Morgunblaðið - Sunnudagur - 21.07.2019, Blaðsíða 17

En langtímaáhrifin urðu ekki einungis bölvun fyrir
kratana. Flokksmenn kanslarans spyrja sig fyrir hvað
þeirra flokkur stendur eiginlega. Það hefur orðið til
þess að það opnaðist leið fyrir nýjan flokk, AfD, þótt
hann sæki ekki fylgi sitt aðallega til kristilegra, því að
svo merkilegt sem það er þá kom í ljós að drýgstur
hluti nýrra kjósenda hans kemur úr röðum kjósenda
kratanna. Þeir tapa því í allar áttir.
Það minnir dálítið á að fólkið sem demókratar,
Obama og síðar Hillary, sýndu fyrirlitningu bæði leynt
og ljóst, sá ekki ástæðu til að fara á kjörstað fyrir þau.
Þetta fólk var úrskurðað hyski af „elítunni“, (the
deplorable), sem hefði ekki rænu á að fara á kjörstað.
En þetta var flest venjulegt vinnandi fólk sem laun-
aði hrokafullar svívirðingar og fór á fjöldafundi og
kaus svo Trump í kjölfarið. Stóra spurningin er sú
hvað það gerir næst.
Eins máls flokkar bera dauðann í sér
Farage í Bretlandi er snjall áróðursmaður. En það er
dálítið flókið að flokka hann sem „populista“, því að
spakvitringar í báðum stóru flokkunum, „fræða-
samfélagið“ og ríkismiðillinn sögðu að það sem Farage
boðaði myndi færa Bretum ólýsanlegar hörmungar.
Slíkt myndu populistar aldrei boða. Þessar hörmungar
voru næstum eins hrikalegar og höfnun Icesave fyrir
Íslendinga og reyndist eins og frægt er ósannindi og
óboðlegur áróður.
En Farage mun fyrr eða síðar gjalda þess að hann
er aðeins með eitt mál í farteskinu. Takist Boris John-
son að standa við sín heit kippir hann fótunum undan
flokki eða öllur heldur framboði Farage á einu auga-
bragði. En jafnvel einarðir stuðningsmenn Borisar
hafa ekki sannfæringu fyrir því að hann hafi afl eða
nægilega heilsteyptan karakter til að knýja í gegn
þetta mál þjóðarinnar gegn ótrúlega ósvífinni and-
stöðu.
Þeim sem gangast upp í því að gera lítið úr lýðræðis-
fjandskap „elítunnar“ hlýtur þó að líða skringilega
þegar þeir sjá hversu langt er seilst og upp á síðkastið
látið glitta í hatursfullar hótanir fyrir allra augum.
Ritstjórar án málfrelsis?
Bréfritari var í lagadeild HÍ og þingfréttaritari
Morgunblaðsins á miklum umrótartímum, og hafði ár-
ið á undan verið með Þingsjárþætti fyrir Ríkisútvarp-
ið, en hafði áður komið í nokkur ár að þáttargerð fyrir
þá merku stofnun, einkum fyrir atbeina Haraldar
Ólafssonar dagskrárstjóra, og í einu ógleymanlegu til-
viki fyrir áeggjan Stefáns Jónssonar fréttamanns, sem
ætti eiginlega að skrifa með stórum staf. Löngu áður
hafði lærifaðir hans, Ævar R. Kvaran leikari, setti
hann í nokkur hlutverk í útvarpsleikritum, en þau voru
þáttur í þessari starfsemi, sem um árabil áttu óskipta
athygli landsmanna. (Í tilviki bréfritara var um smá-
rullur að ræða sem ekki voru eftirminnilegar fyrir
neinn nema hann). Kannski urðu þessi umsvif, og þá
ekki síst Útvarp Matthildur, til þess að Valgarð Briem,
formaður kjörnefndar, beindi því til hans að taka þátt í
prófkjöri vegna borgarstjórnarkosninga vorið 1974.
Slegið var til þótt á þessum tíma stæði hugurinn ekki
til þess að gera stjórnmál að ævistarfi. Til eru fleygar
setningar um að stjórnmálaframi endi oftast með
tragidíu. Í tilviki bréfritara var það gleðileikur frá upp-
hafi til enda. Frá prófkjörinu 1974 og þar til horfið var
úr stjórnmálum rúmum þrjátíu árum síðar þurfti ekki
að kvarta yfir hvernig kjósendur krossuðu á kjörseðil-
inn.
Í september nk. verða 10 ár síðan við Haraldur
Johannessen tókum við ritstjórn Morgunblaðsins. Sá
tími hefur liðið hratt og hvern dag göngum við til
starfs glaðbeittir og fullir af tilhlökkun. Fyrir hatt
bréfritara er skrítið að heyra eða sjá raddir um að rit-
stjórar Morgunblaðsins ættu ekki að skipta sér af um-
ræðu dægurmála og þar með því sem snýr að
stjórnmálalegri umræðu. Er þessu fólki alvara? Varla
hefði Bjarni Benediktsson (eldri) haft mikinn skilning
á slíku hjali, en hann hvarf úr ráðherrastól í ritstjóra-
stól Morgunblaðsins og gegndi áfram þingmennsku og
flutti sig svo úr ritstjórastól yfir í ráðherrastól þremur
árum síðar, en sat áfram í stjórn Árvakurs, útgáfu-
félags Morgunblaðsins. Slík blanda ritstjórnar og
stjórnmála myndi ekki tíðkuð í dag, en það voru aðrir
tímar og Bjarna fór hún vel og samdóma álit að bæði,
Bjarni og blað, hafi notið góðs af.
Guttormur
Guttormur J. Guttormsson var merkilegt íslenskt
skáld og orti margt eftirminnilegt. Bréfritari vildi ekki
skipa sæti þess sem Guttormur J. yrkir þannig um:
„Þú leyndir þinni skoðun á landsmálum og trú
og lézt ei getið sannfæringar þinnar.
Í bindindi var enginn eins þolgóður og þú
með þagnartappa í flösku hreinskilninnar.“
Hinn 5. ágúst 1989, fyrir 30 árum réttum, afhentu
afkomendur Guttorms J. Guttormssonar bréfritara
eintak af ljóðabók hans. Þar var vinur minn, Maurice
Eyjólfsson, í forsvari, en Guttormur var afi hans.
Í dag eru þeir til sem telja ekkert að því að starfa í
stjórnmálum í umboði fólksins, en vera um leið stór-
stúkumenn í þeim skilningi sem hin snjalla vísa Gutt-
orms lýsir.
Getur ekki verið að það byggist á einhverjum mis-
skilningi?
Er það ekki líklegast?
Það held ég helst, sagði karlinn, en heldur síður þó.
Morgunblaðið/Eggert
’En Farage mun fyrr eða síðar gjalda þess að hann er aðeins með eitt mál í farteskinu. Takist Boris Johnson að standa við sín heit kippir hann
fótunum undan flokki eða öllur heldur
framboði Farage á einu augabragði.
21.7. 2019 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 17