Morgunblaðið - 27.04.2019, Síða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 27. APRÍL 2019
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Frú Ragn-heiðurnefnist at-
hvarf á hjólum
fyrir fólk sem not-
ar vímuefni í æð.
Þar geta fíklar fengið örugg-
an búnað til neyslunnar.
Þangað geta húsnæðislausir
einnig leitað og fengið til
dæmis meðferð við sýk-
ingum. Heimsóknum til Frú
Ragnheiðar fjölgaði um 38%
frá árinu 2017 til ársins 2018.
Á þeim stutta tíma, sem
Frú Ragnheiður hefur verið
til staðar, hefur komið í ljós
að þörfin er mikil. Nú er
áformað að opna neyslurými
þar sem fíklar geti nálgast
hreinar sprautunálar og
fengið aðra aðstoð og er
frumvarp um málið frá Svan-
dísi Svavarsdóttur heil-
brigðisráðherra til umsagnar
á Alþingi.
Í frumvarpinu um neyslu-
rýmin segir að um 700 ein-
staklingar noti fíkniefni í æð
hér á landi árlega. Svala Jó-
hannesdóttir, verkefnisstýra
Frú Ragnheiðar, telur að
fjöldinn, sem noti fíkniefni í
æð reglulega, sé á bilinu
fimm til sex hundruð.
Ópíóíðar hafa farið um eins
og faraldur og valdið miklum
skaða á undanförnum árum.
Oft ánetjast fólk lyfjunum
eftir að hafa tekið þau að
læknisráði til að lina þján-
ingar. Í Bandaríkjunum hef-
ur verið lýst yfir neyðar-
ástandi vegna
þeirra. Talið er að
52 hafi látið lífið í
fyrra vegna lyfja-
eitrunar og voru
útköll á höfuð-
borgarsvæðinu vegna of-
neyslu rúmlega 450. 2017 létu
30 lífið vegna ofneyslu á
lyfseðilsskyldum lyfjum.
Augljóst er að bregðast þarf
við þessari plágu og sömu-
leiðis þarf að hjálpa þeim,
sem eru í viðjum hennar.
Lögregla hefur gagnrýnt
frumvarpið um neyslurýmin
á þeirri forsendu að ekki sé
heimild fyrir „refsilausu
svæði“ fyrir fíkniefnaneyt-
endur. Eins og frumvarpið sé
nú verði lögreglu áfram skylt
að leggja hald á ólögleg
ávana- og fíkniefni og gera
þau upptæk. Koma verði
fram í frumvarpinu hversu
mikið magn af þessum efnum
neytendur megi hafa með-
ferðis í neyslurýminu.
Vankanta sem þessa þarf
að sníða af frumvarpinu.
Baráttan gegn fíkniefnum
heldur áfram. Hún snýst um
að stöðva útbreiðslu þeirra
og ráðast gegn þeim, sem
smygla þeim til landsins og
dreifa þeim. Eftirlit með
dreifingu lyfseðilsskyldra
lyfja hefur verið hert. Um
leið þarf að koma til liðs við
fíkla, hjálpa þeim að tak-
marka skaðann af neyslunni
og losna úr henni. Fíkn er
sjúkdómur, ekki glæpur.
Neyslurýma er þörf
og útfærsla þeirra
þarf að vera í lagi}
Neyslurými fyrir fíkla
Listeríusýk-ingar eru
ekki algengar.
Ungu fólki og full-
frísku stafar lítil
hætta af listeríu
og heilbrigt fólk ætti ekki að
þurfa að óttast. Bakterían
getur hins vegar verið skað-
leg fólki á ónæmisbælandi
lyfjum og með ónæmisbæl-
ingu og jafnvel lífshættuleg.
Fyrr á þessu ári lést kona
af listeríusýkingu, sem hún
fékk í kringum jólin 2018.
Konan var með undirliggj-
andi ónæmisbælingu. Vitað
var að konan hefði neytt
reykts og grafins lax um jólin
og voru sýni tekin hjá fram-
leiðanda vörunnar eftir að
ábending barst frá landlækni.
Rannsókn sýnanna leiddi í
ljós listeríu í gröfnum og
reyktum laxi og silungi.
Í kjölfarið fór Matvæla-
stofnun fram á að framleiðsla
yrði stöðvuð og vörur fram-
leiðandans yrðu innkallaðar.
Það gerðist hins
vegar ekki strax
eins og komið hef-
ur fram í fréttum
mbl.is og í
Morgunblaðinu í
dag. Virðast tveir sólar-
hringar hafa verið látnir líða
frá því að tilkynning barst þar
til allar þær vörur, sem rann-
sakaðar voru, voru innkall-
aðar þrátt fyrir að starfs-
maður MAST hefði sagt við
framleiðandann að málið væri
alvarlegt og krefðist tafar-
lausra viðbragða.
Það er vissulega áfall fyrir
framleiðanda þegar smit
greinist í afurðum hans. Heill
viðskiptavinarins ætti hins
vegar ávallt að ganga fyrir.
