Fréttablaðið - 18.05.2019, Qupperneq 78

Söfn eru í stöðugri
endurnýjun í við­
leitninni að verða gagn­
virkari, áhorfendamið­
aðri, samfélagslegri,
sveigjanlegri og
aðlögunarhæfari.
Byggðasafn Dalamanna var vígt á sumardaginn fyrsta 1979 og á því 40 ára vígslu­
afmæli í ár. Hefur safnið verið opið
yfir sumarmánuðina og megin­
þorri gesta verið Íslendingar á ferð
um Dali.
Fljótlega tók Magnús Gestsson,
stofnandi safnsins, að safna ljós­
myndum af Dalamönnum og úr
Dölum. Fyrstu myndir safnsins
voru að mestu myndir af Dala­
mönnum fæddum á 19. öld. Stór
hluti þeirra ljósmynda var tekinn
af Jóni Guðmundssyni, ljós­
myndara og bónda í Ljárskógum,
en hann fór víða um sýsluna og tók
myndir af fólki. Síðasta áratuginn
hefur jafnframt verið lögð áhersla
á að safna myndum af daglegu
lífi Dalamanna við leik og störf.
Ekki er raunhæft að safna öllu og
eru ljósmyndir því mikilvægar
heimildir um störf og daglegt líf.
Ljósmyndir má finna á sýning­
um safnsins eftir því sem aðstæður
leyfa. Aftur á móti er lögð mikil
áhersla á að birta sem mest af safn­
kostinum í Sarpi og gefa þannig
sem flestum tækifæri á að njóta.
Í dag eru birtar þar um 3.500 ljós­
myndir frá safninu og kemur til
með að fjölga þegar líður á árið.
Valdís Einarsdóttir
Mikilvægar
heimildir um
störf og daglegt
líf fólks
Safnið er vel í sveit sett en hinn fjölsótti Skógafoss er í næsta nágrenni og Eyjafjallajökull
gnæfir yfir staðnum. Safnið hefur
notið hinnar miklu fjölgunar ferða­
manna til landsins. Árið 2018 komu
rúmlega 52.000 gestir á safnið.
Erlendir gestir voru í meirihluta
en Íslendingar sem komu voru í
kringum 1.200. Í haust eru 70 ár
liðin frá því að Héraðsskólinn að
Skógum var stofnaður en Skóga-
safn var stofnað þar sama ár og var
fyrsta sýningarrýmið í skólanum.
Ráðgert er að halda upp á tímamót­
in í haust með afmælishátíð. Munu
ljósmyndir skipa stórt hlutverk þar
sem hægt er að sjá sögu safns og
skóla í máli og myndum.
Ljósmyndir í eigu safnsins eru
um 15.000 og unnið er jafnt og þétt
að skönnun og skráningu upp­
lýsinga um þær. Nú þegar hafa
verið skráðar um 5.700 ljósmyndir
og eru þær aðgengilegar á vefnum
Sarpur. is.
Mikið er til af merkilegum
myndum sem eru heimildir um
lífið í landinu á árum áður. Það voru
ekki bara teknar myndir inni á
ljósmyndastofum af fólki í spariföt­
unum með oft á tíðum alvarlegan
svip. Gaman er að sjá myndir af
fólki við dagleg störf. Sumar sýna
fólk á hestbaki, börn að hjóla eða að
leika við hundinn á bænum. Einnig
eru til myndir af merkum áföngum
í sögu Suðurlands eins og brúar­
smíði og vegagerð fyrir og um miðja
20. öld þar sem vinnutækin voru
ansi frumstæð. Ljósmyndir hafa
verið notaðar nokkuð í sýningum
safnsins en við uppsetningu Sam­
göngusafnsins, sem er hluti af
Skógasafni, voru notaðar myndir
af ferðafólki og bílum frá fyrri
hluta síðustu aldar. Þær eru góðar
heimildir um ferðabúnað áður fyrr.
Margir stoppa við myndir sem
Valgerður Helgadóttir (1896­1981),
húsfreyja á Hólmi, tók. Mynd­
irnar hennar sýna fólk í sínu rétta
umhverfi og við hversdagslegar
athafnir. Þar er að finna fyrir utan
Mikið safn af myndum
um lífið fyrr á árum
Glaðlegar ferðakonur með hesta sína og hund, mynd frá um 1920-1930. LJÓSMYND/VALGERÐUR HELGADÓTTIR
Lítill drengur situr úti í blíðviðri,
myndin er tekin um 1930.
LJÓSMYND/VALGERÐUR HELGADÓTTIR
Skógasafnið tók á móti um 52 þúsund gestum á síðasta ári.
Héraðsmót Ungmennasambands
Dalamanna á Laugum í Sælingsdal.
