Morgunblaðið - 14.11.2019, Side 40

40 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 14. NÓVEMBER 2019
aðilar eða fyrirtæki verði ráðandi.
Afleiðingar geta orðið kerfislægar
þegar um stærstu atvinnugreinar
landsmanna er að ræða. Rík-
isvaldið getur þannig lent í þeirri
stöðu að það megi sig hvergi
hræra gagnvart þessum um-
svifamiklu aðilum.
Nauðsynlegt er að löggjaf-
arvaldið tryggi framkvæmdavald-
inu skýrt og afmarkað umhverfi til
að hafa eftirlit með einstökum
lagaákvæðum er lúta að þessum
þætti. Ljóður á okkar annars
ágætu stjórnsýslu er að við gerð
og meðferð frumvarpa sé ekki
nægjanlega hugsað til fram-
kvæmdaþáttarins, varðandi laga-
ákvæðin sem til verða.
Hér er rétt að benda á að slíkur
kerfislægur vandi sem af þessu
getur stafað er ekki eingöngu
bundinn við útgerðina og Fiski-
stofu. Rétt er að minnast á að
slíkt kom heldur betur upp í
bankaráninu fyrir rúmum áratug
um eignaraðild í bönkunum, þar
sem Fjármálaeftirlitið var eft-
irlitsaðilinn: „Fjármálaeftirlitið
leyfði meira að segja Landsbank-
anum að flokka tvo helstu eig-
endur bankans sem „óskylda“.
Samt höfðu þeir keypt bankann
saman. Auk þess sem þeir voru
feðgar.“ (Í víglínu íslenskra fjár-
mála, Svein Harald Øygard bls.
74.)
Samþjöppun í útgerð hefur ver-
ið gríðarleg á undanförnum árum.
Ef það er vilji stjórnvalda að
hægja eigi á samþjöppun er einn
liður í því að taka viðkomandi
lagaákvæði til endurskoðunar.
Kveða skýrt á um hver tengslin
megi vera. Við slíka endurskoðun
ættu aðilar að íhuga hvort ekki
eigi að taka fleiri tegundir inn, ég
nefni hér makríl, kolmunna,
norsk-íslenska síld, keilu, löngu og
steinbít.
Á aðalfundi Lands-
sambands smábátaeig-
enda 17. október sl.
vakti undirritaður at-
hygli á getuleysi fram-
kvæmdavaldsins við að
hafa eftirlit með að
skyldir aðilar fari ekki
upp fyrir kvótaþakið.
Þrátt fyrir að ítarlega
sé fjallað um ákvæði
um takmarkanir eign-
araðildar á aflahlutdeild í lögum
um stjórn fiskveiða, 13. og 14. gr.,
virðist það ekki duga til.
Fiskistofu hefur ekki tekist að
sýna fram á að tengsl séu milli
hjóna né að þegar sami aðili gegn-
ir stjórnarformennsku eins fyrir-
tækis og forstjóri annars að það
leiði til að ákvæði um hámarks-
hlutdeild hafi verið brotin, þrátt
fyrir að í 13. gr. laganna segi „má
samanlögð aflahlutdeild fiskiskipa
í eigu einstakra aðila, einstaklinga
eða lögaðila, eða í eigu tengdra
aðila, aldrei nema hærra hlutfalli
af heildaraflahlutdeild eftirtalinna
tegunda“.
Ríkisendurskoðun vakti athygli
á þessum þætti í
skýrslu til Alþingis í
desember 2018:
„Eftirlit Fiskistofu“.
LS fjallaði um
skýrsluna og sagði
hana meðal annars
flytja þau skilaboð
að Fiskistofa hefði
ekki og gæti ekki
sinnt þeim skyldum
sem henni væri ætl-
að í lögum um stjórn
fiskveiða um eftirlit
með samþjöppun
aflaheimilda. Bein tilvitnun úr
skýrslunni:
„Athugun Ríkisendurskoðunar
leiddi í ljós að Fiskistofa kannar
ekki yfirráð tengdra aðila yfir
aflaheimildum með reglubundnum
eða markvissum hætti út frá öllum
skilyrðum 13. gr. laga um stjórn
fiskveiða. Í einstaka tilfellum
ræðst stofnunin í sérstakar athug-
anir á fyrirtækjum úr hópi 100
stærstu útgerða landsins, t.d. í
tengslum við viðskipti með útgerð-
arfélög sem rata í fjölmiðla, þegar
grunur leikur á að tengdir aðilar
hafi farið yfir leyfileg mörk. Ljóst
er að árin 2013-17 hafði Fiskistofa
ekki greinargóða yfirsýn yfir
tengsl aðila í sjávarútvegi.“
Af viðbrögðum stjórnvalda
mátti greina að þau teldu þetta
vera með öllu ólíðandi.
Enn hefur ekkert frumvarp eða
tillögur um betrumbætur litið
dagsins ljós. Þar sem almenningur
og fjölmiðlar eru nú ekki alltaf
með puttana á þessum púlsi tel ég
það hlutverk mitt sem fulltrúa LS
að vekja athygli á þessu.
Rætt er um samþjöppun og að
koma verði í veg fyrir að einstaka
Eftir Örn
Pálsson » Afleiðingar geta orð-
ið kerfislægar ...
Ríkisvaldið getur þann-
ig lent í þeirri stöðu að
það megi sig hvergi
hræra gagnvart þessum
umsvifamiklu aðilum.
Örn Pálsson
Höfundur er framkvæmdastjóri
Landssambands smábátaeigenda.
orn@smabatar.is
Aflahlutdeild stærstu útgerðarfélaganna*
4 stærstu Brim
22,6%
10,4%
Aflahlutdeild, samtals þorskígildi og eftir tegundum Hámarks-
aflahlutdeild5 stærstu útgerðarfélögin alls Aflahlutdeild einstakra útgerðarfélaga
Þorskígildi 33% Brim 10,4% 12%
Þorskur 30% Samherji 7,8% 12%
Ýsa 29% Brim 6,9% 20%
Ufsi 43% Brim 17,5% 20%
Gullkarfi 59% Brim 24,1% 35%
Djúpkarfi 69% Brim 24,2% 35%
Grálúða 59% Útgerðarfélag Reykjav. 20,0% 20%
Langa 50% Vísir 17.7%
Blálanga 63% Vísir 28,0%
Keila 77% Vísir 46,6%
Síld 71% Skinney 19,0% 20%
Loðna 74% Ísfélagið 20,0% 20%
Kolmunni 82% Síldarvinnslan 25,2%
Makríll 63% Vinnslustöðin 15,6%
Norsk-ísl. síld 74% Ísfélagið 20,2%
33%66%
Hámarksaflahlutdeild
12%
5 stærstu útgerðarfélögin allsAðrir
*Byggt á lista sem Fiskistofa gaf út í upphafi yfirstandandi fiskveiðiárs
Þorskígildi
Kvótaþakið – eftirlitsskylda í molum
SÍGILT
UM JÓLIN
FRAMÚRSKARANDI
MATARGERÐOGMYNDLIST.
ERT ÞÚ BÚIN/N AÐ PANTA
ÞÉR BORÐ FYRIR JÓLIN
Á HÓTEL HOLTI?
OPIÐ Í HÁDEGINU OG
Á KVÖLDIN FRAM AÐ JÓLUM.
Allt um
sjávarútveg