Fréttablaðið - 07.02.2020, Blaðsíða 24

Nýlokið er söfnunarátakinu Hjartastopp, þar sem lögð var áhersla á fyrstu hjálp
og endurlífgun við hjartastopp.
Hjartaheill naut þar aðstoðar fjöl-
margra og sérstaklega ber að nefna
tryggingafélagið Sjóvá, sem lagði
verkefninu svo öflugt lið að það
skipti sköpum um farsæla fram-
kvæmd þess.
Hjartaheill vill sérstaklega
þakka Sjóvá fyrir þennan mikil-
væga stuðning.
Það er staðreynd að árlega fá
um 200 manns hjartastopp hér á
landi. Langmestur hluti þeirra á
sér stað utan spítala, fjarri þeim
og jafnvel órafjarri spítölum eða
heilbrigðisþjónustu. Þá er mikil
hætta á ferðum, því það getur
tekið 3 – 5 mínútur að verða fyrir
alvarlegum heilaskaða af völdum
hjartastopps. Rétt viðbrögð og
réttar ráðstafanir á réttum tíma
skipta því sköpum. Helstu ráð til
endurlífgunar í viðlögum er sam-
stundis beiting hjartahnoðs og
hjartastuðtækis.
Hjartaheill studdi samhliða
verkefnið „Börnin bjarga“, sem var
liður í þessu verkefni. Þetta átak
er ekki einangrað verkefni í starfi
Hjartaheilla, heldur hafa forvarnir
og endurlífgun átt stóran sess í því
um árabil.
Á komandi árum verður haldið
áfram á þeirri braut sem Hjarta-
heill hafa markað sér. Eftir því
sem betri árangur hefur náðst
í glímunni við hjartasjúkdóma
hefur verið lögð vaxandi áhersla á
forvarnir og kunnáttu almennings
í endurlífgun.
Hjartaheill eru landssamtök
áhugafólks um heilbrigði hjartans
og lífsgæði í íslensku samfélagi.
Félagið leggur áherslu á framfarir
í forvörnum, fræðslu og meðferð
hjartasjúkdóma auk þess að
standa vörð um hagsmuni og rétt-
indi hjartasjúklinga.
Í samtökunum eru fagfólk,
hjartasjúklingar, aðstandendur
og annað áhugafólk um málefnið.
Félagið rekur víðtækt stuðnings-
net fyrir félagsmenn sína, m.a.
forvarnarstarf, félagsráðgjöf og
lögfræðiráðgjöf.
Hjartastopp er
lífshættulegt!
Sigurjón Andrésson, markaðsstjóri Sjóvár, og Sveinn Guðmundsson.
Insúlín er hormón sem er fram-leitt í brisi. Eitt helsta verkefni þess er að nýta orkuna úr
fæðunni sem við borðum. Insúlín
hvetur frumur til að taka upp sykur
(glúkósa) þar sem honum er breytt
í orku. Insúlínþörf eykst til muna
á meðgöngunni. Þegar kona er
með meðgöngusykursýki fram-
leiðir líkaminn ekki nóg af insúlíni
til að mæta aukinni insúlínþörf
á meðgöngu eða líkaminn nýtir
ekki það insúlín sem er til staðar.
Orkan/sykurinn kemst þá ekki inn
í frumurnar og blóðsykur hækkar.
Ástandinu svipar um margt til
sykursýki af tegund 2 og eru
áhættuþættir svipaðir.
„Meðgöngusykursýki er greind
með fastandi blóðsykursmælingu.
Skilyrðin eru mjög ströng því það
hefur sýnt sig í rannsóknum að
þeim mun hærri sem blóðsykurinn
er, þeim mun verri horfur eru
fyrir móður og barn,“ segi Arna
Guðmundsdóttir innkirtlasér-
fræðingur.
Áhættuþættir fyrir meðgöngu-
sykursýki eru móðir eldri en 40 ára,
offita, ef konan hefur áður greinst
með meðgöngusykursýki, hefur
áður fætt þungbura, var með skert
sykurþol fyrir þungun, ættarsaga
um sykursýki í fyrsta ættlið og ef
kynþáttur er annar en hvítur.
Arna segir mjög mikilvægt fyrir
konur sem huga seint að barn-
eignum, jafnvel eftir fertugt, að
gera það í samráði við lækni. „Það
skiptir svo miklu máli að konur
sem eru orðnar þetta fullorðnar séu
hraustar ef þær ætla að fara inn í
meðgöngu. Tíðni meðgöngusykur-
sýki hefur farið vaxandi. Við erum
hannaðar til að eignast börn ungar,
áður en heilsan fer að segja til sín.
Ég segi því fyrr því betra.“
Skimað eftir áhættuþáttum
„Hér á Íslandi skimum við eftir
áhættuþáttum svo örfáar konur
sleppa við skimun. Grönn kona
innan við 25 ára er til dæmis í
mjög lítilli áhættu svo hún er ekki
skimuð,“ segir Arna.
Þegar kona greinist með með-
göngusykursýki fær hún ráð-
leggingar varðandi mataræði
og hreyfingu og fær með sér
blóðsykurmæli til að mæla sig
heima. „Dagleg hreyfing skiptir
miklu máli og líka að borða ekki
fínunnin kolvetni eins og sætindi.
Ef ekki gengur að ráða við sykur-
sýkina með breyttu mataræði og
hreyfingu þá þurfa konurnar að
fara á lyf. Stundum duga töflur en
oft þurfa þær að fara á insúlín af
því mikið af þeim sykursýkilyfjum
sem eru á markaði er ekki hægt að
nota á meðgöngu,“ útskýrir Arna.
Ef sykursýki er ekki með-
höndluð í upphafi meðgöngu
aukast líkur á fósturgöllum. Þar
af eru hjartagallar algengastir. En
ef sykursýkin kemur fram seint
á meðgöngu eru aðallega auknar
líkur á að barnið verði of stórt. Þá
verður fæðingin erfiðari, móð-
irin á í meiru hættu á að rifna og
barnið getur lent í axlarklemmu.
Eftir fæðinguna getur blóðsykur
barnsins lækkað hratt. Slök blóð-
sykurstjórnun getur auk þess leitt
til ýmissa sjúkdóma í nýburum.
Lungnaþroski barna verður verri
og börnin verða í aukinni hættu á
að fá sýkingar.
„Það þarf að passa upp á að
barnið verði ekki oft stórt og þess
vegna pössum við upp á að konur
með meðgöngusykursýki gangi
ekki fram yfir settan tíma,“ segir
Arna. „Þær eru því oftar gangsettar
eða framkvæmdur keisaraskurður.
Breytt mataræði eða insúlín hefur
allt að segja því það hægir á vext-
inum á barninu.“
Betra að eignast barn ung
Meðgöngusykursýki er sykursýki sem greinist á meðgöngu en tíðni hennar hefur aukist undan-
farið. Áhættuþættir hennar eru meðal annars aldur móður, offita og ættarsaga um sykursýki.
Þegar konur
greinast með
meðgöngusykur-
sýki fá þær blóð-
sykursmæli til að
nota heima. NOR-
DICPHOTOS/GETTY
Arna hvetur konur til að huga
snemma að barneignum því
áhættan eykst með hækkandi aldri.
Það hefur sýnt sig í
rannsóknum að
þeim mun hærri sem
blóðsykurinn er, þeim
mun verri horfur eru
fyrir móður og barn.
GRÆNT ALLA LEIÐ
GRÆNT ALLA LEIÐ
8 7 . F E B R ÚA R 2 0 2 0 F Ö S T U DAG U RHJARTAÐ ÞITT