Morgunblaðið - 13.11.2019, Blaðsíða 29

MENNING 29
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 13. NÓVEMBER 2019
laugavegi 47 www.kokka.is kokka@kokka.is
Pappelina gólfmotta, 70 x 100 cm
Verð 13.500 kr.
Stílæfingar franska höfund-arins Raymonds Queneaus(1903-1976) er býsnaóvenjulegt en jafnframt
áhugavert og skemmtilegt bók-
menntaverk. Þetta eru 99 tilbrigði
við litla og einfalda sögu. Sagt er
frá ungum manni sem er í strætis-
vagni og fer þar að rífast við annan
farþega. Síðar sama dag sést til
unga mannsins við brautarstöð í
París, þar sem
hann ræðir við
vin sinn. Que-
neau segir þessa
stuttu sögu á
furðulega fjöl-
breytilega vegu; í
ólíkum tíðum, frá
ýmsum sjónar-
hornum og með
ótal stílbrigðum,
í leikritsformi og bundnum sem
óbundnum ljóðum, í ýmiskonar
orða- og stafaleikjum og á mál-
lýskum. Það er með hreinum ólík-
indum hvað hægt er að segja sög-
una stuttu á fjölbreytilegan hátt;
frá fullkomlega raunsæislegum frá-
sagnarhætti í nútíð eða þátíð yfir í
„Upphrópanir“, með „Hliðrun“,
„Ítölskuskotið“, „Kæruleysislega“,
„Út frá snertingu“, með „Stagli“
eða í „Yfirheyrslu“ – en kaflaheitin
greina frá aðferðinni sem höfundur
beitir í hvert sinn.
Queneau var þekktur og virtur
rithöfundur og bókmenntaritstjóri í
Frakklandi og var í Oulipo-
bókmenntahópnum, en meðlimir
hans vildu „nútímavæða og auka
fjölbreytni tungumála sinna“, sam-
kvæmt eftirmála þýðanda. Meðal
meðlima voru höfundarnir kunnu
Georges Perec og Italo Calvino.
Queneau skrifaði fyrstu stílæfing-
arnar á tímum heimsstyrjaldarinar
síðari og komu um fimmtíu þeirra
þá út í tímaritum. Verkið kom síðan
út á bók árið 1947 en Queneau end-
urskoðaði það nokkrum sinnum,
þar til það kom á prent í endanlegri
útgáfu 1973.
Í Stílæfingum reynir Queneau
með afar frumlegum hætti á þanþol
og möguleika frönsku tungunnar.
Það getur ekki verið hlaupið að því
að þýða slíkt verk á annað tungu-
mál en óhætt er að segja að Rut
Ingólfsdóttir hafi leyst verkið lista-
vel, og reynt um leið með vel lukk-
uðum hætti og frumlega á mögu-
leika íslenskunnar. Það er mikill
leikur í þessum texta og í frum-
útgáfunni til að mynda vísað í ýms-
ar áttir. Rut gerir vel að halda
ákveðnum texta- og söguvísunum
inni en í öðrum tilvikum vísar hún á
skemmtilegan hátt í íslenskan veru-
leika, eins og til Ólafs Ketilssonar
rútubílstjóra á Laugarvatni á einum
stað eða í „hjöll“, langar ræður
Hjörleifs Guttormssonar á Alþingi.
Einn kaflinn á að gerast árið 1783
og leitaði Rut þar í smiðju Jóns eld-
klerks Steingrímssonar að hug-
myndum um málfar hans og staf-
setningu.
Rut skrifar þarfan og upplýsandi
eftirmála þar sem segir af höfund-
inum, verkum hans en þó einkum
Stílæfingunum og hinum ýmsu að-
ferðum sem beitt er í þeim og er til
að mynda forvitnilegt að fá skýr-
ingar á þeim köflum þar sem beitt
er alls kyns orða- og stafarugli,
orðaleikjum og dulmáli. Þá skýrir
hún jafnframt hvaða leiðir hún hafi
farið í þýðingarvinnunni. Er það
góð og upplýsandi viðbót eftir að
hafa skemmt sér konunglega við
lesturinn og dáðst að uppfinninga-
seminni og öllum möguleikunum við
að segja þessa litlu og í raun nauða-
ómerkilegu sögu. En svona getur
galdur bókmenntanna verið.
Nær endalausir möguleikar
Sögur
Stílæfingar bbbbm
Eftir Raymond Queneau.
Rut Ingólfsdóttir íslenskaði og ritaði
eftirmála.
Ugla, 2019. Kilja, 176 bls.
EINAR FALUR
INGÓLFSSON
BÆKUR
Þýðandinn Rut Ingólfsdóttir. Skáldið Raymond Queneau.
Una Margrét Jónsdóttir flytur
erindi á rannsóknarkvöldi Félags
íslenskra fræða sem fram fer í Nes-
kirkju í kvöld, miðvikudag, kl. 20.
Erindið er byggt á bók hennar Gull-
öld revíunnar sem nýverið kom út.
„Revía er gamanleikur sem gerir
gys að samtíma sínum, oft með
söngvum. Á Íslandi eru það einkum
tvö tímabil sem hafa verið kölluð
„gullöld revíunnar“: 1923-1930 og
1938-1952. Á þessum árum komu
fram geysivinsælar revíur svo sem
Spanskar nætur, Hver maður sinn
skammt, Nú er það svart, maður og
Allt í lagi, lagsi. Revíur segja mikla
sögu um stjórnmál og tíðaranda, og
revíusöngvar eins og „Ég hef elsk-
að þig frá okkar fyrstu kynnum“ og
„Það er draumur að vera með dáta“
hafa verið vinsælir fram á þennan
dag. Í fyrirlestrinum verður sagt
frá nokkrum helstu revíum gull-
aldarinnar og fluttar verða hljóð-
ritanir af gömlum revíusöngvum,“
segir í tilkynningu.
