Morgunblaðið - 14.06.2019, Page 17

UMRÆÐAN 17
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 14. JÚNÍ 2019
ORKUSJÓÐURORKUSTOFNUN
ORKUSJÓÐUR
Orkusjóður auglýsir styrki til uppbyggingar
á hraðhleðslustöðvum fyrir rafbíla
Ríkisstjórn Íslands hefur lagt fram aðgerðaáætlun í loftslagsmálum. Markmiðið með áætluninni er að
draga úr losun gróðurhúsalofttegunda og stuðla að aukinni kolefnisbindingu þannig að Ísland geti staðið
við markmið Parísarsamningsins til 2030 og markmið ríkisstjórnarinnar um kolefnishlutleysi árið 2040.
Eitt af áhersluatriðum áætlunarinnar eru orkuskipti í samgöngum sem er stærsti losunarþátturinn sem
snýr að beinum skuldbindingum Íslands.
Því er ráðist í átaksverkefni með það að markmiði að fjölga aflmiklum hraðhleðslustöðvum (DC) þar sem
þörfin er mest til að tryggja hindrunarlausan akstur á langferðum.
Við úthlutun styrkja verður miðað við að:
• Verkefnið leiði til uppsetningar á aflmeiri stöðvum en fyrir eru og stytti þar með hleðslutíma.
• Verkefnið bæti aðgengi og hleðsluhraða fyrir lengri ferðir rafbíla. Sérstaklega skal þar horft til
uppsetningu stöðva þar sem umferð milli svæða er hvað mest.
• Verkefnið mæti þörfum bílaleigubíla og flýti þannig innleiðingu rafbíla í ferðaþjónustu.
• Rekstur þeirra hleðslustöðva sem styrktar verða skal tryggður í a.m.k. 3 ár.
• Greiðslufyrirkomulag á stöðvum verði opið öllum án skuldbindinga.
• Þegar fleiri en einn sækir um uppsetningu stöðva á sama stað, þá er sá umsækjandi valinn sem
býður lægsta kostnað við uppsetningu.
• Við uppsetningu hleðslustöðva verði hugað að aðgengi fatlaðra
Til úthlutunar eru 200 milljónir króna. Eingöngu eru veittir fjárfestingarstyrkir og geta styrkir hæst numið
50% af áætluðum kostnaði verkefnis.
Umsóknarfrestur er til 15. ágúst 2019.
Rafrænar umsóknir sendist um þjónustugátt af vefwww.os.is
Staðfesting á afgreiðslu umsókna mun berast umsækjendum eigi síðar en 15. október 2019
Nánari upplýsingar fást hjá Orkusjóði, Rangárvöllum við Hlíðarfjallsveg, 603 Akureyri.
Sími: 569 6083. Netfang: jbj@os.is.
Dómur Hæstaréttar,
í málinu 718/2016, sem
kveðinn var upp 7. des-
ember 2017, hljóðar
svo: máli þessu er vísað
frá héraðsdómi. Verð
að játa að mér er ekki
nokkur leið að átta mig
á því hvernig hægt er
að vísa þegar dæmdu
máli frá dómi, tel
reyndar að frávísanir
geti ekki átt við um
annað en núið og hið ókomna, ekki
um þegar orðnar ákvarðanir.
Eða hvernig er hægt með einni
skipun að ákveða að liðinn atburður
hafi aldrei átt sér stað og ef nefnt
mál fór aldrei fyrir héraðsdóm, um
hvaða mál var þá Hæstiréttur að
fjalla, tæpast um mál sem aldrei var
dómtekið í héraðsdómi. Ef snilli af
þessu tagi er fær þá reikna ég með
að margur maðurinn muni nýta sér
þá leið til að afmá liðna atburði,
ekki ómerkja þá heldur afmá þá
með öllu, þeir áttu sér bara aldrei
stað.
