Fréttablaðið - 17.12.2015, Blaðsíða 16

Heilbrigðismál Síðustu ár hafa erindi
til Geðhjálpar verið að meðaltali fimm
hundruð talsins. Erindi eru símtöl,
tölvupóstur og beiðni um viðtöl hjá
ráðgjafa. Í ár bárust samtökunum aftur
á móti 770 erindi og þar af hefur við-
tölum fjölgað mjög mikið.
Það er ókeypis að koma og fá ráðgjöf
hjá Geðhjálp. Veitt eru nokkur viðtöl
en ekki er um eiginlega sálfræðimeð-
ferð að ræða. Ráðgjafinn aðstoðar við-
komandi að átta sig á vandanum, taka
próf og ræða málin. Síðan er fólki beint
í réttar áttir. Linda Dögg Hólm, ráðgjafi
hjá Geðhjálp, segir aukna umræðu á
samfélagsmiðlum skýra að einhverjum
hluta aukninguna. „Fólk deildi reynslu
sinni á Facebook og varð hissa á góðum
viðbrögðum. Í athugasemdum var því
svo bent á leiðir til að fá aðstoð og það
hvatt áfram – og þannig enduðu margir
hér hjá okkur.“
Í vinnu með sjálfsvígshugsanir
Linda segir langflesta sem leita til
hennar vera með kvíða og þunglyndi. Í
mörgum tilfellum þurfi fólk einfaldlega
að fá staðfestingu á grun sínum. „Fólk
er oft með viðmiðið að ef þeir komast
í vinnuna þá sé ekkert að þeim. En
svo er það með sjálfsvígshugsanir. Við
Íslendingar erum með svo sterka sið-
ferðiskennd gagnvart vinnunni en það
að mæta til vinnu er engin mælistika á
líðan. Þumalputtareglan er sú að ef þig
grunar að þú sért með kvíða eða þung-
lyndi, þá er það líklega rétt hjá þér.“
Linda greindist sjálf með geðhvörf
um aldamótin og kannast við þá innri
baráttu að vilja ekki viðurkenna vand-
ann fyrir sjálfri sér. „Ég þurfti að fara
alla leið á botninn sem endaði með því
að ég missti löngunina til að lifa. Fólki
þarf oft að líða mjög illa til að þiggja
hjálpina sem er í boði en það þarf ekki
að vera þannig.“
Aðstandendur illa haldnir
Linda fór á lyf og í mikla sjálfsvinnu
eftir greininguna. Hún var í ár á endur-
hæfingarlífeyri og fór á fullt að byggja
upp líf sitt. Hún leggur áherslu á að fólk
geti sannarlega náð jafnvægi og jafnvel
fullum bata af geðsjúkdómi með réttri
aðstoð og einbeitingu. Bati getur verið
fólginn í að draga úr geðrænum ein-
kennum eða í auknum lífsgæðum, fer
eftir hverjum og einum.
„Í raun hófst líf mitt eftir greiningu.
Þá fór ég í sálfræðinám sem ég hafði
mikinn áhuga á. Sjúkdómur minn er í
dag viðráðanlegur. Ég passa upp á mig
með réttu mataræði, hreyfingu og að
hugsa vel um andlegu hliðina.“
Linda er einnig aðstandandi en
faðir hennar barðist við geðhvörf
eins og hún. „Sjúkdómurinn er eins
og rauður þráður í minni fjölskyldu.
Ég get því sagt að ég hafi reynslu til
að byggja á í viðtölunum,“ segir hún
og bendir á nauðsyn þess að aðstand-
endur leiti sér aðstoðar. Um þriðjungur
þeirra sem koma í ráðgjöf til Lindu eru
aðstandendur, sem oft eru sjálfir orðnir
óvinnufærir af álagi og vanmætti gagn-
vart vanlíðan sinna nánustu.
„Ég hjálpa fólki að halda áfram að lifa
sínu lífi og setja fókus á sig sjálft. Oft er
fólk týnt í að hjálpa öðrum. Fólk getur
hreinlega orðið lasið af gremju og með-
virkni. Oft er þetta mikil sorg og hjá for-
eldrum brotnir draumar.“
Meðvirkni hjálpar ekki
Linda segir erfiðasta hópinn vera fólk
með geðrænan vanda og í neyslu.
Stærsti hópur aðstandenda sem leita
til hennar er aftur á móti mæður full-
orðinna karlmanna og þar er tölvufíkn
áberandi. Hún segir alla þurfa að huga
að því hversu miklum tíma þeir eyða
fyrir framan skjáinn, ekki síst þá sem
nota slíkt til að flýja raunveruleikann.
„Margir þessara manna búa enn
heima og fara aldrei út úr herbergi
sínu. Þeir eru í tölvunni að spila leiki
eða flýja í sjónvarpsseríur. Á meðan
eru foreldrarnir að farast úr áhyggjum.