Fornar dyggðir Úr revíu fyrri tíma.
Una Margrét fjallar um revíur í kvöld
Dr. John Gillis,
forvörður við
bókasafn Trinity
College í Dyfl-
inni, heldur Árna
Magnússonar-
fyrirlestur í Nor-
ræna húsinu í dag
kl. 17.
„Gillis hefur
kennt forvörslu
bóka í rúm 20 ár á Ítalíu. Hann hefur
einnig haldið fyrirlestra víða um
heim og eftir hann hafa birst greinar
í fjölmörgum tímaritum og bókum.
Helsta viðfangsefni hans til þessa er
forvarsla Faddan More-saltarans á
Þjóðminjasafni Írlands, sem tók hátt
í fimm ár. Fyrir þá vinnu hlaut hann
verðlaun Menningararfsráðs Írlands
2010. Nýlega varði hann doktors-
ritgerð sem fjallaði um Faddan
More-saltarann frá handrita-
fræðilegu og sagnfræðilegu sjón-
armiði,“ segir í tilkynningu, en fyr-
irlestur hans fjallar um þá vinnu.
Forvarsla Faddan
More-saltarans
Dr. John Gillis
Í gegnum glerið
er yfirskrift dag-
skrár með Mar-
gréti Kristínu
Sigurðardóttur,
betur þekkt sem
Fabúla, sem
fram fer á
Sagnakaffi á
Borgarbókasafn-
inu í Gerðubergi
í kvöld kl. 20.
„Fabúla hefur starfað sem laga-
og textahöfundur frá árinu 1996.
Sérkenni hennar eru textar ríkir að
myndmáli og draumkennd og leik-
ræn tónlist. Margrét Kristín hefur
gefið út fjórar sólóplötur og hefur
tvívegis verið tilnefnd til Íslensku
tónlistarverðlaunanna. Á Sagna-
kaffi mun Margrét Kristín segja frá
tilurð ýmissa laga sinna, gefa inn-
sýn í textaheiminn, persónulega
reynslu og flytja nokkur laga sinna
ein við flygilinn,“ segir í tilkynn-
ingu. Aðgangur er ókeypis.
Í gegnum glerið
með Fabúlu í kvöld
Margrét Kristín
Sigurðardóttir
Hin unga sænska baráttukona Greta Thunberg hefur
verið í sviðljósinu undanfarna mánuði og er nú farin að
horfa alvarleg á svip niður á íbúa og gesti San Fran-
cisco-borgar. Listamaðurinn Andrés Petreselli, sem kall-
ar sig Cobre, hannaði flennistóra veggmyndina og hefur
verið að mála hana ásamt aðstoðarfólki sínu. Myndin
þekur fimm hæðir á átta hæða húsi nærri Union Square í
hjarta borgarinnar og samkvæmt fréttum greiða bar-
áttusamtök fyrir lausn loftslagsvandans fyrir gerð vegg-
myndarinnar.
Í samtali við The Art Newspaper kvaðst Cobre hafa
tekið verkefnið að sér þar sem það sé „skylda okkar að
gæta umhverfisins“ og bætti við að hann tæki engin laun
fyrir verkið. Hann sagðist vona að verkið fengi að standa
um langa hríð, þar sem samtökin One Atmosphere hafi
fengið tilskilin leyfi fyrir verkinu, auk þess að greiða all-
an framkvæmda- og efniskostnað.
Fjöldi manna hefur mótmælt veggmyndinni á þeim
forsendum að við gerð hennar séu notaðir úðabrúsar
sem séu skaðlegir loftslaginu. Cobre bar þær sakir af sér
og kvaðst aðeins nota umhverfisvæna liti.
Thunberg hefur ekki viljað tjá sig um veggmyndina en
Cobre sagðist telja að henni væri sama þótt ásjóna henn-
ar væri blásin upp með þessum hætti. Hann hefur áður
skapað stórar veggmyndir af Robin Williams í San
Francisco og Frank Sinatra í Brooklyn í New York.
AFP
Thunberg horfir niður á San Francisco
Skynlistasafn Exxistenz hefur verið vígt á
Bergstaðastræti 25B með breyttum inn-
viðum og samsýningu á listaverkum sem
fjalla um framtíðarverundina. Johanne
Christensen og Serena Swanson sýning-
arstýra sýningunni og listamenn sem eiga
verk á henni eru Claire Paugam, Fritz
Hendrik IV, Grzegorz Łoznikow, Hildur Ása
Henrysdóttir, Kathy Clark, Páll Haukur
Björnsson, Steingrímur Eyfjörð, Steinunn
Gunnlaugsdóttir, Sigurður Ámundason, Soa
Penn og Þór Sigurþórsson.
„Rými Skynlistasafnsins er skipt upp í
þrjá mismunandi geima; sýningargeim,
samkomugeim og hugleiðslugeim. Tilrauna-
kenndra viðburða má vænta á næstunni,
sýningarstýrðra samsýninga sem og bæði efnisvana og áþreifanlegrar
listfengrar hversdagsþjónustu sem verður í boði eftir pöntun,“ segir í
tilkynningu frá sýningarstaðnum.
Þar kemur einnig fram að Skynlistasafnið sé ný tilraunavinnustofa í
Þingholtunum, en starfsemin tekur við af Ekkisens, sýningarrými sem
starfrækt var í sama húsnæði 2014-2015. Safnstjóri Skynlistasafnsins
er Freyja Eilíf.
Skynlistasafn hefur tekið til starfa
Framtíðarverund Meðal þess
sem ber fyrir augu hjá Skyn-
listasafni Exxistenz.