og þurfa þeir ekki
nauðsynlega sérhæfða sendastaði.
Víða hefur verið bent á að heppilegt
getur verið að staðsetja þessa far-
netssenda á ljósastaurum í þétt-
býli,“ segir ennfremur og bent er á
að þar sem endurnýja þurfi ljósa-
stæði í ljósastaurum um allt land sé
ráð að hafa þetta í huga við það til-
efni.
Á fréttaefni að njóta forgangs?
Athygli vekur að í umfjöllun um
skipan tíðnimála og staðsetningu
sendastaða fyrir FM útvarp kemur
fram að nokkur eftirspurn er um-
fram framboð á tíðnum.
„Hluti af vandamálinu er skortur
á ákjósanlegum sendastöðum á höf-
uðborgarsvæðinu, en það kann að
ágerast á næstu árum ef senda-
staðurinn á Vatnsenda verður lagð-
ur undir íbúðabyggð. Komi til þess
að takmarka þurfi tíðniúthlutanir á
FM tíðnisviðinu, meira frá því sem
nú er, hefur PFS heimild til að setja
skilyrði fyrir úthlutun tíðna fyrir
hljóðvarp og sjónvarp, sem byggjast
á menningarlegum sjónarmiðum s.s.
til þess að stuðla að almennri menn-
ingarþróun og efla íslenska tungu,“
segir í umræðuskjali PFS. Eru
hagsmunaðilar beðnir um að lýsa
skoðun sinni á því hvort íslenskt og
menningartengt efni, til dæmis
fréttir og þjóðmálaumræða, eigi að
njóta forgangs við úthlutun útvarps-
tíðna ef velja þarf milli umsækj-
enda.
Búa sig undir nýjan
veruleika í fjarskiptum
1G 2G 3G 4G 5G
1990 2000 2010 2020 20301980
234568
1. kynslóð
Ekki stafræn
tækni, gagna-
flutningur
allt að
2,4 kbps
Motorola
DynaTac vóg
790 g, rafhlað-
an dugði í 30
mín. notkun en
tók 10 klst. að
hlaða aftur
2. kynslóð
GSM tækni,
stafrænn
gagnaflutning-
ur allt að
64 kbps
Nokia 3310
seldist í 126
milljón eintök-
um, gat sent
SMS og hlaðið
niður 7 auka
hringitónum
3. kynslóð
Snjallsímar,
breiðband með
flutningsgetu
allt að
2.000 kbps
Fyrsti 3G sím-
inn var sýndur
í Japan árið
2001 og fyrsti
iPhone-síminn
með 3G kom
árið 2008
4. kynslóð
Snjallsímar,
IP-breiðband
með flutnings-
getu allt að
100.000 kbps
4G byggist á
sömu tækni og
þráðlaus net
(WiFi) og er
fyrst og fremst
hraðvirkara en
3G net
5. kynslóð
Fjölbreyttari
notkun, sparar
orku, flutnings-
geta um
1-20 Gbps
Með 5G fæst
betri rafhlöðu-
ending, lægri
kostnaður,
fleiri notkunar-
möguleikar og
aukinn hraði
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
B
ikarúrslitaleikir karla og kvenna
í körfubolta áttu sér stað um
helgina í Laugardalshöll, þar
sem Valskonur urðu bikar-
meistarar í fyrsta sinn og
Stjarnan í karlaflokki í fjórða sinn á ellefu
árum. Leikirnir varpa ljósi á það besta í
íþróttalífi þjóðarinnar, þ.e. þrautseigju og
baráttu leikmannanna, ásamt því að draga
fram samkennd og stemningu sem ríkir milli
liðanna og stuðningsmanna þeirra.
Íþróttir hafa fylgt þjóðinni allt frá land-
námi en glíma, hlaup og aflraunir voru með-
al þeirra íþrótta sem getið er um í Íslend-
ingasögunum. Árið 1828 komu tillögur fram
um kennslu í leikfimi og hófst leikfimi-
kennsla í Lærða skólanum árið 1857. Þegar
nær dró aldamótunum 1900 fór íþrótta-
félögum að fjölga en elsta starfandi íþróttafélagið í
dag, Glímufélagið Ármann, var stofnað árið 1888.
Segja má að ákveðin vatnaskil hafi orðið í íþróttalífi
þjóðarinnar árið 1906 þegar fyrsta ungmennafélagið
var formlega stofnað á Akureyri en ungmennafélögin
beittu sér meðal annars fyrir líkamsrækt og framþró-
un íþrótta sem og ræktun mannsandans. Fyrsta al-
menna íþróttamót í Reykjavík var haldið að frumkvæði
Ungmennafélags Íslands (1907) árið 1911. Annað
mikilvægt skref fyrir umgjörð og starfsemi íþrótta var
stigið árið 1912 þegar skipulagt samstarf íþróttafélaga
í landinu hófst með stofnun Íþróttasambands Íslands
(ÍSÍ). Gaf sambandið meðal annars út
íþróttareglur, skipulagsskrá um íþróttamót,
heilsufræði fyrir íþróttamenn og fleira.
Barðist ÍSÍ til að mynda fyrir sundskyldu í
skólum sem Alþingi veitti heimild til árið
1925 en leikfimi varð einnig skylda í héraðs-
og gagnfræðaskólum. Menntun íþrótta-
kennara formgerðist enn frekar árið 1942
þegar Íþróttakennaraskóli ríkisins var
formlega stofnaður á Laugarvatni upp úr
einkaskóla sem sinnt hafði slíkri menntun
frá árinu 1932. Alþingi hafði stuttu áður, ár-
ið 1940, sett íþróttalög og komið á fót emb-
ætti íþróttafulltrúa ríkisins.
Það er fróðlegt að staldra við og horfa til
sögunnar. Það er engin tilviljun að við Ís-
lendingar náum langt í hinum ýmsu grein-
um íþróttanna. Framsýni fólks hér á öldum
áður á stóran þátt í því hvernig okkur hefur tekist til
æ síðan og ljóst er að grunnur íþróttastarfs í landinu
er traustur, aðstaða til íþróttaiðkunar góð og fagleg
nálgun í þjálfun til fyrirmyndar. Það er kappsmál okk-
ar allra að halda áfram á þeirri braut en á komandi
vikum verður ný íþróttastefna til ársins 2030 kynnt.
Hún byggist á því grundvallarsjónarmiði að almennt
íþróttastarf utan skólastofnana skuli skipulagt af
frjálsum félagasamtökum eins og ÍSÍ, UMFÍ og fleir-
um og að allir hafi jöfn tækifæri til að taka þátt.
Lilja Dögg
Alfreðsdóttir
Pistill
Ný íþróttastefna í farvatninu
Höfundur er mennta- og menningarmálaráðherra.
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen