Skessuhorn - 21.09.2016, Blaðsíða 15

MIÐVIKUDAGUR 21. SEPTEMBER 2016 15
Frambjóðendur til forseta svara spurningum Skessuhorns
Fyrir 35 árum síðan, sunnudaginn
13. september árið 1981, var Borg-
arfjarðarbrúin vígð við hátíðlega at-
höfn. Framkvæmdir höfðu þá staðið
yfir í sex ár. Brúin var að öllum lík-
indum stærsta verkefnið í vegagerð
á Íslandi á sínum tíma. Fjölmargir
komu að brúarsmíðinni því marg-
ar hendur þurfti til að vinna verkið.
Slegið var upp stórum vinnubúðum
á Seleyri sunnan við brúarstæðið og
segja má að þar hafi myndast þorp
á meðan smíðinni stóð, svo margir
störfuðu við smíðina.
Kostnaðurinn við gerð brúarinn-
ar nam 155 milljónum króna sam-
kvæmt verðlagi vígsluársins 1981.
Svo kostnaðarsöm aðgerð fyrir al-
mannafé gat aldrei orðið annað en
umdeild og sú var einmitt raunin.
Þingmenn og þjóð, Borgnesingar
jafnt sem aðrir Borgfirðingar og
fólk af landinu öllu, hafði ýmis-
legt við framkvæmdina að athuga.
Allt frá því að staðsetning brúar-
innar væri óheppileg til þess að of
stór hluti vegafjár færi í þessa einu
framkvæmd. Frægt varð til dæmis
þegar Sverrir Hermannsson, þáver-
andi þingmaður Sjálfstæðisflokks-
ins, sagði í blaðaviðtali um opin-
berar framkvæmdir sem hann taldi
ekki rétt að ráðast í að hann „hefði
ekki þrek til að minnast á Borgar-
fjarðarbrúna“.
Stuðningsmenn framkvæmdar-
innar bentu hins vegar til dæmis
á gagnsemi brúarinnar fyrir stór-
an hluta þjóðarinnar; hún myndi
ekki aðeins gagnast Borgnesing-
um heldur hverjum þeim sem ætti
erindi bæði norður í land, vestur á
Snæfellsnes eða á Vestfirði. Viðhorf
stuðningsmannanna urðu á endan-
um ofan á og hafist var handa við
gerð Borgarfjarðarbrúar árið 1975.
Kallað eftir
samgöngubótum
Forsaga þverunar Borgarfjarðar er
í stuttu máli sú Akraborgin hætti að
sigla í Borgarnes árið 1966 og um-
ferð norður og vestur á land fór eft-
ir það að stærstum hluta framhjá
bænum um þjóðveginn yfir Hvít-
árbrú. Hún var einbreið, álitin
gömul og úrelt og þoldi illa vax-
andi umferðarþunga. Síkisbrýrn-
ar svökölluðu, yfir Ferjukotssíki,
svo og brúin yfir Andakílsá, máttu
sömuleiðis muna fífil sinn feg-
urri sem og vegurinn sjálfur. Sam-
göngubætur voru því aðkallandi og
á þessum tíma fóru Borgnesingar í
auknum mæli að kalla eftir bættum
samgöngum. Ein hugmyndanna
sem vaknaði var að brúa Borgar-
fjörðinn. Sigurður Guðbrands-
son mjólkurbússtjóri í Borgarnesi
er almennt talinn sá sem fyrst-
ur vakti máls á því að brúa fjörð-
inn. Hann þekkti þá fyrirhöfn sem
fylgdi því að koma mjólk af Vestur-
landi á markað í Reykjavík eins og
samgöngum var háttað. Velti hann
fyrir sér hvernig stytta mætti flutn-
ingsleiðir og ræddi þessi mál með-
al annars á fundum Rótarýklúbbs
Borgarness svo snemma sem á
sjötta áratug síðustu aldar en einn-
ig á þeim sjöunda. En eins og með
aðrar hugmyndir sem mótast í um-
ræðu á einhverjum stað er erfitt að
festa upphaf þeirra við einn mann.
Til að mynda kann að vera að Frið-
rik Þorvaldsson, sem lengi var
hafnarafgreiðslumaður hjá útgerð-
arfélaginu Skallagrími, hafi fyrstur
vakið máls á brú yfir Borgarfjörð.
Ekki skal fullyrt um það hér hver
flaggaði hugmyndinni fyrstur, en
ljóst er að áhugamenn um bættar
samgöngur í Borgarnesi og Borg-
arfirði ræddu þessu mál á sjötta og
sjöunda áratugnum.
