Heimsmynd - 01.11.1988, Síða 98

Hann vildi hafa
ástkonur sínar
barnshafandi, það
gerði þær þungar á
sér og háðari
honum. Hann var
líka fljótur að missa
áhugann á þeim
þegar fæðing var
afstaðin
fram geðræn vandamál Doru Maar í
myndinni, því nokkrum árum síðar fékk
hún taugaáfall. Síðar lýsti Picasso því
fyrir rithöfundinum André Malraux, sem
þá var orðinn fyrsti menningarmálaráð-
herra Frakklands, hvað það var í fari
Doru sem vakti áhuga hans. „Dora var
alltaf hin grátandi kona í mínum huga,
alltaf. Einn góðan veðurdag tókst mér
svo að koma þessu á striga . . . það er
allt og sumt. Pað var mikilvægt að gera
það vegna þess að konu eru ekkert ann-
að en vélmenni sem þjást í sífellu.“
Francoise Gilot varð arftaki Doru
stuttu síðar, eða árið 1943, og bjó með
listamanninum fram til ársins 1953 og ól
honum tvö börn, þau Claude og Palomu.
Ein allra ástkvenna hans sleit hún sam-
bandi þeirra áður en honum þóknaðist.
Af öllum konum í lífi Picassos var hún
jafnframt sú eina sem setti ofan í við
hann. Frá upphafi var hún staðráðin í að
lúta ekki vilja hans í einu og öllu, jafnvel
þótt það kæmi niður á ást þeirra. Pótt
hún væri ung að árum vissi Francoise
mætavel hvers konar persónuleika hún
átti í höggi við. Stuttu eftir kynni þeirra
kom Picasso heim til hennar í reiðikasti,
greip um handlegginn á henni og hélt
logandi sígarettu að vanga hennar.
Jacqueline Roque var
afgreiðslustúlka áður en hún
giftist Picasso. Með henni eyddi
hann síðustu árum ævi sinnar
og fær hún slæma dóma í bók
Stassinopoulos sem mörgum
finnst ekki sanngjarnt. Síðustu
ár Picassos var Jacqueline ritari
hans, umboðsmaður,
hjúkrunarkona og fyrirsæta.
Francoise minnist þess að Pic-
asso leiddi hana eitt sinn á
fund Doru. Minnisstæðastar
urðu henni ásakanir Doru í
garð Picassos. „Þú hefur aldrei
elskað neinn nema sjálfan þig.
Pú kannt ekki að elska.“
Francoise hélt að hún gæti
kennt Picasso hvað það er að
elska og virða aðra manneskju, en þrátt
fyrir innri styrk fannst henni oft á tíðum
erfitt að breyta Picasso. Sameiginlegur
vinur þeirra lýsir þessu svo: „Eg sá alltaf
hversu erfitt það hlaut að vera fyrir konu
að búa með slíkum manni. Látum vera
að hann var dálítill sadisti og vísvitandi
hrottalegur, en jafnvel að því undan-
skildu hlaut að vera erfitt að búa með
honum því allt snerist í kringum hann.
Hann hafði sína hentisemi og ætlaðist til
þess að allir höguðu lífi sínu í kringum
starfsvenjur, skapsveiflur og líferni
hans.“ Pegar samskipti Picassos
og Francoise tóku að versna,
hikaði hún ekki við að yfirgefa
hann sem fyrst. Eiginkona
franska ljóðskáldsins Paul Eluard
lýsir þessu þannig: „Francoise vildi
að hann liti ekki aðeins á hana sem
ástkonu og skírlífisgyðju til skiptis,
heldur æskti hún þess að samband
þeirra væri annað og meira, þannig að
raunveruleg ást gæti þrifist. Ég held að
hann hafi aldrei verið þess megnugur að
elska konur nema á frumstæðan hátt,
eins og mesta karlremba sem hugsast
getur.“
Picasso hafði gífurlega sterkan pers-
ónuleika, annars hefði hann ekki getað
málað jafn vel og raun ber vitni. Dökku
hliðarnar á persónu hans voru þörf hans
fyrir að ráða yfir öðrum og sanna ágæti
sitt í sífellu. Það leikur enginn vafi á því
að Stassinopolous hefur margt til síns
máls. Vinir og vandamenn listamannsins
bera hegðun hans vitni en Stassinopol-
ous hefur réttilega verið gagnrýnd fyrir
að sniðganga kosti Picassos. John
Richardsson, sem var vinur Picassos í ein
fimmtán ár, segir að Stassinopolous hafi
misst sjónar á einum mikilvægasta eig-
inleika Picassos, skopskyni hans. Hann
dregur upp mynd af manni sem var
skemmtilega duttlungafullur, sagði
brandara og fannst hann innst inni vera
trúður. Maya, dóttir Picassos og Maríu-
Thérese, man hvernig hann lék listir sín-
ar fyrir hana þegar hún var barn til að fá
hana til að borða.
Picasso fann upp leiki börnum sínum
til skemmtunar og sýndi þeim töfra-
brögð. Hann átti ekki síður auðvelt með
að hrífa fullorðna. Picasso gerði það sem
honum datt í hug, hann málaði til dæmis
á pappírsdúk við matarborðið, rauðvín
og sinnep voru litirnir og fingur hans
komu í stað bursta.
Richardsson, sem hefur unnið að ævi-
sögu Picassos undanfarin átta ár, segist
svo frá: „Meinið við Picasso sem efnivið
í ævisögu, er það að hvað sem sagt er um
hann er eins víst að eitthvað þveröfugt sé
jafnsatt." Listfræðingurinn James Lord,
sem einnig taldist til vinahóps Picassos,
hefur bent á andstæðurnar í skapferli
hans. „Ég segi ekki að hann hafi verið
illgjarn snillingur, en hann gerði sínum
nánustu svo sannarlega mein. Á sama
tíma gat hann verið bráðskemmtilegur.
Hann gat líka verið reglulega indæll,
ljúfur og blíður. Þegar honum þóknað-
ist.“
Sambandið milli Picassos og barna
hans var afar flókið. Honum líkaði vel
að barna ástkonur sínar þar sem það
gerði þær háðari honum. Francoise rifjar
upp: „Hann vildi hafa ástkonur sínar
barnshafandi þar sem það gerði þær
þungar á sér, hindraði þær í að vera á
einhverju flandri og þær urðu háðari
honum.“ En hann var fljótur að missa
áhugann á þeim þegar fæðingin var af-
staðin. Picasso stærði sig eitt sinn af
þessu við vin sinn: „Þegar ég barna konu
er ég jafnframt að taka völdin og losa
mig við allar tilfinningar gagnvart henni.
Þú trúir ekki hvað ég hef mikla þörf fyrir
að vera óháður.“ Sambönd hans við
Olgu, Marie-Thérese og Francoise áttu
það öll sameiginlegt að hafa versnað
verulega eftir að þær höfðu fætt honum
börn.
Hvað börnin snerti hlutu þau afar
ólíkt uppeldi. Paulo, sonur Picassos af
fyrsta hjónabandi, var alla tíð mjög vel
klæddur og fékk dýrustu leikföng sem
framhald á bls. 120