Fréttablaðið - 26.11.2019, Blaðsíða 137

ÞETTA ER 50 MÍNÚTNA
KVIKMYND SEM
FJALLAR UM KAFLA Í LÍFI
KJARVALS SEM FÆSTIR ÞEKKJA.
Jóhannes Kjarval listmálari kom í tuttugu sumur austur í Hjaltastaðaþinghá á Fljóts-dalshéraði til að mála. Fyrstu tvö sumurin bjó hann í tjaldi en svo lét hann byggja lítið
sumarhús í fallegum hvammi
sem síðan nefnist Kjarvals-
hvammur. Nú hefur Héraðsbúinn
Ásgeir Þórhallsson gert heimildar-
mynd um meistarann. Kjarval og
Dyrfjöllin nefnist hún og verður
frumsýnd 28. nóvember í Bíói Para-
dís og svo þann 30. á Egilsstöðum.
„Þetta er 50 mínútna kvikmynd
sem fjallar um kafla í lífi Kjarvals
sem fæstir þekkja,“ segir Ásgeir.
„Hún segir frá veru hans í sumar-
húsinu og samskiptum hans við
fólkið í sveitinni. Í myndinni eru
leikin atriði sem sýna enn betur
Kjarval sem lifandi persónu með til-
finningar og mannlega gæsku. Jón
Hjartarson, gamli góði leikarinn
úr Iðnó, leikur meistarann með til-
þrifum og er mjög sannfærandi. Svo
var ég með fólk úr Leikfélagi Fljóts-
dalshéraðs kringum mig, það stóð
sig mjög vel.“
Ásgeir býr á Egilsstöðum og starf-
ar hjá Ríkisskattstjóra en skáldar í
frítímanum. Ásgeir hvítaskáld er
helgarnafnið! Hann hefur gert ell-
efu kvikmyndir, bæði heimildar- og
leiknar myndir, meðal annars eina
leikna í fullri lengd sem var tekin
upp á Eiðum 2011. „Hún er költ,“
segir hann. „Önnur þekkt er um
hreindýrin á Austurlandi.“
Hann kveðst hafa tekið Kjarval
og Dyrfjöllin í sumar en aðdrag-
andinn hafi verið langur. „Ég hef
verið í mörg ár að brjóta heilann
um myndina, sækja um styrki og
tala við fólk sem man eftir Kjarval,
þar á meðal eru tvær systur sem
áttu heima á Ketilsstöðum, rétt við
hvamminn.“
En hvernig ber fólk meistaranum
söguna? „Vel, hann gat leikið ein-
hverja fígúru þegar sá gállinn var
á honum, þannig að það eru ýmsar
furðusögur sem koma fram. En fólk
ber mikla virðingu fyrir honum og
það tengdist honum vinaböndum.
Hann gaf krökkum Kaliforníu-
sveskjur að smakka og eins bauð
hann þeim „túmotör frá Spáníá“.
Þau höfðu aldrei smakkað svona.
Ein kýr heilsaði líka upp á hann,
hún var eitthvað forvitin svo hann
bauð henni bara inn, segir sagan.“
Það er gífurlega fallegt í Kjar-
valshvammi, að sögn Ásgeirs. „Sel-
f ljótið liðast um grösugar lendur
Bauð krökkum upp á túmotör frá Spáníá
Kaflar sem fæstir þekkja úr lífi meistara Kjarvals lifna við í nýrri leikinni heimildarmynd
eftir Ásgeir hvítaskáld Þórhallsson. Myndin verður frumsýnd í næstu viku í Bíói Paradís.
Ásgeir hvítaskáld heldur á einum af mörgum höttum Kjarvals sem Minjasafn Austurlands geymir.
Jón Hjartarson í hlutverki Kjarvals á fínum veitingastað. Sumarhúsið í Kjarvalshvammi, með klettana á bak við sem álfarnir bjuggu í.
Gunnþóra
Gunnarsdóttir
gun@frettabladid.is
Hvað?
Hvenær?
Hvar?
Þriðjudagur
hvar@frettabladid.is
26. NÓVEMBER 2019
Orðsins list
Hvað? Beinarannsóknir
Hvenær? 12.00
Hvar? Þjóðminjasafnið
Joe Walsher mannabeinafræðing-
ur flytur erindi um einkenni sjald-
gæfra sjúkdóma í mannabeinum.
Hvað? Hádegisfundur
Hvenær? 12.00-13.00
Hvar? 101, Ingjaldsstofa HÍ
Hugmyndafræðin bak við heima-
stjórnir í sameinuðum sveitar-
félögum til umræðu.
Hvað? Reykholtsverkefnið kvatt
eftir 20 ár
Hvenær? 19.30
Hvar? Snorrastofa, Reykholti
Guðrún Sveinbjarnardóttir forn-
leifafræðingur, Benedikt Eyþórs-
son sagnfræðingur, landfræðing-
arnir Egill Erlendsson og Guðrún
Gísladóttir, Guðrún Nordal for-
stöðumaður og Helgi Þorláksson
sagnfræðingur ræða saman undir
stjórn Bjarna Guðmundssonar
safnvarðar. Kaffiveitingar. Enginn
aðgangseyrir.
Hvað? Liggur okkur lífið á?
Hvenær? 20.00
Hvar? Kjarvalsstaðir
Umhverfis- og skipulagssvið
Reykjavíkurborgar heldur fund
um ferðamáta.
Tónlist og dans
Hvað? Íhugun og kyrrð
Hvenær? 12.15 -12.45
Hvar? Hafnarfjarðarkirkja
Guðmundur Sigurðsson leikur
á orgel kirkjunnar. Aðgangur
ókeypis.
Hvað? Örlagaþræðir
Hvenær? 20.00
Hvar? Kaldalón Hörpu
Söngur og dans renna saman í
túlkun Auðar Gunnarsdóttur
sópransöngkonu og Láru Stefáns-
dóttur dansara. Á flygilinn leikur
Snorri Sigfús Birgisson, um leik-
mynd og búninga sér Ásta Guð-
mundsdóttir.
Guðrún Gísladóttir kveður Reyk-
holtsverkefnið í dag. FRÉTTABLAÐIÐ/
STEFÁN
þar neðan við og svo eru fjöllin yfir.
Kjarval málaði mikið umhverfið og
álfana í klettunum.
Í sveitinni eru málverk eftir hann
á öðrum hverjum bæ því hann borg-
aði gjarnan fyrir sig með myndum
ef fólk gerði honum greiða. Honum
var oft fært eitthvað í svanginn,
kjötsúpa, saltfiskur og kökur, svo
hefur hann ef laust látið keyra sig
í kaupstað. Hann fór ekki vel með
peninga, þegar hann birtist upp-
haflega þá kom hann í leigubíl frá
Reykjavík, var á leið á æskuslóð-
irnar á Borgarfirði eystra, tjaldaði
í hvamminum og tók ástfóstri við
staðinn.
Hann var með sterka tengingu
við náttúruna og málaði hvenær
sem var sólarhringsins. Gat ekki
hætt. Það eru sögusagnir um að
hann hafi verið að mála þrjú mál-
verk um nótt í roki og rigningu. Var
með einhverjar aðferðir til að láta
málninguna festast við strigann,
þrátt fyrir vætuna.“
Minjasafn Austurlands sér um
húsið í hvamminum, að sögn
Ásgeirs. „Það á líka marga muni eftir
Kjarval, meðal annars hattasafn.“
2 6 . N Ó V E M B E R 2 0 1 9 Þ R I Ð J U D A G U R24 M E N N I N G ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð
MENNING