Morgunblaðið - 07.06.2008, Blaðsíða 22

22 LAUGARDAGUR 7. JÚNÍ 2008 MORGUNBLAÐIÐ
Eftir Kolbrúnu Bergþórsdóttur
kolbrun@mbl.is
É
g er ekki að
velta því fyrir
mér hvort ég
sé sáttur eða
ósáttur. Þetta
er niðurstaðan
og ég horfi til
framtíðar
fremur en að velta mér upp úr fortíð-
inni,“ segir Guðmundur Þóroddsson
sem nýlega var sagt upp störfum sem
forstjóra Orkuveitunnar og Reykja-
vík Energy Invest (REI). Í október
síðastliðnum var samruni REI og
Geysis Green Energy samþykktur á
hluthafa- og eigendafundi Orkuveitu
Reykjavíkur en hafnað í borgarráði í
byrjun nóvember. Í millitíðinni hafði
blossað upp hörð gagnrýni á samrun-
ann og hvernig að honum var staðið.
Spurður hverja hann telji vera
ástæðu uppsagnarinnar segir Guð-
mundur: „Ég lít svo á að sjálfstæð-
ismenn í borgarstjórn telji sig ekki
geta unnið með mér til frambúðar í
því starfi sem ég hef gegnt. Það er
þeirra mál.“
Það hefur verið haft eftir starfs-
manni Orkuveitunnar í fréttum að
Orkuveitan sé pólitískasta fyrirtæki
landsins. Hafa stjórnmálamenn verið
að nota fyrirtækið?
„Fyrirtækið hefur verið notað í
pólitískri baráttu á mjög ósann-
gjarnan hátt. Við sjáum pólitískar
ákvarðanir þar sem ættu að vera
rekstrarlegar ákvarðanir. Mér var til
dæmis brugðið þegar stjórnendur og
eigendur fyrirtækisins fögnuðu því að
Bitruvirkjun var slegin af. Það er bú-
ið að setja milljarð króna í undirbún-
ing framkvæmda. Undirbúningur
hófst fyrir fimmtán árum. Að menn
skuli fagna því að svona fari fyrir
miklu starfi og fjármunum er dæmi
um skammsýni. Hefðbundin arðsem-
is- og hagnaðarsjónarmið ættu frekar
að ráða því hvort ráðist er í virkjun en
pólitískar skoðanir. Pólitískar skoð-
anir eiga hins vegar að koma inn í
stefnumótun um það hvar megi virkja
og hvernig.“
Allt í bál og brand
Í fréttaskýringu í Morgunblaðinu
fyrr í þessari viku er haft eftir ónafn-
greindum borgarfulltrúum Sjálfstæð-
isflokks að kynning sem þeir fengu
hjá þér rétt fyrir samruna REI og
GGE hefði verið stuttaraleg og lít-
illækkandi. Hvað segirðu um þá lýs-
ingu?
„Mitt hlutverk var fyrst og fremst
að útskýra fyrir borgarfulltrúum og
öðrum sem á fundunum voru hvernig
eignahlutföll myndu breytast á sam-
einingarferlinu. Ég var ekki lengur
forstjóri Orkuveitunnar og var ekki í
stjórn REI heldur starfsmaður þess.
Ég var alls ekki í því hlutverki að
sannfæra meirihluta borgarfulltrúa
um það að þessi sameining ætti að
eiga sér stað. Ég var enginn sér-
stakur hvatamaður að samrunanum
eða sérstakur áhugamaður um hann,
þótt ég sæi vissulega að þarna væri
mikið og gott viðskiptatækifæri. Ég
var að útskýra ferlið og ef borg-
arfulltrúar ætluðust til að ég færi í
stórkostlegar kynningar fyrir þá þá
áttu þeir að biðja um það. Ég held að
menn ofmeti hlutverk mitt í þessu
máli.