Jóhannes úr Kötlum í ræðustóli.
Skjala- og myndasafn Norð-fjarðar varð 40 ára 23. janúar sl. Safnið var í fyrstu eign
Neskaupstaðar en eftir samein­
ingu Neskaupstaðar og nágranna­
sveitarfélaganna er það nú eign
Fjarðabyggðar. Eitt af verkefnum
safnsins frá fyrstu dögum þess var
að safna saman öllu því er tengist
sögu Norðfjarðar og Neskaup­
staðar og þess fólks sem staðurinn
hefur alið. Þessi söfnun hefur farið
og fer fram með söfnun skjala og
myndefnis bæði í formi ljósmynda
og kvikmynda.
Safnið er með á annað hundrað
þúsund ljósmynda og filma, auk
nokkurs fjölda kvikmynda. Þetta
myndaefni okkar sýnir glöggt
þróun byggðar á svæðinu ásamt
útgerð og annarri atvinnustarf­
semi. Einnig erum við með mikinn
fjölda mynda af fólki sem hér hefur
búið eða dvalið ásamt fjölda af
öðru fólki. Allt er þetta efni okkur
og komandi kynslóðum mikils
virði.
Guðmundur Sveinsson
Myndefni sem
sýnir glöggt
þróun byggðar
Unnið við fiskþvott.
LJÓSMYNDARI/BJÖRN INGVARSSON
Söfn um heim allan munu fagna Alþjóðlega safnadeg­inum þann 18. maí 2019 og
dagana í kring. Þátttaka í Alþjóð­
lega safnadeginum fer vaxandi
meðal safna um heim allan. Árið
2018 tóku yfir 40.000 söfn þátt í
atburðinum í 158 löndum. FÍSOS,
Félag íslenskra safna og safn­
manna, og Íslandsdeild ICOM,
Alþjóðaráð safna, halda utan um
kynningu á deginum.
Hlutverk safna í samfélaginu
er að breytast. Söfn eru í stöðugri
endurnýjun í viðleitni sinni til að
verða gagnvirkari, áhorfendamið­
aðri, samfélagslegri, sveigjanlegri,
aðlögunarhæfari og hreyfan­
legri stofnanir. Þau hafa breyst í
menningarmiðstöðvar sem skapa
umhverfi þar sem sköp­
unargleði er sameinuð
þekkingu.
Um leið og söfnin hafa
varðveitt meginhlutverk
sitt, við að safna, varðveita,
miðla, rannsaka og sýna, hafa
þau gerbreytt starfsvenjum sínum
til að vera áfram nær þeim sam­
félögum sem þau þjóna.
Í dag leita þau eftir nýstárlegum
leiðum til að takast á við félags­
leg vandamál og átök samtímans.
Með því að starfa á staðnum geta
söfn einnig barist fyrir og dregið
úr alþjóðlegum vandamálum
og lagt sig fram um að mæta
áskorunum nútímasam­
félagsins að fyrra bragði.
Sem stofnanir eru söfn
í hjarta samfélagsins
og geta þannig komið á
samtali á milli menn­
ingarheima, byggt brýr
fyrir heimsfrið og skil­
greint sjálf bæra framtíð.
Söfn aðlagast hlutverki
sínu sem menningarmiðstöðvar
í auknum mæli og hafa einnig
fundið nýjar leiðir til að heiðra
safnmuni sína, söguna og arfleifð,
og þannig skapað hefðir sem munu
hafa nýja merkingu fyrir seinni
kynslóðir og mikilvægi fyrir æ
margbreytilegri samtímaviðtak­
endur á heimsvísu.
Þessi umskipti, sem munu hafa
djúpstæð áhrif á safnafræði og
starfsvenjur, neyða okkur einnig
til að endurskoða hvaða gildi söfn
hafa og endurskoða þau siðfræði­
legu mörk sem skilgreina sjálft eðli
starfs okkar sem safnasérfræðinga.
Alþjóðlegi safnadagurinn er
laugardaginn 18. maí 2019
 Skógasafn
er að finna á
Suðurlandi
um 150 km
frá Reykjavík.
Safnið hefur
notið fjölgunar
ferðamanna til
landsins.
ferðakonurnar með hestana sína og
litla drenginn í fínu fötunum sínum,
margs konar myndir af börnum og
fullorðnum við leik og störf.
Margar sýna nýsmíðaðar túrb­
ínur Bjarna Runólfssonar í Hólmi
sem var eiginmaður Valgerðar.
Valgerður hafði mjög gott auga fyrir
myndefninu og hefur greinilega átt
vandaða myndavél. Helga Jónsdóttir
4 KYNNINGARBLAÐ 1 8 . M A Í 2 0 1 9 L AU G A R DAG U RSAFNABLAÐIÐ