Því fylgir kostnaður að kalla
inn vöru, en besta leiðin til
þess að halda trausti við-
skiptavina og takmarka tjónið
er að bregðast fljótt og
undanbragðalaust við,
sérstaklega þegar heilbrigði
er annars vegar.
Neytendur þurfa að
geta treyst fram-
leiðendum matvæla}
Hreinlæti í matvælagerð
Þ
að má klárlega halda því fram að
orð vikunnar sé „íþyngjandi“. Sitt
sýnist hverjum um notkun ferða-
málaráðherra á orðinu um bíla-
leiguna Procar. Miðað við þau
brot sem virðast hafa verið framin af stjórn-
endum og starfsfólki þeirrar bílaleigu leggst
það ekki vel í landann að kalla afturköllun á
starfsleyfi bílaleigunnar „íþyngjandi“. Það er
mjög skiljanlegt, enda sönnunargögnin um
brotin frekar ótvíræð og svívirðileg. Það er þó
rétt hjá ráðherra, sem ég þarf alls ekkert að
taka undir, að tæknilega útskýringin á starfs-
leyfissviptingu er íþyngjandi aðgerð. Ef eitt-
hvað þá er ráðherra bara að vera nákvæm.
Óheppilega nákvæm því orðavalið snertir
skiljanlega réttlætiskennd fólks.
Hér langar mig hins vegar að vekja athygli
á öðru svindlmáli. Nýlega komst mál sem ég hef unnið að
á þingi á næsta stig þegar fjármálaráðuneytið tilkynnti á
fundi fjárlaganefndar að verið væri að endurskoða regl-
ur um dagpeninga. Ástæðan fyrir því er að ekki hefur
verið farið eftir þeim reglum frá því að þær voru settar
árið 2009. Hvorki ráðuneyti né skrifstofa Alþingis hefur
fylgt reglunum þegar kemur að því að meta hlunnindi
sem ráðherrar og þingmenn fá í ferðum sínum til út-
landa. Afleiðingin er sú að þingmenn og ráðherrar fá of
mikla dagpeninga greidda. Þetta hefur verið viðurkennt
í svörum við fyrirspurnum mínum um ferðakostnað og
dagpeninga ráðherra. Þar er svarað: „Ráðherra er ekið
út á flugvöll í bifreið ráðuneytisins þegar um
er að ræða ferðir á vegum ráðuneytisins.
Dagpeningar eru ekki skertir vegna ferða í
ráðherrabifreið út á flugvöll“ en í reglum um
ferðakostnað segir: „Af dagpeningum ber að
greiða allan venjulegan ferðakostnað annan
en fargjöld svo sem ferðakostnað að og frá
flugvöllum.“ Ráðherra fær sem sagt bæði
dagpeninga fyrir ferðakostnað og frítt far í
ráðherrabíl.
Í svari forsætisráðherra við sömu fyrir-
spurn er mjög áhugavert svar: „Hefð hefur
ekki skapast fyrir því að leggja sérstakt mat
á umfangið þannig að það hafi leitt til frá-
dráttar frá almennum dagpeninga-
greiðslum.“ Það á ekki að þurfa að myndast
hefð fyrir því að fara eftir lögum og reglum.
Svar Alþingis við þessu öllu er: „Starfs-
menn fjármálaskrifstofu hafa ekki forsendur til þess að
leggja fjárhagslegt mat á slík hlunnindi frá þriðja aðila.“
Samt er hægt að leggja mat á það hver upphæð dagpen-
inga á að vera. Af hverju er þá svona erfitt að meta
hversu mikil hlunnindi þingmenn og ráðherrar fá? „Ferð
á flugvöll, 5.500 kr. með flugrútunni, hérna eru dagpen-
ingar fyrir því. Fékkstu far á ráðherrabílnum? Endur-
greiddu 5.500 kr., takk.“. Mikið var þetta nú erfitt. Ég
held að ég verði bara að fara að leggja mig, þetta var svo
íþyngjandi fyrir mig.
Björn Leví
Gunnarsson
Pistill
Íþyngjandi
Höfundur er þingmaður Pírata. bjornlevi@althingi.is
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
SVIÐSLJÓS
Steinþór Guðbjartsson
steinthor@mbl.is
Oddfellowreglan á Íslandi,IOOF, tilheyrir þeirrigrein Oddfellowreglunnar,sem stofnuð var í Banda-
ríkjunum 26. apríl 1819. Í tilefni af
200 ára afmælinu stóð Stórstúka
Reglunnar á Íslandi fyrir sérstöku
hófi í höfuðstöðvunum við Vonar-
stræti í Reykjavík í gær og var tíma-
mótanna minnst með ýmsum hætti.
„Við teljum okkur vera á réttri
leið, látum mikið til okkar taka í góð-
gerðarmálum og stuðningi við alls-
konar málefni, um 12 milljónir á mán-
uði að meðaltali, auk þess sem við
vinnum stöðugt að mannrækt innan
Regludeildanna með það að mark-
miði að gera okkur að betri mönnum
og konum,“ segir Guðmundur Eiríks-
son stórsír. „Oddfellowreglan er í
vexti á Íslandi og stefnan er ávallt sú
að skapa henni skilyrði til áframhald-
andi vaxtar.“
Afhentir voru þrír styrkir til
góðgerðarmála í tilefni tímamótanna.
