Heimsmynd - 01.02.1992, Blaðsíða 51

og oft sterk hagsmunatengsl sem geta reynst ungum mönnum sem vilja komast áfram mjög dýrmæt.

aðrar almennar þjónustustofnanir eru opnar. Sveigjanlegur
vinnutími, þó ekki væri nema að mjög takmörkuðu leyti, gæti
auðveldað mörgum konum að taka að sér ábyrgðarmeiri störf.
í mörgum tilfellum er þetta fyrst og fremst spurning um
breyttan hugsunarhátt og örlítinn sveigjanleika. Hvers kyns
hugmynda- og skipulagsvinna er ekki bundin stund og stað,
hana mætti því allt eins vinna að kvöldi eftir að búið er að
koma börnunum niður. Þá getur samfelldur skóladagur allan
grunnskólann, þar sem börnin fá máltíð í hádeginu og aðstoð
við heimanám, skipt sköpum fyrir möguleika kvenna sem vilja
taka að sér viðamikil
ábyrgðarstörf án þess að
fórna því að stofna fjöl-
skyldu. En við óbreyttar
aðstæður óttast margir að
konur muni standa
frammi fyrir þessu vali.
Þetta er því miður ekki
ástæðulaus ótti. Háskóla-
menntaðar konur virðast
í auknum mæli kjósa að
eiga ekki börn, eða að
minnsta kosti fresta barn-
eignum fram á miðjan
fertugsaldur og eiga þá
ekki nema eitt eða tvö.
Ymsum finnst þetta ekki
óeðlileg þróun meðan
vinnumarkaðurinn neitar
að laga sig að þörfum
fjölskyldunnar. Konu
sem eytt hefur mörgum
árum til að afla sér há-
skólamenntunar hlýtur
að langa til að sjá mennt-
un sína og hæfileika nýt-
ast engu síður en samstú-
denta hennar af karlkyni.
Konur hafa þó verið
áberandi í atvinnurekstri
á vissum sviðum. Má þar
helst nefna snyrti- og
hárgreiðslustofur en
einnig verslanir sem
flytja inn og selja tísku-
fatnað. Ymsar þeirra hafa náð langt og veita fjölda fólks at-
vinnu. Hins vegar er þetta ekki nema dropi í hafið þegar litið
er til þjónustu og atvinnurekstrar á íslandi í heild. Konur virð-
ast eiga mun erfiðara með að komast að í rekstri sem krefst
mikils fjármagns. Þá er enn og aftur komið að þeirri staðreynd
að konur eru ekki sá hópur sem á fjármagnið. Þær hafa lægri
laun en karlmenn og eiga minni eignir. Lengi var ríkidæmi hér
á landi metið í fasteignum. Mun færri konur en karlar eru
skráðar fyrir fasteignum. Það þarf yfirleitt veð í fasteign til að
fá lán hjá bönkum og fjámögnunarfyrirtækjum og því augljóst
að konur standa að þessu leyti verr að vígi en karlmenn. Mörg
kvenréttindasamtök hafa lagt á það áherslu að fjárhagslegt
sjálfstæði kvenna sé ein frumforsenda þess að konur geti stað-
ið jafnfætis karlmönnum í nútímasamfélagi. Margar konur
hafa vaknað upp við vondan draum um miðjan aldur þegar
hjónabandið riðar til falls og þær eru neyddar til þess að fram-
færa sig og börnin. Við hjónaskilnað verða oft hrikalegar
breytingar á lífsstíl fjölskyldunnar sem nú getur ekki leyft sér
nema mjög takmarkað. Konan sem eina fyrirvinna heimilisins
er neydd til að auka við sig vinnu vegna lágra launa og þar
með minnka þann tíma sem hún getur eytt með börnum sín-
um. Börnum, sem þó eru kannski engin börn lengur, er hins
vegar nauðsyn að finna stuðning heiman frá og að geta rætt
ýmis mál og leyst út flækjum sem koma upp á í lífi unglinga
DAVIÐ SCHEVIG THORSTEINSSON
ATVINNUREKANDI
áðar eldri dætur mínar hafa mun meiri
mannaforráð en ég. Önnur er
hjúkrunarframkvæmdastjóri á Borgarspítalanum
en hin á Landspítalanum. Kona skipar æðsta
embætti íslensku þjóðarinnar, tveir af
handhöfum forsetavaldsins, forseti hæstaréttar
og forseti Alþingis, eru konur, þú ert blaðamaður á blaði
þar sem kona er ritstjóri og útgefandi. Það má ekki
gleymast að Róm var ekki byggð á einum degi. Konur
vinna mörg veigamikil ábyrgðarstörf í íslensku þjóðfélagi
og alltaf mjakast málin í rétta átt. Pláss í toppstöðunum
losna helst ekki nema við dauðsföll og þess vegna er
endurnýjun í þau hæg. Ég er hins vegar viss um að konur munu þegar þar að kemur
taka að fylla þau störf jafnt og karlar. Sjálfur leita ég eftir nákvæmlega sömu
eiginleikum í fari kvenna og karla þegar ég ræð fólk í stjórnunarstöður. Það eru fyrst
og fremst eðlislægir þættir sem ráða vali mínu. Yfirmaður verður að hafa hæfileika til
að umgangast aðra, vera duglegur og útsjónasamur, geta fengið aðra til að gera sitt
ýtrasta og vera laus við hroka. Það hafa orðið miklar breytingar innan míns fyrirtækis
síðustu tíu ár. Yfirmaður rannsóknasviðs er nú kona en var áður karlmaður, það sama
er að segja um yfirmenn markaðssviðs og innheimtu, nú er líka einn af fimm
verkstjórum kona. Það get ég fullyrt að ég ræð ekki fólk og hækka í stöður eftir lengd
þvagrásarinnar, heldur hæfileikum þess. Það hefur aldrei hvarflað að mér að spyrja
um heimilishagi umsækjenda eða hvað þeir eigi mörg börn, mér finnst það ekki skipta
máli. Ég vildi gjarnan taka mér orð fyrrverandi forstjóra IBM í Frakklandi í munn
sem sagði að það væri ósanngjarnt og óeðlilegt ef dætur mínar ættu að hafa lægri laun
heldur en synir samstarfsmanna minna.“
í íslensku samfélagi. Konur sem horfast í augu við slíkar
staðreyndir eiga ekki sama möguleika og karlmenn til að losa
sig út úr ófarsælu hjónabandi. Þær verða fangar aðstæðna
sinna.
n hvernig stendur á að ungar konur sem hafa allt til
brunns að bera sem til þarf gera ekki kröfu til þess
strax í upphafi að verða fjárhagslega sjálfstæðir ein-
staklingar á sama hátt og bræður þeirra og skólafélag-
ar af karlkyni. Skýringanna hlýtur að vera að leita í
uppeldi og félagsmótun barna og unglinga. Rann-
sóknir sem gerðar hafa verið á hegðan kennara og
nemenda í skólum hafa leitt í ljós að drengir fá mun
meiri örvun og athygli en stúlkur. Mat á verkum þeirra er
HEIMSMYND 51