Fréttablaðið - 04.09.2018, Qupperneq 8

Frá degi til dags
Halldór
ÚTGÁFUFÉLAG: Torg ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Einar Þór Sverrisson FORSTJÓRI: Ingibjörg Stefanía Pálmadóttir ÚTGEFANDI: Kristín Þorsteinsdóttir kristin@frettabladid.is
RITSTJÓRAR: Kjartan Hreinn Njálssson kjartanh@frettabladid.is, Ólöf Skaftadóttir olof@frettabladid.is, MARKAÐURINN: Hörður Ægisson hordur@frettabladid.is FRÉTTABLAÐIÐ.IS: Sunna Karen Sigurþórsdóttir sunnak@frettabladid.is.
Fréttablaðið kemur út í 85.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum
án endurgjalds. ISSN 1670-3871 FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík Sími: 512 5800, ritstjorn@frettabladid.is HELGARBLAÐ: Kristjana Björg Guðbrandsdóttir kristjanabjorg@frettabladid.is
MENNING: Kolbrún Bergþórsdóttir kolbrunb@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Anton Brink anton@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is
Kjartan Hreinn
Njálsson
kjartanh@frettabladid.is

Lykilatriði í
tengslum við
bólusetningar
er og verður
fræðsla

Mikilvægi
þessa mála-
flokks er
jafnframt
slíkt að
utanríkis-
þjónustan
ætti að hafa
hann í
forgangi.
Í lok ágúst var haldinn mikilvægur fundur í sviss-nesku borginni Genf. Þar hittust sérfræðingar frá fjölmörgum aðildarríkjum Sameinuðu þjóðanna
til að ræða mögulegar aðgerðir gegn framleiðslu og
þróun sjálfvirkra og sjálfstýrðra vígvéla – svokallaðra
drápsvélmenna.
Eflaust eru drápsvélmenni í hugum margra ein-
ungis fyrirbæri úr vísindaskáldsögum eða lélegum
hollívúddmyndum. Veruleikinn er þó sá að á liðnum
árum hefur gríðarlegum fjármunum verið varið í
að þróa ómannaðar vígvélar sem útbúnar eru með
gervigreind með það að markmiði að ráðast að fólki
og drepa það á grundvelli eigin ákvarðana, án þess
að mannshugurinn komi þar að máli.
Sérfræðingar hafa þungar áhyggjur af þessari
þróun, sem muni ýta undir nýtt vígbúnaðarkapp-
hlaup, og afleiðingunum af beitingu þessara vopna
í stríðsátökum framtíðarinnar. Margir af kunnustu
frumkvöðlum á sviði vísinda og tækni hafa jafnvel
lýst þeirri skoðun sinni að með þróun slíkra véla
gæti mannkynið verið að undirrita sinn eigin dauða-
dóm.
Þær raddir verða sífellt háværari að alþjóðasam-
félagið verði að koma sér saman um bann við sjálf-
virkum vígvélum. Nokkrar ríkisstjórnir hafa þó lýst
andstöðu sinni við þær hugmyndir. Má þar nefna
Bandaríkin, Rússland, Bretland, Frakkland og Ísrael.
Af dagskrá fundarins í Genf er ekki að sjá að
Íslendingar hafi átt þar fulltrúa. Það eru vonbrigði í
ljósi þess að Ísland hefur á að skipa ágætum sérfræð-
ingum á sviði vitvélarannsókna. Mikilvægi þessa
málaflokks er jafnframt slíkt að utanríkisþjónustan
ætti að hafa hann í forgangi.
Líklegt má telja að tillögur um bann við drápsvél-
mennum komi til kasta Sameinuðu þjóðanna á allra
næstu misserum. Þá munu fulltrúar Íslands greiða
atkvæði um málið og hljóta að gera það í samræmi
við fyrirliggjandi samþykkt Alþingis, en árið 2016
samþykkti þingið tillögu Katrínar Jakobsdóttur og
fleiri þingmanna um stuðning Íslands við alþjóðlegt
bann við framleiðslu og beitingu slíkra véla.
Bönnum drápsvélmennin!
Stefán Pálsson
ritari Samtaka
hernaðar-
andstæðinga
Össur til varnar Birni
Einhver höfuð hristust í síðustu
viku yfir fréttum um að utan-
ríkisráðherra hafi sett Björn
Bjarnason yfir starfshóp sem
á að vinna skýrslu um aðild
Íslands að EES. Illugi Jökulsson
talaði um skipunina sem brand-
ara á Facebook, „enn eitt dæmið
um frjóa hugsun ríkisstjórnar
Katrínar Jakobsdóttur – eða hitt
þó heldur.“ Össur Skarphéðins-
son pakkaði ákveðið í vörn
fyrir Björn í athugasemdum við
færslu Illuga. „Kommon, Björn