Ég held að allir sem hafi verið á
þessum fyrri fundi geti vottað um það
að eitthvað mikið var að í samstarfi
innan borgarstjórnarflokks sjálf-
stæðismanna. Ég var rétt byrjaður á
kynningunni þegar allt fór í bál og
brand og menn hnakkrifust. Skömmu
síðar voru allir reknir út af fundinum
sem ekki tilheyrðu meirihlutanum í
Reykjavík. Meirihlutinn sat eftir og
fór að gera út um sín mál. Daginn eft-
ir var ég kallaður á fund með nokk-
urra mínútna fyrirvara til að halda
áfram að útskýra málið, sem ég
gerði.“
Hvernig fannst þér að verða var
við að það var logandi ósamkomulag
milli borgarfulltrúa Sjálfstæðis-
flokksins?
„Ég áttaði mig á því að það væri
sitthvað óuppgert í þeim herbúðum.“
Fórnarlömb eigin velgengni
Voru það vonbrigði þegar samein-
ingu REI og GGE var hafnað?
„Hefði þessi sameining gengið eftir
eins og lagt var upp með hefði orðið
til félag með 80 milljarða í eigið fé
sem hefði verið að vinna í orkuútrás. Í
því hefðu falist gríðarleg tækifæri.
Ég held að menn hafi tapað af miklu
tækifæri. Hins vegar er rekstur eins
og þessi áhættusamur og menn geta
aldrei sagt til um það fyrir fram hvort
muni hann takast eða ekki.“
Af hverju varð þetta mál svo mikið
hitamál?
„Grundvallarástæða þess að það
fór eins og það fór var að okkur gekk
of vel. Við fórum af stað í byrjun sept-
ember, strax í byrjun október var
kominn multimilljarða samruna-
samningur og búið að leggja grunn að
alls kyns verkefnum. Þegar Bjarni
Ármannsson gekk til liðs við okkur og
var tilbúinn að leggja eigin peninga í
verkefnið var því mjög fagnað. Mán-
uði síðar var félagið komið á skrið. Þá
var eins og fólki í þjóðfélaginu brygði,
það sagði þetta vera svo óréttlátt,
þarna væru augljóslega á ferð menn
sem ætluðu sjálfum sér mikinn gróða
og væru í blekkingarleik. Ef okkur
hefði ekki gengið svona vel, ef við
hefðum verið að berjast fyrir hug-
myndinni í hálft ár þá hefði fólk ekki
fundist stórhneyksli vera á ferðinni.
Ég held að við höfum fyrst og fremst
verið fórnarlömb eigin velgengni.“
Ákvörðun um hlutabréfakaup ein-
stakra lykilstarfsmanna OR og REI
vakti harða gagnrýni. Mörgum
fannst eins reynt hefði verið að leyna
þessum samningum.
„Í mínum huga var og er þetta ekki
stórmál enda nokkuð sem tíðkast í
viðskiptum. Bæði mér og stjórninni
fannst tilvalin leið til að styrkja félag-
ið að bjóða starfsmönnum REI og
starfsmönnum Orkuveitunnar að
eignast hlut í félaginu. Það að starfs-
menn ættu hlut í félaginu yrði bæði
félaginu og starfsmönnum til hags-
bóta.
Það var ljóst að þeir sem væru í
vinnu fyrir félagið yrðu að leggja
mikið á sig. Það er erfitt fyrir menn
að fara inn í útrásarfyrirtæki þar sem
þeir þurfa að vera á löngum og
ströngum ferðalögum allt árið. Ég
var til dæmis ekki tilbúinn til þess
nema ég ætti einhvern hlut í fyrir-
tækinu og var tilbúinn að leggja mína
eigin peninga í félagið.
Eftir á segja menn að verið hafi
verið að leyna þessum forkaupsrétti.
Það er ekki rétt. Það var enginn vilji
eða tilraun til að leyna neinu. Það var
einmitt vegna þess að almenn vitn-
eskja ríkti um þetta sem málið komst
í fjölmiðla.