Að feta í fótspor kirkjunnar
Hér erum við komin á svipaðan
stað og kirkjan var á fyrir siðaskipt-
in en þá seldi hún aflátsbréf til
handa þeim sem voru fjáðir og töldu
að heldur hallaði á sig í uppgjörinu
við almættið.
Kaþólskir prestar veita enn þessa
þjónustu, þeir hlýða á syndarann
sem tíundar fyrir þeim sína breysk-
leika og afleiðingar þeirra, þetta
material bera þeir síðan fyrir drott-
in allsherjar sem afmáir syndirnar í
von um að þeir geri þetta nú aldrei
aftur. Hæstiréttur er ekki kominn
svo langt í þjónustu sinni við þegn-
ana að hann sé farin að falbjóða
þjónustu af þessu tagi, en hver veit
hvert framtíðin leiðir okkur í rétt-
lætinu.
Staðreyndir þessa máls eru þess-
ar: Héraðsdómur Reykjavíkur kvað
upp dóm í málinu 7. júní 2016, þeim
dómi hefur Hæstiréttur ekki breytt
né numið úr gildi, það eina sem
hann hefur sagt er að þegar dæmt
mál hafi aldrei verið dæmt sem er
nú nokkuð þunnur þrettándinn. Að
öllu þessu virtu, sem er viðurkennt
tungutak gáfumanna, er dómur hér-
aðsdóms frá 7. júní 2016 í fullu gildi.
Stjórnarskrárvarin réttindi
Stjórnarskrá lýðveldisins Íslands
er æðstu lög Íslands, sem öll önnur
lög landsins verða að hlíta. Þar
kemur fram í 70 gr.: Öllum ber rétt-
ur til að fá úrlausn um réttindi sín
og skyldur eða um ákæru á hendur
sér um refsiverða háttsemi með
réttlátri málsmeðferð innan hæfi-
legs tíma fyrir óháðum og óhlut-
drægum dómstóli, o.s.frv. Í 70
greininni kemur einfaldlega fram
hver sé hinn lögvarði réttur hvers
og eins sem er að fá úrlausn um
réttindi sín og skyldur, fyrir óháð-
um og óhlutdrægum dómstóli. Með
því að fella ekki efnisdóm í málinu
718/2016 gekk Hæstiréttur gegn
skýru ákvæði Stjórnarskrár Íslands
um lögvarin réttindi þegnanna. Af
hverju, vegna þess að tilgreind rétt-
indi viðkomandi voru skert um í
kringum 46%, dómsmálið snérist
um að fá það leiðrétt, svo einfalt er
þetta í grunninn. Stjórnarskráin er
mjög skýr og afdráttarlaus hvað
þetta varðar, þar eru engir fyr-
irvarar um að réttindin skuli vera af
þessu eða hinu taginu, megi ekki
vera sameiginleg með öðrum eða
hafa ákveðið vægi í efnahag viðkom-
andi. Ef um er að ræða einhverja
fyrirvara af þessu tagi þá eru þeir
til þrengingar á stjórnarskrárvörð-
um réttindum þegn-
anna. Dómstólar eiga
einfaldlega að taka til
dóms öll mál sem
varða réttindi þegn-
anna.
Ákvörðun héraðs-
dóms um frávísun á
að vera endanleg
Síðan finnst mér
það ekki við hæfi þeg-
ar héraðsdómur hefur
fellt efnisdóm að
Hæstiréttur taki ekki málið til
dóms, mér finnst einfaldlega að ef
héraðsdómur hafnar frávísun eigi
það að vera endanleg niðurstaða
vegna þess að þá þegar er sækjand-
inn í málinu búinn að eyða töluverð-
um fjármunum í undirbúning máls-
ins, sú tala hækkar þegar málið fer
til Hæstaréttar ef málinu er vísað
frá fæst engin efnisleg niðurstaða,
málið er enn á byrjunarreit þ.e.
