Skessuhorn - 21.11.2001, Blaðsíða 8

8
MIÐVIKUDAGUR 21. NÓVEMBER 2001
SBiÉSSlíIiQBKI
Eyja- og Miklaholtshreppur
Línrækt á Rauðkollsstöðum
Hörinn skorinn upp sl. sumar.
„Hugmyndin um að nota líntrefj-
ar til að blanda í plastefni með gler-
trefjurn eða í stað þeirra varð til
þess að ég ákvað að kynna mér
möguleika á ræktun líns á íslandi
með það í huga að ffamleiða hrá-
efhi fyrir plastverksmiðju okkar,
Trefjar ehf. í Hafnarfirði,“ segir
Auðun Óskarsson, bóndi á Rauð-
kollsstöðum í Eyja- og Miklaholts-
hreppi. Auðun hefur nú um tveggja
ára skeið ræktað lín á landi sínu að
Rauðkollsstöðum og hefur upp-
skeran verið eftirtektarverð.
Jarðhiti nýttur
til línvinnslu
Lín er unnið úr hörstráum með
svokallaðri feygingu en það er sú
framkvæmd þegar línið er skilið úr
hörstráinu og er miðað við að um
20-22% af líni fáist þannig úr
hörnum. Lín skiptist í tvo megin-
flokka, stutttrefjar og langtrefjar.
Þær fyrrnefndu eru notaðar í plast-
iðnaði en langtrefjar eru mest
nýttar í spunaverksmiðjum. Feyg-
ing ehf. er fyrirtæki sem hefur ver-
ið stofnað um starf-
rækslu verksmiðju í
þessu skyni og er
meiningin að byggja
vinnsluna á jarðhita.
Þegar hefur verið
sett á fót lítil til-
raunaverksmiðja á
þeirra vegum til að
þróa tæki og aðferð-
ir en ekki er vitað til
þess að jarðhiti hafi
verið nýttur í þess-
um tilgangi fyrr. Til-
raunir af þessu tagi
hafa verið gerðar um
nokkurt skeið hjá
Sicomb, rannsókn-
ar- og þróunarfyrir-
tæki í Svíþjóð.
„Þessar tilraunir
snúast helst um það
að finna hagkvæma
leið til að framleiða
vistvæna plastvöru
úr lífrænum efnum.
I upphafi naut ég að-
stoðar þeirra Ingi-
bjargar Styrgerðar,
veflistakonu og
Smára Ólafssonar eiginmanns
hennar en þau létu mér í té ýmsar
gagnlegar upplýsingar um ræktun
og vinnslu líns auk þess sem fyrstu
frækornin komu frá þeim. Eftir-
spurn eftir líntrefjum fer vaxandi
og hefur notkun þeirra í plastiðn-
aði aukist til muna. Astæðan fyrir
því að líntrefjar þykja eftirsóknar-
vert hráefni í plastiðnaði er sú að
þar er um að ræða umhverfisvænan
kost. Nú er lögð meiri áhersla á
vistvæna framleiðslu þannig að
þegar hlutverki vöru er lokið eyð-
ist hún fljótt í náttúrunni nema að
möguleiki á endurvinnslu sé fyrir
hendi.
Sem dæmi um kosti líntrefja í
plastiðnaði má nefha tölvugeirann
því stöðurafmagn eða núningsupp-
hleðsla er lítil sem engin í vörum
framleiddum úr líntrefjum. Auk
þess er ofnæmi og kláðaóþol sem
oft fylgir gerviefnum og glertrefj-
um minna og jafnvel ekkert sé var-
an unnin úr náttúrulegum trefjum
eins og líni,“ segir Auðun.
I vor var tveimur frætegundum
sáð í akrana á Rauðkollsstöðum til
að fá samanburð. I ljós kom að
önnur tegundin kom mun betur
út. Alls var sáð í sex hektara og var
uppskera góð. Að sögn Auðuns var
hún fyllilega sambærileg uppskeru
bænda annars staðar í Evrópu eða
6-8 tonn af hörstráum á hvern
hektara.
Eins og fyrr segir var þetta ann-
að árið sem Auðun sáir í einhverju
magni en í ár var fyrst gengið alla
leið þannig að þetta yrði véltækt.
Þar sem hör er ekki sleginn heldur
honum rykkt upp með rót var flutt
inn upptökuvél frá Póllandi. Þegar
hörinn hefur verið tekinn upp rað-
ar vélin honum á akurinn og eftir
þurrkun er hann tekinn upp með
rúlluvél.
Góðir möguleikar í
ræktun og framleiðslu
hörs á Islandi
Auðun segir að nú sé orðið ljóst
að ræktun og framleiðsla hörs á Is-
landi sé vel möguleg. „Það er þó
ljóst að engin keðja er sterkari en
veikasti hlekkurinn. Hjá okkur er
um þrjá hlekki að ræða. Fyrsti
hlekkurinn er ræktun og þar telj-
um við okkur á góðri leið. Mikið
ræktað land tdl sveita er lítið eða
ekki í notkun. Ef vel tekst til gæti
þetta aukið möguleika bænda til
nýtingar lands og véla. Hins vegar
styrkir Evrópusambandið sína
bændur við ræktun líns verulega
svo samkeppnin á markaði er mjög
ósanngjörn. Það mun þó vera
stefna EBS að leggja af þessa styrki
fyrir árið 2005. Annar hlekkur er
vinnsla líns úr hörstráum. Þar er
möguleiki á að ná forskoti á keppi-
nautana með nýtingu jarðhita við
vinnsluna. Tilraunir hafa gengið
vel og lofa góðu. Þessum tilraun-
um stýrir Kristján Eysteinsson hjá
Feygingu ehf. Þriðji hlekkur eru
markaðs- og sölumál. Ljóst er að
þörfin fyrir náttúrulega vöru á
borð við líntrefjar hefur aukist á ný
eftir mikinn samdrátt á svokölluð-
um polyesterárum, þ.e. þegar
framleiðsla úr gerviefnum var ráð-
andi. Með aukinni áherslu á um-
hverfisvernd er þróunin hins vegar
að snúast við og sífellt er leitað
vistvænni leiða í iðnaði. Markaður-
inn fer þar af leiðandi vaxandi og
eru því mikilir möguleikar fyrir
góða vöru. Nefha má að stærð ís-
lensks markaðar fyrir líntrefjar, til
notkunar í plastiðnaði, áætlum við
u.þ.b. 20 tonn á ári,“ segir Auðun
að lokum.
smh
Auöun Óskarsson meö íslenskt og erlent lín í höndunum. Það
íslenska erfeygt með hitaveituvatni og er þess vegna mun
ftngerðara en hiö útlenda.