Skessuhorn - 13.03.2019, Blaðsíða 24

MIÐVIKUDAGUR 13. MARS 201924
Við erum fljót að umskapa sögu
okkar, þegar það hentar. Það tekur
ekki langan tíma að snúa öllu á haus,
og láta til dæmis sem svo að það sé
órjúfanlegur hluti af íslenskri þjóð-
arsál að sýna ekki fyrirhyggju held-
ur vaða bara í verkin. „Þetta redd-
ast“ sé einhverskonar lífsmottó sem
hafi dugað okkur og skapað velsæld
og staðið undir búsetu í landinu ár-
hundruðin. Sá sem trúi á mátt sinn
og megin muni komast af. Þetta
er auðvitað öfugsnúningur. Frum-
kvæði, áræðni í nauðum og sjálfs-
bjargarviðleitni eru ekki andstæð-
ur forsjálni, útsjónarsemi og með-
vitundar um mörk sín og annarra.
Það væri heldur vönuð tilvera að
líta sem svo að forsjálni sé kúgun í
frjálsri heimsmynd.
Þegar viðvaranir heyrast og okk-
ur er bent á villur okkar vega í ein-
hverjum málaflokki þá erum við
oftast fljót til réttlætingar. Ábyrgð
okkar sjálfra er oftast og almennt
heldur takmörkuð þegar kemur að
stóru málunum. Við erum svo fá að
okkar innlegg skipti litlu, segjum
við – um leið og okkur langar auð-
vitað að geta haft áhrif. Sumir eru
stoltir af því „framlagi Íslendinga
til umhverfismála á heimsvísu“ að
álframleiðsla fari fram með minni
umhverfisáhrifum en hún „hefði
gert annarsstaðar í heiminum“. Við
eigum ráð undir rifi hverju. Þegar
loftlagsbreytingar eru til umræðu
þá eru okkar mál að sumra mati,
í svo góðu lagi „miðað við“ eitt-
hvað annað. Við bendum á aðra.
Það virkar. Og siðferðislega finnst
okkur í lagi að verðleggja „árang-
ur“ og selja öðrum, því okkur finnst
við hafa rétt til að græða á öllu sem
hefur verðgildi.
Græðgi okkar til
endurskoðunar
Flestir telja skynsemina vera mæli-
kvarða á réttmæti allra gjörða.
Það er oft gagnlegt og varpar ljósi
á sjálfsmynd samfélags okkar að
þannig „vöxum við“ til hins góða.
En skynsemin er sleip og smýgur.
Skynsamlegar tilraunir mistakast
oft og iðulega. Að einn selji öðrum
réttinn til að menga er meiri vitleysa
en að míga í skóinn. Það er skot.
Það þýðir í raun ekkert að vera að
horfa á heiminn í stóra samhenginu
þegar maður ætlar sér að taka til í
eigin tilfinningum og breytni. Það
er ekkert mál að benda á græðgi
nútímans og kalla fram innihalds-
lausa sektarkennd hjá hverjum og
einum þannig. Það viðheldur aft-
ur því hugarfari að nóg sé að gera
lítið því þannig mætum við skyld-
um og valdboði oftast í skömm;
rétt breytni virðist skilgreind af því
hvað er sektað fyrir.
Skynsamleg breytni og réttmæti
gjörða byggir oftar en ekki á efna-
hagslegum ávinningi, að því er virð-
ist. Lífsgæði eru „keypt“ en verða
ekki til af sjálfu sér. Og kannski er
sjálfsagt að vera gráðugur í lífsgæði?
Eða hver neitar hamingjunni?
Óhóf og ágirnd eru hugtök á
meðal gamalla synda í feysknu reg-
isteri. Sjaldnast finnst okkur þessi
orð eiga við um okkar hversdags-
líf og dagsins gang. Nautnaseggir,
syndaselir, stóreignafólk og kapítal-
sins misbrúkendur; kannski á þetta
við um þá?