Í fyrsta lagi allt að 20 milljón kr.
styrkur til áframhaldandi uppbygg-
ingar á aðstöðu Samhjálpar í Hlað-
gerðarkoti. Í öðru lagi sjö millj. kr.
styrkur til félagasamtaka á Háaleit-
isbraut 13 í Reykjavík, sem aðstoða
yngra fólk, til þess að koma fyrir
lyftu í húsinu. Í þriðja lagi verða lagð-
ar fram 32 millj. kr. í tvær íbúðir fyrir
Kvennaathvarfið og eru þær hugs-
aðar fyrir konur, sem eru að koma
sér aftur út í tilveruna eftir að hafa
verið í athvarfinu.
Upphafsins á Íslandi minnst
Holdsveikraspítalinn í Laug-
arnesi var reistur fyrir fé, sem
danskir Oddfellowar söfnuðu, og í
kjölfarið var fyrsta Oddfellowstúkan
á Íslandi, stúka nr. 1 Ingólfur, stofn-
uð 1. ágúst 1997. Fengin hafa verið
tilskilin leyfi til þess að Reglan geri
þarna og kosti minnismerki um
Holdsveikraspítalann og upphaf
starfs Oddfellowreglunnar á Íslandi.
Í gær undirrituðu Guðmundur Ei-
ríksson stórsír fyrir hönd Reglunnar
og Dagur B. Eggertsson borgarstjóri
fyrir hönd Reykjavíkur samkomulag
þess efnis að borgin annist síðan
minningarreitinn og sjái um rekst-
urinn.
Síðast en ekki síst var haldið upp
á það að félagar eru orðnir 4.000,
2.314 bræður og 1.686 systur, og
Oddfellowi númer 4.000, Sigursteinn
Þór Einarsson í Þorkeli mána, fékk
blómvönd af því tilefni.
Guðni Th. Jóhannesson, forseti
Íslands, heiðraði samkomuna og
kynnti sér starfsemina, en viðstaddir
áttu það sameiginlegt að hafa unnið í
Stórstúkustjórn eða fyrir hana auk
annarra fulltrúa.
Sérstök afmælisnefnd hefur ver-
ið Stórstúkustjórn innanhandar um
hátíðarhöld í tilefni 200 ára afmæl-
isins. Allar Regludeildir eru með sér-
staka hátíðarfundi í kringum afmæl-
isdaginn. Tvær Regludeildir verða
stofnaðar á árinu og hátíðartónleikar
verða 12. maí. Framtíðarhúsnæð-
ismöguleikar verða ræddir á Stór-
stúkuþingi síðar í maí og Reglan hef-
ur aðstoðað Reglusystkini við
uppbyggingu á Regluheimili á Sauð-
árkróki og er stefnt að því að taka
salinn í notkun á árinu. Guðmundur
segir að hápunkturinn verði síðan 1.
september, þegar boðið verði upp á
opið hús í öllum Regluheimilum
landsins. „Við bjóðum almenningi að
skoða Regluheimilin og kynnast
starfseminni,“ segir hann. Í því sam-
bandi bendir hann á að Oddfellow-
akademían sé með viðamikla könnun
í gangi í samvinnu við Gallup, þar
sem viðhorf ungs fólks til félags-
skapar eins og Oddfellowreglunnar
séu skoðuð. „Þetta er liður í því að
skoða framtíðarmöguleika okkar í
samfélaginu. Við þurfum að ná til
unga fólksins til þess að halda áfram
vegferð okkar,“ segir hann.
Styður góð málefni
og eflir mannrækt
Fyrir rúmum þremur árum gaf Oddfellowreglan út bókina Traustir hlekkir,
60 ára saga Styrktar- og líknarsjóðs Oddfellowa og líknarverkefna regl-
unnar á fyrri árum, sem Steinar J. Lúðvíksson skrifaði. Í lok liðins árs,
nánar tiltekið 1. desember, kom síðan út bókin Vinátta Kærleikur Sann-
leikur, Saga Oddfellowreglunnar á Íslandi í 120 ár, á vegum Reglunnar í
ritstjórn Gísla Sigurgeirssonar. Bækurnar eru hugsaðar sem ein heild og
gefa skýra mynd af mannræktar- og líknarstarfi Reglunnar hér á landi.
Vinátta Kærleikur Sannleikur
SAGA ODDFELLOWREGLUNNAR Á ÍSLANDI Í 120 ÁR
Ljósmynd/Hreinn Magnússon
Tímamót Guðmundur Eiríksson stórsír kynnti Degi B. Eggertssyni
borgarstjóra og Guðna Th. Jóhannessyni, forseta Íslands, starfsemina.
 Oddfellowreglan á heimsvísu og á Íslandi á tímamótum