Á árunum 1955 til 1969 var Hall-
dór E. Sigurðsson sveitarstjóri í
Borgarnesi og leiða má líkum að því
að vegabætur hafi oft borið á góma
í samtölum hans við íbúa sýslunnar
í sveitarstjórnartíð hans. Hann var
alþingismaður árin 1956 til 1979
og skömmu eftir að hann tók sæti
á þingi flutti hann tillögu um að
hefja undirbúning að brúargerð yfir
Borgarfjörð. En hvorki gekk né rak
í málinu næstu árin. Það var ekki
fyrr en Halldór varð fjármálaráð-
herra árið 1971 að hann gat farið
að ýta á eftir málinu. Framkvæmdir
hófust síðan árið 1975, eins og áður
segir, en Halldór var þá landbúnað-
ar- og samgönguráðherra.
Brúin kölluð Halldóra
Blaðamaður Skessuhorns hitti á
dögunum að máli þrjá menn sem
allir komu að gerð Borgarfjarð-
arbrúar, hver með sínum hætti. Það
eru þeir Guðmundur Ingi Waage
sem þá var mælingamaður hjá
Vegagerðinni, Konráð Andrésson
framkvæmdastjóri og þáverandi
eigandi Loftorku í Borgarnesi, og
Sigvaldi Arason þáverandi fram-
kvæmdastjóri og aðaleigandi Borg-
arverks. Þeir eru á einu máli um
að Halldór E. hafi sem ráðherra
leikið algjört lykilhlutverk í því að
koma verkinu á koppinn, burtséð
frá því hver eða hverjir höfðu varp-
að fram hugmyndinni um Borgar-
fjarðarbrú á undan honum. „Hver
sem mælti fyrstur fyrir þessu held
ég að það megi alveg segja að brúin
sé Halldóri að þakka. Án hans hefði
aldri orðið af þessu. Enda var brú-
in aldrei kölluð annað en Halldóra
af okkur sem unnum við að byggja
hana,“ segir Guðmundur Ingi og
þeir Konráð og Sigvaldi samsinna
því.
Spurðu hvað einn
steypubíll kostaði
Þegar verið var að undirbúa fram-
kvæmdina fóru Helgi Hallgríms-
son, yfirverkfræðingur og síðar
vegamálastjóri og Pétur Ingólfs-
son verkfræðingur upp í Borgar-
fjörð og Borgarnes, tóku jarðvegs-
sýni til að kanna hvar besta efnið til
steypugerðar væri að finna. Tekin
voru sýni úti í fjörunni við Höfn, á
Straumeyri og við ármót Þverár og
Hvítár í landi Stafholtseyjar. Það
síðastnefnda var talið best og var
notað. Loftorka var með námuleyfi
þar og sá um að aka öllu steypuefni
í brúna. Vinnuflokkur frá Vega-
gerðinni undir stjórn Jóns Ólafs-
sonar harpaði allt efnið áður en því
var ekið niður á Seleyri, þar sem
steypublöndunin fór fram. „Þess-
ir sömu menn komu síðan til okk-
ar í Loftorku og spurðu hvað einn
steypubíll kostaði. Ég spurði þá
hvers vegna þeir vildu vita það. Þá
kom á daginn að þeir ætluðu sér að
keyra steypubílana út á pramma og
sigla þeim út á fjörðinn til að steypa
stöplana. Þeir vildu vita hvað bíllinn
kostaði ef illa færi og prammarnir
myndu sökkva,“ segir Konráð. „Ég
sagði þeim að ég ætti steyputunnu
með vél sem hægt væri að setja á
pramma, hræra steypuna á staðn-
um og sigla þannig út á fjörðinn,“
bætir hann við og sú varð raunin.
Steypan var hrærð á Seleyri, hellt í
steyputunnuna á pramma og siglt
þannig út á Borgarfjörð. „Þetta
gekk snurðulaust fyrir sig og stopp-
aði aldrei,“ segir Konráð.
Hélt hann sæi fingur
fljóta upp
Við gerð stöplanna var notaður
tvöfaldur vinnupallur. Honum var
fleytt á plastkubbum og dreginn út á
fjörðinn með bát. Þar var hann fest-
ur með ankerum og stilltur af þar
Borgarfjarðarbrúin er 35 ára gömul
„Brúargerð af þessu tagi var óþekkt hér á
landi og jafnvel þó víðar væri leitað“
Borgarfjarðarbrúin er mikið mannvirki og þótti á sínum tíma verkfræðilegt afrek. Myndin var tekin á fjöru árið 2005. Ljósm. Mats Wibe Lund.
Konráð Andrésson, Sigvaldi Arason og Guðmundur Ingi Waage komu allir að gerð Borgarfjarðarbrúar, hver með sínum hætti.
Ljósm. kgk.
35 ár frá vígslu Borgarfjarðarbrúar
Framhald á næstu opnu