En um leið snúum við öllu á haus
og kröfur lítilmagnanna um launa-
bætur verða óhóflegar. Útlendingar
girnast hlutar í sjálfsagðri velmeg-
un okkar, sem eru í raun – þegar við
förum í réttlætingargírinn – rétt-
mæt uppskera erfiðisins. Stritsins í
landinu.
Að fasta á dóma og
sjálflægni
Þakklæti er áskorun og sístæð upp-
spretta endurmats á eigin viðhorf-
um. Þegar við getum ekki þakkað
fyrir neitt þá festumst við fljótlega í
því að dæma allt og alla, líka okkur
sjálf. Sjálfsvorkunnin fylgir og fríar
okkur ábyrgð. Bölmóðurinn byrg-
ir sýn. Við þurfum ekki að draga úr
okkar neyslu því aðrir eru að bæta
í, hugsum við. Og viljum skilgreina
okkur sem vanþróað ríki á alþjóða-
vísu, til að græða aðeins meira. Sagt
er að sjálfsmyndin beyglist mest af
því að miða bara við nærsamfélag
sitt en heimsmyndin verði skökk af
því að benda útí geim. Hvernig för-
um við bil beggja?
Það er líka sagt að ástundun þakk-
lætis sé skynsamleg fyrir geðheils-
una. Kannski það sé kominn tími á
þakklætishelgi – þó engin sérstök
ástæða blasi við svona í svipinn.
Fyrsta skrefið eru auðveldast.
Bara brosa að þessum pistli. Svo
áfram veginn; dæma ekki of hart.
Setja sig í annarra spor. Þakka jafn-
vel fyrir vindinn með opinn faðm?
Arnaldur Máni Finnsson.
Höf. er sóknarprestur á Staðastað
Áskorun á föstunni: #sjöfimmtudaga
Að eiga ráð undir rifi hverju?
Miðvikudaginn fyrir vetrarfrí,
27. febrúar síðastliðinn, voru
Fjölgreindaleikarnir haldn-
ir í þriðja sinn í Grunnskóla
Grundarfjarðar. Leikarnir eru
hugsaðir sem góð og skemmti-
leg tilbreyting í skólastarfið
þar sem nemendur og starfs-
menn eiga góðan dag við leik
og skemmtun. Þá fá starfsmenn
tækifæri til þess að sjá alla
nemendur við vinnu og nem-
endur fá að kynnast og starfa
með öllum. Starfsmenn skól-
ans sjá um stöðvavinnu sem
þeir hafa útbúið sjálfir út frá
hugmyndum sínum og áhuga.
Lagt er upp úr því að stöðv-
arnar séu byggðar út frá kenn-
ingum Howards Gardners um
fjölgreindirnar, þar sem geng-
ið er út frá því að allir séu góð-
ir í einhverju og að það eigi að
leyfa öllum að fá tækifæri til að
fást við það sem þeir eru sterkir
í. Fjölgreindaleikarnir byggjast
ekki á keppni og úrslitum held-
ur á því að allir nemendur geri
sitt besta til að vinna saman
sem heild og að hafa gaman af.
Nemendum er raðað í hópa
þannig að í hverjum hópi eru
nemendur úr öllum árgöng-
um skólans. Elstu nemendurn-
ir hafa það hlutverk að stýra
hópunum og sjá til þess að allir
njóti sín. Lagt er upp úr því að
nemendur hafi gleði og ánægju
í fyrirrúmi.
Í ár voru stöðvarnar tólf
talsins og fengu nemend-
ur átta mínútur á hverri stöð
til að leysa þær þrautir sem í
boði voru. Til dæmis leystu
nemendur bókmenntagátur,
tefldu skák, gerðu jógaæfingar,
byggðu turn úr Kaplakubbum,
reyndu að þekkja fuglahljóð,
dönsuðu og fleira.
„Leikarnir gengu vel fyrir sig
og heyra mátti ánægju meðal
nemenda og starfsmanna með
daginn,“ segir í frétt skólans.
Herdís Björnsdóttir/
kgk/ Ljósm. Grunnskóli
Grundarfjarðar.
Fjölgreindaleikar í Grunnskóla Grundarfjarðar