Morgunblaðið - 29.08.2019, Blaðsíða 70

70 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 29. ÁGÚST 2019
VIÐTAL
Silja Björk Huldudóttir
silja@mbl.is
„Komandi starfsár einkennist af
kvenorku auk þess sem við tökumst
á við klassíkina,“ segir Erna Ómars-
dóttir, listdansstjóri Íslenska dans-
flokksins (Íd). Á komandi starfsári
frumflytur Íd á Íslandi fjögur ný
verk eftir fimm listakonur; Katrínu
Gunnarsdóttur, Elinu Prinen, Önnu
Þorvaldsdóttir, Ernu Ómarsdóttur
og Höllu Ólafsdóttur. Fyrstu tvær
frumsýningar ársins, Þel eftir Katr-
ínu og Rhythm of Poison eftir Piri-
nen, eiga það sameiginlegt að vera
frumsköpun. Seinni tvær sýningar
ársins, Aiõn eftir Ernu og Önnu og
Rómeó + Júlía eftir Ernu og Höllu
við tónlist Sergejs Prokofiev voru
frumsýndar á erlendri grundu á síð-
asta sýningarári og eiga það sameig-
inlegt að vera báðar unnar í sam-
starfi við sinfóníuhljómsveitir.
„Það var ekki meðvituð ákvörðun
að konur yrðu svona áberandi þenn-
an veturinn heldur raðaðist þetta
svona þegar ég fór að skoða alla
boltana sem ég var með á lofti. Ég er
sífellt með margar hugmyndir í koll-
inum en verkefnin þurfa mislangan
meðgöngutíma áður en þau verða að
veruleika,“ segir Erna.
Nekt á forsendum listarinnar
Þel eftir Katrínu Gunnarsdóttur
verður frumsýnt á Nýja sviði Borg-
arleikhússins 20. september. „Mér
fannst kominn tími til að fá Katrínu
til að semja fyrir okkur, en hún hef-
ur getið sér gott orð sem danshöf-
undur,“ segir Erna, en Þel er fyrsta
verkið sem Katrín semur fyrir Íd.
„Katrín lýsir verkinu sem lífveru og
líkama hóps sem fléttast saman,
hlustar og leitar að samstöðu í gegn-
um endurteknar umfaðmandi at-
hafnir í hreyfingum og söng, sem
skapar þannig samhug og nánd sín á
milli,“ segir Erna og bendir á að orð-
ið þel hafi ýmsar merkingar. „Það
getur vísað í vinaþel, mjúku ullina
sem er næst skinninu og gljáandi
himnuna sem klæðir ýmis holrúm
líkamans innan og mörg kviðarhols-
líffæri utan,“ segir Erna og tekur
fram að Eva Signý Berger muni sjá
um hönnun á búningum og sviðs-
mynd, en þær Katrín hafi unnið vel
saman í gegnum tíðina.
Á hlaupaársdegi 2020 frumflytur
Íd verk eftir finnska danshöfundinn
Elinu Pirinen sem nefnist Rhythm
of Poison. „Leiðir okkar Elinu hafa
reglulega legið saman á hátíðum er-
lendis. Hún býr yfir góðri orku sem
manneskja og listamaður sem skilar
sér í verkum hennar sem eru
skemmtilega líkamleg og ögrandi,“
segir Erna og tekur fram að Pirinen
sé orðin vel þekkt fyrir sinn einstaka
stíl innan evrópsku danssenunnar.
„Í verkum sínum er hún að vinna
með slef, sem er mjög eðlilegur hluti
af líkamanum en hefur ekki mikið
verið sýnilegt á virðulegum dans-
sviðum,“ segir Erna og tekur fram
að hún hafi lengi verið heilluð af lík-
amanum og því sem við sjáum ekki
dags daglega á sviði. „Eftir útskrift
gerði ég til dæmis dansverk þar sem
ég dansaði með brjóstunum, enda er
hægt að dansa með öllum líkaman-
um, hvort heldur það að eru radd-
böndin, augun og brjóstin. Mér
fannst bæði valdeflandi og frelsandi
að öskra úr mér lungun á brjóstun-
um,“ segir Erna og tekur fram að
sér finnist áhugavert að vinna með
nekt þegar það sé gert á forsendum
listarinnar en ekki markaðsafla.
