Fréttablaðið - 26.11.2019, Side 89

Elín
Albertsdóttir
elin@frettabladid.is
Það hefur tíðkast að setja upp litlar sýningar í safninu sem tengjast jólum en núna er
unnið með eitt ártal, það er árið
1959. Alma Dís Kristinsdóttir,
menntunar- og safnafræðingur,
er verkefnastjóri fræðslu og Hlín
Gylfadóttir er sérfræðingur fræðslu
og viðburða. Þær segja að það hafi
verið tilvalið að velja tímabil sem
er ekki mjög fjarlægt í tíma til að
ýta undir samtal á milli kynslóða.
Þetta er fræðslusýning og hugguleg
jólaheimsókn fyrir 5.-7. bekk þar
sem einblínt er á aðfangadagskvöld
1959 og rætt um jólahald og jóla-
hefðir fyrir 60 árum. „Krakkar sem
voru 10 ára fyrir 60 árum eru nú um
sjötugt og við spyrjum krakkana
oft hvort þau þekki einhvern á
þeim aldri og hvetjum þau til að
spyrja viðkomandi út í hvernig
jólunum var háttað hjá þeim þegar
þau voru krakkar.
Í fræðslunni rekjum við okkur í
gegnum aðfangadag með saman-
burði á jólasiðum í dag og fyrir
sextíu árum. Við hefjum samtalið
á spurningu um hvort jólin séu
haldin hátíðleg heima hjá þeim
og berum saman við reykvískt
samfélag 1959 þegar nánast allir
héldu jól. Við leyfum krökkunum
að skreyta jólatré saman og setja
pakka undir það. Hápunktur
heimsóknarinnar er að fá að kíkja
í jólapakkana og sjá hvernig jóla-
gjafir tíðkuðust fyrir 60 árum,“
útskýra þær og bæta við að það
það skemmtilega við jólasiði sé að
sumt hefur breyst á meðan annað
hefur algjörlega staðið í stað.
Íslenskt samfélag er fjölbreyttara
í dag en áður og jólasiðir ólíkir
eftir þeirri menningu sem ríkir á
hverju heimili. Að fá rauð epli og
appelsínur aðeins á jólum er dálítið
sérstakt nú þegar við getum valið
um margar tegundir af eplum í
matvörubúðinni dag hvern.“
Þegar Hlín og Alma eru spurðar
hvað sé frábrugðið í jólasiðum
þessara tveggja tíma, svara þær:
„Kannski er helsti munurinn að
krakkar þurftu að finna sér ýmis-
legt til dundurs á meðan beðið var
eftir jólum þegar ekkert sjónvarp
var á boðstólum, hvað þá net. Við
veltum því fyrir okkur hvernig
það var að þurfa að bíða eftir
jólunum. Það var ein útvarpsstöð
og þar var verið að spila klassíska
tónlist og lesa jólakveðjur. Við
spilum einmitt þá tónlist á meðan
á heimsókn stendur. Við sýnum
krökkunum gripi eins og gos-
flöskur, konfektkassa og kökubox.
Konfektkassarnir eru töluvert
minni en þeir eru í dag á meðan
smákökubaksturinn var umsvifa-
meiri. Við ræðum aðeins skífusíma
sem krökkum í dag finnst mjög
áhugaverður, að þurfa að standa
eða sitja á sama stað á meðan talað
er í síma. Krakkar fengu stundum
það embætti að bera út jólakort
í hverfið meðan beðið var eftir
jólunum, nú eru kveðjur kannski
sendar rafrænt.“
Opið er virka daga eftir að
fræðslu lýkur kl. 14-17 og kl. 13-17
um helgar. Síðan verður sérstök
jóladagskrá 15. og 22. desember og
þá verður sýningin líka opin.
Þannig voru
jólin 1959
Það er löng hefð fyrir því að heimsækja Árbæjar-
safn um jól bæði hjá skólum og fjölskyldum.
Dagskráin snýst að miklu leyti um „jólin í gamla
daga“ og þetta árið er horft til jóla fyrir sextíu árum.
Notaleg jólastofa árið 1959. FRÉTTABLAÐIÐ/ANTON BRINK
Sunna Reynisdóttir skreytir jólatréð í anda þess sem
var fyrir sextíu árum. Skólabörn fá að fræðast um jólin í
þá daga og eru oft hissa. FRÉTTABLAÐIÐ/ANTON BRINK
Margar tegundir jólaskrauts bárust til Íslands frá
Danmörku, þar á meðal eru örugglega músastigar og
kramarhús eins og stofan í Árbæjarsafni er skreytt með.
Í dönskum blöðum sást gjarnan jólaskraut úr pappír.
Hlín og Alma sjá um að skreyta og fræða börnin um
jólin fyrir sextíu árum.
Jóladúkur er
á borðum og
skreytingar
tengjast jól-
unum.
Sparistellið er borið á borð með kræsingunum.
Jólin 1959, ljósmyndarinn Gunnar Rúnar Ólafsson og
Þórdís Bjarnadóttir og börn þeirra Gunnar, Ólafía og
Ólafur. Líklega tekið á heimili þeirra við Arnarnesvog í
Garðabæ. LJÓSMYNDASAFN REYKJAVÍKUR.
Jólin 1959, Lóa Dís (Ólafía Þórdís Gunnarsdóttir) dóttir
ljósmyndarans. LJÓSMYNDARI: GUNNAR RÚNAR ÓLAFSSON
(1917-1965). LJÓSMYNDASAFN REYKJAVÍKUR.
Óskum landsmönnum öllum
gleðilegra jóla og farsældar á nýju ári
og þökkum viðskiptin á því liðna
JÓL 2019 2 6 . N Ó V E M B E R 2 0 1 968