Menn segja að við höfum ekki haft
umboð til að bjóða þessa kauprétt-
arsamninga en það var haldinn aðal-
fundur í REI og hluthafafundur í
Orkuveitunni til að fjalla um málið
svo umboðið væri skýrt. Þar var mál-
ið samþykkt. Umboðsleysið snýr því
ekki að þeim starfsmönnum sem voru
þarna. Þá er spurningin hvort pólitík-
usar hafi ekki verið með umboð. Það
er klárt mál að borgarstjóri fer með
atkvæði Reykjavíkurborgar. Ef borg-
arstjóri hafði ekki umboð til að sam-
þykkja þessa saminga þá var það
vegna þess að hann hafði ekki bak-
land. Þá hefur hann farið út fyrir það
sem borgin eða flokkur hans heim-
ilaði honum. Þá varð að taka á því
þeim megin en ekki okkar megin.“
Hvað viltu segja um framgöngu
Vilhjálms Þ. Vilhjálmssonar í málinu?
„Ég hef ekkert um hana að segja.
Ég óska honum alls hins besta.“
Óheppileg nálægð
við stjórnmálamenn
Á Orkuveitan að vera í áhættu-
starfsemi á erlendri grund?
„Það er pólitísk spurning sem
stjórnmálamenn verða að svara en þá
verður að vera samræmi á milli svars
og efnda. Það má líka spyrja hvort
Orkuveitan eigi að vera í eigu Reyk-
víkinga.“
Finnst þér hún ekki eiga að vera
það?
„Ég hef miklar efasemdir um að
það sé besta rekstrarformið. Ég hef
alltaf talið að það ætti að einkavæða
Orkuveituna. Heppilegast væri ef líf-
eyrissjóðirnir yrðu kjölfestufjár-
festar í Orkuveitunni. Orkuveitan
yrði skráð á markað, borgarbúum af-
hentur hluti af henni og eitthvað selt
til lífeyrissjóðanna. Ef horft er á ís-
lenska hlutabréfamarkaðinn þá er
þar stórt gap. Bankarnir eru akkeri
hlutabréfamarkaðarins en augljóst er
að orkufyrirtækin gætu verið annað
akkeri fyrir hann.
Það væri að öllu leyti heilbrigðara
ef hefðbundin sjónarmið í fyrirtækja-
rekstri réðu rekstri Orkuveitunnar.
Þá væri hún ekki í óheppilegri ná-
lægð við stjórnmálamennina. Það er
óeðlilegt að pólitískir fulltrúar sem
eru kosnir til að gæta hagsmuna
borgarbúa skuli líka vera kjörnir í
stjórn Orkuveitunnar og eiga þar að
gæta hagsmuna fyrirtækisins. Ef
þetta tvennt fer ekki saman þá þurfa
þeir annaðhvort að ganga á svig við
hagsmuni Orkuveitunnar vegna
hagsmuna borgaranna eða líta
framhjá hagsmunum borgaranna
vegna tryggðar við Orkuveituna.
Þess utan bera þeir ábyrgð á ákvörð-
unum sem geta leitt til aums ástands
en eiga jafnframt að vera neyt-
endavörnin. Þeir eru í tveimur hlut-
verkum og það er alltaf erfitt.“
Segjum svo að þú stofnaðir sér-
stakt félag í orkugeiranum og ein-
hverjir starfmenn myndu fylgja þér,
værirðu ekki þá að fara með mikil-
vægar upplýsingar frá Orkuveitunni?
„Það færi alveg eftir eðli félagsins.
Það er ljóst að allir starfsmenn Orku-
veitunnar eru sérfróðir um orku en
einmitt þess vegna voru þeir ráðnir
til fyrirtækisins. Allir starfsmenn
REI eru sérfróðir um erlendan jarð-
hitamarkað. Það hefur ekki verið ís-
lensk hefð fyrir því og reyndar ekki
erlend hefð heldur, að menn megi
ekki vinna við það sem þeir kunna.
Starfsmenn REI hafa sýnt ótrú-
lega hollustu við fyrirtækið. Ég held
Okkur
gekk
of vel
Guðmundur Þóroddsson var í síðustu viku
látinn víkja úr stóli forstjóra Orkuveitunnar.
Hann gerir hér upp REI málið og samskipti
sín við meirihlutann í borgarstjórn.