Tónlistin leið inn í aðrar víddir
Íd og Sinfóníuhljómsveit Íslands
(SÍ) frumflytja á Íslandi verkið Aiõn
eftir Ernu Ómarsdóttur og Önnu
Þorvaldsdóttur í Eldborg 1. apríl á
næsta ári undir stjórn Önnu Maríu
Helsing hljómsveitarstjóra. Verkið
var pantað af Íd, SÍ og Sinfóníu-
hljómsveit Gautaborgar og frum-
sýnt í Gautaborg í maí við góðar við-
tökur. „Áður en við Anna byrjuðum
að vinna saman hafði ég um lengri
tíma dansað við tónlist hennar sem
er þess eðlis að hún fer með mann í
einhverjar aðrar víddir. Það er svo
mikið rými í tónlist hennar sem veit-
ir mér sem dansara mikinn inn-
blástur,“ segir Erna. Aðspurð segir
hún Aiõn vera innblásið af abstrakt
hugsun um tímann og ferðalag milli
vídda, en titill verksins er fenginn úr
grísku og vísar til eilífðarinnar.
„Við erum að skoða farangurinn
sem aldirnar hafa hlaðið á líkamann,
lífið og náttúruna,“ segir Erna og
tekur fram að sem tónskáld hugsi
Anna tímann ekki sem línulegt fyr-
irbæri. „Verkið felur í sér áhugavert
samtal milli dans og tónlistar,“ segir
Erna, en danshópurinn dansar inn-
anum hljóðfæraleikarana sem stað-
settir eru á sviðinu. „Það er mjög
áhugavert og lærdómsríkt að fara
inn í aðrar menningarstofnanir og
reyna að skilja hvernig þær vinna – í
þessu tilviki hvernig er að vera
hljóðfæraleikari í sinfóníuhljóm-
sveit,“ segir Erna og tekur fram að
útkoman hafi reynst óhemjufalleg.
„Við fengum nokkrar æfingar með
SÍ í vor áður en við héldum til
Gautaborgar. Það kom mér
skemmtilega á óvart hversu opnir
hljóðfæraleikararnir voru fyrir til-
raunum og hikuðu ekki við að skríða
með hljóðfæri sín um gólfið strax á
fyrstu æfingu,“ segir Erna og tekur
fram að hún gæti þess vandlega að
pína aldrei neinn til neins í sköp-
unarferlinu.
„Við Anna höfðum aldrei unnið
saman áður þannig að þetta var mik-
il óvissuferð en frábært að fá að
kynnast henni því hún er alveg ótrú-
leg,“ segir Erna og tekur fram að
það sé mikill fengur að hafa fengið
Önnu Maríu Helsing hljómsveitar-
stjóra að verkefninu, en hún stjórn-
ar líka lokafrumsýningu ársins sem
er Rómeó + Júlía eftir Ernu Ómars-
dóttur og Höllu Ólafsdóttur sem
frumsýnt verður í Hofi á Akureyri 6.
júní.
Með afbygginguna að vopni
Að sögn Ernu var Rómeó + Júlía
upphaflega skapað í samstarfi við
dansara Gärtnerplatz-leikhússins í
München 2018. „Ég fæ mjög mikið
af tilboðum um að vinna sýningar,
halda vinnusmiðjur og kenna erlend-
is, en tek slíkt yfirleitt ekki að mér
nema ég sjái tengingu við Íd,“ segir
Erna og tekur fram að gaman verði
að þróa verkið í samstarfi við dans-
ara Íd. Sýningin er samstarfsverk-
efni Íd og Sinfóníuhljómsveitar
Norðurlands með aðkomu Listahá-
tíðar í Reykjavík og Þjóðleikhússins.