er prýðilegur í þetta og varla
þarf hann á sporslum að halda.“
Össur bendir á að þeir Björn hafi
fyrir margt löngu unnið saman
að greiningu EES og Evrópumála
og hann viti að Björn er „sjóður
fróðleiks“, auk þess að vera
„mikill áhugamaður um bætta
virkni EES.“
Seljan fór á sjóinn
Austfirska pönkhljómsveitin
Austurvígstöðvarnar gaf út
plötuna Útvarp Satan í sumar
og heldur loks útgáfutónleika í
Bæjarbíói í Hafnarfirði í kvöld.
Til stóð að fjölmiðlamaðurinn
og Reyðfirðingurinn Helgi
Seljan yrði kynnir á tónleik-
unum. Hann er hins vegar
farinn á síldveiðar á Dalvík og
Dagverðareyri og verður fjarri
góðu pönki. Óvænt forföll Helga
settu bandið þó ekki út af laginu
og þau lofa „stuði með eða án
kynnis“. thorarinn@frettabladid.is
Æskilegt hlutfall bólusettra þarf að vera 95 prósent til að hindra útbreiðslu ef mislingar berast til landsins. Samkvæmt upp-lýsingum Embættis landlæknis um þátttöku í almennum bólu-
setningum barna á Íslandi í fyrra var hlutfall þátttöku
í MMR-bólusetningunni (mislingar, hettusótt, rauðir
hundar) við 18 mánaða aldur undir viðmiðunar-
mörkum á landinu öllu. Á höfuðborgarsvæðinu var
hlutfallið 91 prósent. Hlutfall bólusettra hér á landi
hefur minnkað á undanförnum árum. Þetta er þróun
sem á sér stað á sama tíma og smitleiðir til landsins
verða fleiri og margþættari, og um leið og fjöldi misl-
ingasmita nær nýjum hæðum í Evrópu.
Umræðan um að gera bólusetningar að skyldu
hefur því á ný, og ekki að tilefnislausu, skotið upp
kollinum. Vísbendingar eru um að flestir foreldrar hér
á landi muni taka jákvætt í slíka breytingu. Könnun
Fréttablaðsins frá því í mars 2015 gaf til kynna að 82
prósent landsmanna væru hlynnt því bólusetningar
yrðu skyldubundnar. Um leið er vitað að yfirgnæfandi
hluti Íslendinga er almennt hlynntur bólusetningum,
eða í kringum 95 prósent. Af hverju erum við þá undir
viðmiðunarmörkum? Sóttvarnalæknir hefur bent á að
bæta þurfi eftirlit með þátttöku í bólusetningum; að
tímar í ungbarnavernd sem falla niður verði endur-
bókaðir, að óbólusett börn fái sprautu þegar þau fara í
læknisheimsókn af öðrum ástæðum.
Lykilatriði í tengslum við bólusetningar er og
verður fræðsla. Okkar kynslóð hefur takmarkaða
reynslu af þeim hörmungum sem Íslendingar forðum
daga upplifðu er hver farsóttin á fætur annarri dundi
á landinu. Pestir sem þessar eru nú lítið annað en
stuttur kafli í sögubókunum. Lækkandi hlutfall bólu-
settra víða í Evrópu ber með sér skýr merki vanþekk-
ingar á mikilvægi bólusetninga og, í sumum tilfellum,
vantrausts á læknavísindunum.
Svo má vel vera að á einhverjum tímapunkti verði
nauðsynlegt að grípa til beinna aðgerða, t.d. með því
að gera bólusetningu að skilyrði fyrir leikskólagöngu.
Á þeim tímapunkti verður vonandi horft til reynslu
þeirra Evrópuþjóða sem innleitt hafa hvata af þessu
tagi. Hingað til hefur ekki tekist að sýna fram á aukið
hlutfall bólusettra barna í löndum þar sem þær eru
skylda.
Innleiðing skyldubundinna bólusetninga á Íslandi
mun fyrst og fremst beinast að afar fámennum hópi
einstaklinga sem af einhverjum ástæðum ber ekki
traust til læknavísindanna, og er ólíklegur til þess
að taka sönsum á þeim forsendum einum að nú séu
bólusetningar skylda, en ekki valkvæðar. Þvert á móti
fær þessi hópur þar með staðfestingu á sinni afvega-
leiddu sannfæringu.
Að öllum líkindum er heppilegasta leiðin blanda
jákvæðra hvata og aukinnar fræðslu. Samtalið eitt,
eins og það samtal sem á sér stað nú, getur hjálpað
svo lengi sem það byggir á staðreyndum og fer fram
án gífuryrða og öfga.
Töfralausnin
4 . S E P T E M B E R 2 0 1 8 Þ R I Ð J U D A G U R8 S K O Ð U N ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð
SKOÐUN