óleyst. Mér finnst að það hljóti að
þurfa nokkuð gild rök til þess að
vísa máli frá dómi, rök sem snúa
fyrst og fremst að tæknilegum at-
riðum eins og að stefna sé ekki
nógu skýr til þess að hægt sé að
taka málið til dóms o.s.frv.
Síðan getum við spurt okkur, fer
einhver með mál fyrir dómstóla
bara að gamni sínu og þó að dóm-
urum við Hæstarétt finnist málið
léttvægt þá finnst þeim sem leggur
uppí leiðangur að því tagi brýnt að
fá niðurstöðu hann hefur kostað til
þess fjármunum í öllum tilfellum og
á að mínu mati rétt á að fá nið-
urstöðu í sínu máli.
Í þessu tilfelli hafnaði héraðs-
dómur frávísun, taldi ekki innistæðu
fyrir henni. Við bæði þessi dómsstig
starfa löglærðir einstaklingar sem
námu, vona ég, sömu lögfræðina
sem virðist nú ekki nákvæmari eða
afdráttarlausari en svo að þessir
fjölfróðu einstaklingar lesa sitt-
hvora meininguna útúr sama texta.
Þær spurningar vakna hvort að það
skipti ef til vill meira máli hver les
textann en nákvæmlega hvað hann
hefur að geyma þegar dómararnir
meta málsástæður. Hver veit?
Að hefja til öndvegis
ranga niðurstöðu
Síðan vaknar spurningin, hvað
mælir gegn því að fella efnisdóm í
máli sem deilt er um, hvað mælir
gegn því ef málsástæður eru skýrar
og þær þokkalega skýrt lagðar
fram. Ég kem ekki auga á, á hverj-
um réttur er brotinn og af hverju
snýst barátta sumra þeirra sem
stefnt er eingöngu um að fá málinu
vísað frá dómi.
Bendir ekki flest til þess að
þeirra málstaður sé nú ekki líklegur
til vinnings og að þess vegna vilji
þeir ekki fá niðurstöðu. Jú, öðruvísi
er ekki hægt að skilja kröfuna um
frávísun og ef dómur vísar máli frá
vegna kröfu frá stefnda er hann í
raun að leiða til öndvegis ranga nið-
urstöðu. Nokkuð skondin leið dóm-
stóla en eins og okkur er öllum tjáð
þá er þeirra hlutverk í réttarríkjum
að leiða hið sanna í ljós.
Dómur Hæstarétt-
ar nr.718/2016
Eftir Helga Laxdal
» Getur verið að það
skipti meira máli
hver les lagabókstafinn
en hvað hann hefir
að geyma? Sú hugsun
læðist að mér og
er býsna áleitin.
Helgi Laxdal
Höfundur er vélfræðingur
og fyrrverandi yfirvélstjóri.
punkta60@gmail.com
Þegar Katrín Jak-
obsdóttir varð for-
sætisráðherra varð
það mér mikið fagn-
aðarefni því ég þekki
vel til hennar góða
vilja að gjöra sem
allra bezt í réttlæt-
isátt á hvaða sviði sem
er. Vel er mér kunn-
ugt að ekki verða öll
málefni sem kosta
ákveðin fjárútlát, og
þarf ekki til, hrist fram úr erminni
og allra sízt máske með samvinnu
við þann flokk sem talið hefur verið
að gangi hvað lengst í sérhags-
munagæzlu, enda til þess valinn af
stórum hópi kjósenda, en þar á bæ
er einnig að finna ötult baráttufólk
fyrir réttindum öryrkja og eldri
borgara, það þekki ég frá fyrri tíð og
býsna langri reynslu. Það mál sem
mér hugnaðist svo að væri vel komið
fyrir hjá ríkisstjórn undir forystu
Vinstri grænna var mér óneitanlega
skylt sem slíkum svo lengi sem ég
hafði unnið með því góða fólki sem í
Öryrkjabandalaginu var. Það var
því sjálfgefið að mínu hyggjuviti
sem og sanngirni allri að greið yrði
leiðin til leiðréttingar á því sjálf-
sagða réttlætismáli að afnema
ósvinnuna sem kölluð er: Króna-á-
móti-krónu-skerðingin.