Mér finnst eðlilegt að gera þá kröfu á
fullorðinn einstakling að vinna fyrir
sér, fá læknishjálp eða fara í endur-
hæfingu, að öðrum kosti flytja út. Fólk
heldur að það megi ekki setja mörk ef
einhver er lasinn. Það er misskilningur,
það er akkúrat það sem fólk þarf – að
taka ábyrgð á lífi sínu – í einhverjum
skrefum með góðum stuðningi.“
erlabjorg@frettabladid.is
Aðstandendur óvinnufærir vegna álags
Ríflega þriðjungi fleiri leituðu til Geðhjálpar í ár en síðustu ár. Ráðgjafi segir opnari umræðu á samfélagsmiðlum hafa áhrif. Aðstand-
endur leita einnig ráðgjafar. Stærsti hópurinn er mæður fullorðinna karla sem í mörgum tilfellum búa hjá þeim og fara aldrei út úr húsi.
Linda byggir á eigin reynslu í starfi sínu, bæði sem notandi geðheilbrigðisþjónustunnar og aðstandandi. FréttAbLAðið/GVA
Fólk er oft með
viðmiðið að ef þeir
komast í vinnuna þá sé
ekkert að þeim. En svo er
það með sjálfsvígshugsanir.
Ég þurfti að fara alla
leið á botninn sem
endaði með því að ég missti
löngunina til að lifa.
770
leituðu til Geðhjálpar á
þessu ári.
Jólin nálgast. Dásamlegir
dýrgripir í jólapakkann.
20% afsláttur af öllum vörum frá Sveinbjörgu.
Gildir til 24. desember eða á meðan birgðir endast.
20%
afsláttur
Tækni Ísland er í þriðja sæti á
heimsvísu í fjarskiptum og upplýs-
ingatækni samkvæmt nýrri skýrslu
Alþjóðafjarskiptasambandsins.
Hrafnkell V. Gíslason, forstjóri Póst-
og fjarskiptastofnunar, segir þetta
gleðitíðindi.
„Við getum verið mjög ánægð
með þetta. Sérstaklega á svona stóru
og dreifbýlu landi,“ segir Hrafnkell.
Ísland hefur aldrei komist ofar
en þriðja sæti á listanum en hefur
vermt það sæti frá árinu 2010, þó
með batnandi einkunn frá Alþjóða-
fjarskiptasambandinu ár frá ári. Inn
í einkunnina reiknast meðal annars
farsímaáskriftir og aðgangur að int-
erneti.
„Þegar aðgengi að fjarskiptaþjón-
ustu er orðið þetta gott hjá flestum
verður aðstöðumunur þeirra sem
ekki hafa jafngott aðgengi hróp-
andi mikill. Það er staðan sem við
horfum á víða í dreifbýli og strjál-
býli í dag. Aðgengi að háhraðaneti
er þar mjög lélegt eða ekki til staðar.
Á sama tíma gengur þjóðfélagið
út á að allt sé á netinu, þjónusta,
fjölmiðlar og afþreying. Þeir sem
ekki eru á internetinu lenda þá út
undan,“ segir hann.
Hrafnkell segir markaðsaðila á
Íslandi hafa komið landinu á þann
stað sem það er nú og haldið úti
góðri þjónustu á svæðum þar sem
markaðsaðstæður eru fyrir hendi.
Hins vegar segir hann markaðsaðila
ekki meta þær fyrir hendi í strjálbýli
og þar verði stjórnvöld að koma inn
í. Hrafnkell bendir á að í fjárlagafrum-
varpi sem undanfarið hafi verið rætt á
Alþingi sé lagt til að um 500 milljón-
um króna verði varið í það verkefni.
„Baráttan heldur áfram þó við
séum í góðri stöðu. Við viljum halda
henni og ekki síst klára dæmið
gagnvart þeim sem ekki njóta
háhraðaþjónustu,“ segir Hrafnkell
V. Gíslason. – þea
Ísland er í þriðja sæti
þegar kemur að tækni
Við getum verið
mjög ánægð með
þetta. Sérstaklega á svona
stóru og dreif-
býlu landi.
Hrafnkell V. Gísla-
son, forstjóri PFS
Tíu stigahæstu löndin
1 Suður-Kórea 8,93
2 Danmörk 8,88
3 Ísland 8,86
4 Bretland 8,75
5 Svíþjóð 8,67
6 Lúxemborg 8,59
7 Sviss 8,56
8 Holland 8,53
9 Hong Kong 8,52
10 Noregur 8,49
1 7 . d e s e m b e r 2 0 1 5 F i m m T U d A g U r16 F r é T T i r ∙ F r é T T A b l A ð i ð