„Umfjöllunarefnið var í mínum
huga eins fráhrindandi og það var
spennandi,“ segir Erna og bendir á
að harmleikur Shakespeares í formi
balletts við tónlist Prokofievs eigi
sér langa uppsetningarsögu sem
móti viðtökur dansaranna. „Við
nálguðumst efniviðinn með afbygg-
inguna að vopni og brutum harm-
leikinn niður í fjölmargar frásagnir
sem gerast samhliða svo úr verður
veröld full af lostafullri þrá, líkams-
vessum og logandi eldtungum.“
Mikil verðmæti í samstarfi
Auk ofangreindra fjögurra sýn-
inga mun Íd halda áfram með
dúettaröðina sína, sem kynnt verður
síðar, og fara í nokkrar sýningar-
ferðir út fyrir landsteinana. „Við
sýnum Pottþétt myrkur í Hong
Kong í lok október og Bilbao á Spáni
í nóvember, Black Marrow í London
í maí og Aiõn á Arctic Arts Festival í
Harstad í Norður-Noregi í júní. Það
felast mikil verðmæti í samstarfi við
erlendar menningarstofnanir og há-
tíðir, enda mikilvægt að vera í skap-
andi samtali við erlendar stofnanir,“
segir Erna og áréttar að af fjárhags-
legum ástæðum geti Íd ekki þegið
boð um sýningarhald erlendis nema
sá sem bjóði fjármagni ferðina að
fullu. „Ég held að við séum eina rík-
isrekna listastofnunin sem öflum
stórs hluta okkar sjálfsaflafjár er-
lendis frá.“
Líkaminn þarf gott pláss
Athygli vekur að verkefni starfs-
ársins eru sýnd í nokkrum ólíkum
rýmum. Aðspurð segir Erna mikil-
vægt að finna hverju verkefni fyrir
sig sýningarhúsnæði við hæfi auk
þess sem þetta helgist af því að Íd
eigi enn ekki eigið húsnæði. „Okkur
dreymir enn um eigið húsnæði sem
rúma myndi bæði æfinga- og sýning-
araðstöðu,“ segir Erna og tekur
fram að hún bindi vonir við það að
húsnæðið finnist fyrr en seinna.
„Það standa ýmis rými tóm í dag
sem gætu nýst okkur með fáeinum
breytingum svo sem að setja dans-
gólf og koma upp nokkrum sturtum.
Við þurfum gott pláss til þess að
hafa rými fyrir líkamann. Auk þess
þarf að vera góður sköpunarandi í
húsinu,“ segir Erna og bendir á að
ákveðinn misskilningur ríki um að
danshúsið sé þegar komið eftir að
Reykjavíkurborg aðstoðaði Dans-
verkstæðið að fá æfingahúsnæði.
„Meðvitundin um mikilvægi dans-
ins er að aukast. Sérstaða dansins er
hversu líkamlegur hann er,“ segir
Erna og bendir á að líkaminn sé fær
um að miðla hlutum sem ekki sé
hægt að fanga á blað. „Dansinn þarf
heldur ekki að skiljast með höfðinu
heldur með líkamanum. Líkaminn
býr yfir reynslu ára og alda í líkams-
minninu,“ segir Erna og bendir á að
áhugavert sé að fá þetta staðfest
með nýlegum vísindarannsóknum.
„Þó að hægt sé að skrifa og tala um
dans liggur skilningurinn á endan-
um handan orðanna.“
Skilningurinn liggur handan orða
 Íslenski dansflokkurinn frumflytur á Íslandi fjögur ný verk eftir fimm listakonur á starfsárinu
 Kvenorka og klassík áberandi  Fara í sýningarferðir til Hong Kong, Bilbao, Harstad og London
Morgunblaðið/Arnþór Birkisson
Sérstaða „Sérstaða dansins er
hversu líkamlegur hann er,“ segir
Erna Ómarsdóttir við styttuna
Leikslok eftir Einar Jónsson.
Rafstilling ehf
Dugguvogi 23, 104 Reykjavík, sími 581 4991, rafstilling@rafstilling.is
Opið mán.-fim. 8-12 og 13-18, fös. 8-14
Hröð og góð þjónusta um allt land
Áratug
a
reynsla
Startar bíllinn ekki?
Við hjá Rafstillingu leysum málið