Þannig er í raun réttri komið mál-
um fyrir öryrkja að þeim skuli refs-
að fyrir atvinnuþátttöku sína, mál-
efni sem ég hélt að allir væru
sammála um til að styðja við þá lífs-
fyllingu sem í atvinnunni felst. Svo
mikið veit ég hversu
dýrmætt það er svo
ótalmörgum öryrkjum
að eignast þannig sinn
sess í atvinnulífinu,
finna slagæð þess og
eiga þar að dýrmætan
feng um leið og því dap-
urlegra er það þegar
þessar atvinnutekjur
eru ekki einungis skatt-
lagðar, heldur skerðast
hinar réttmætu ör-
orkubætur um krónu
fyrir krónu og til hvers
er þá unnið.
Ég var fyrir margt löngu að tala
um þessi mál við ágætan mann í
góðri stöðu og um leið með drjúgar
aukatekjur af öðrum nefnd-
arstörfum sem unnin voru þó að
mestu á vinnutíma hans hjá stofn-
uninni og með fleira í handraðanum
og þegar hann talaði fjálglega um
hversu mikið það kostaði ríkissjóð
að vera með frítekjumark af at-
vinnutekjum öryrkja, þó að ekki
væru nema 100 þúsund krónur t.d.
Þá innti ég hann eftir því hvort hon-
um fyndist ekki að aukatekjur hans
ættu að skerða aðallaun hans hjá
ónefndri stofnun að þá brást hann
hinn versti við og sagði þetta víðs-
fjarri.
En þegar aðallaun öryrka væru
skert vegna atvinnutekna, hvað þá
um það. „Ja, þetta kostar svo mikið,
að það að setja þar á frítekjumark
væri hrein fjarstæða.“ Ég vann þá
hjá öryrkjum og hafði áður verið
með þessi mál á Alþingi og þóttist
mæla sanngirnismál, en enn í dag
virðist þessi sanngirni í garð öryrkja
ekki vera beint til staðar hjá öllum.
Ég heyri hjá skeleggum fulltrúum
öryrkja að leiðrétting þessi sé eitt-
hvað tengd starfsgetumati sem er
auðvitað fjarstæða og enginn skyld-
leiki þar á ferð að mínu hyggjuviti.
Frítekjumark er komið á hjá öldr-
uðum og ekki vanþörf á hjá þeim all-
stóra hóp sem lítið hefur handa á
milli. En enn frekar ættu öryrkjar
að njóta frítekjumarks vegna at-
vinnutekna sinna. Það er svo líka
raunin að ríkið fengi myndarlegar
tekjur á móti við skattlagningu
þessara tekna, því skal haldið til
haga þar sem persónuafslátturinn
er enn fáránlega lágur. Ég skora á
forsætisráðherra sem ég hefi stutt
heilshugar að taka þarna til hend-
inni með myndarlegu frítekjumarki
eða því sem enn betra væri, að af-
nema þessi býsn sem króna-á-móti-
krónu-skerðingin svo sannarlega er.
Þar væri einu bezta réttlætismáli
okkar tíma komið heilu í höfn sem
lengi yrði rómað. Og ekki einhvern
tímann heldur strax.
Afnám króna-á-móti-
krónu-skerðingu
Eftir Helga Seljan
Helgi Seljan
»Ég skora á forsætis-
ráðherra að taka
þarna til hendinni með
myndarlegu frítekju-
marki, eða því sem enn
betra væri, að afnema
þessi býsn sem króna-á-
móti-krónu-skerðingin
svo sannarlega er.
Höfundur er fv. alþingismaður.
Allt um sjávarútveg