Skessuhorn - 16.04.2019, Blaðsíða 15

ÞRIÐJUDAGUR 16. ApRÍL 2019 15
að hvatningu til bænda um að auka
framleiðslu nautakjöts hér innan-
lands. „Hér hefur innflutningur stór-
aukist með aðgangi að markaði án
tolla og hugsanlega auk þess verið
að opna á innflutning á fersku kjöti.
Þetta er ekki hvetjandi fyrir íslenska
framleiðslu. Þar af leiðandi eru ís-
lenskir bændur ekki að endurvinna
tún eða rækta akrana. Þvert á móti
eru landeigendur styrktir til að moka
ofan í skurði og búa til fúamýrar. Allt
í skjóli loftgæða. Þetta er náttúrlega
tvískinnungur í ljósi þess að erlend-
is eru bændur ekki að gera slíkt hið
sama. Þeir halda áfram að ræsa land,
vinna akra sína og framleiða eins
mikið af korni og þeir geta til að auka
framleiðslu kjöts.
Þrátt fyrir þær hindranir sem liggja
í vegi íslenskra bænda vann Magnús
viðskipta- og rekstraráætlun áður en
til stækkunar á fjósinu kom og segir
þá áætlanagerð hafa litið vel út. „Ég
er þrátt fyrir allt bjartsýnn á þessa
atvinnugrein og vonast til að fleiri
bændur ráðist í þessa gerð búskap-
ar og auðvitað ættu íslenskir bænd-
ur með tíð og tíma að geta annað
allri innlendri eftirspurn eftir úrvals
nautakjöti.“
Þrúgandi ógn af
mengandi eldi
En nú snúum við kvæði okkar í kross
og ræðum við hlunnindabóndann
Magnús. Frá Norðtungubænum
er víðsýnt um Þverárhlíðina. Hús-
in standa á bökkum hinnar fengsælu
Þverár og um bæjarhlaðið liðast áin
í sveig, rennur undir gömlu brúna
við Norðtungu, elstu uppistand-
andi hengibrú landsins, en neðan við
hana er veiðistaðurinn Kirkjustreng-
ur, einn fengsælasti veiðistaður ár-
innar. Enn neðar er „nýja“ brúin sem
tengir Þverárhlíðina vegasambandi
við Stafholtstungur og aðrar sveit-
ir í héraðinu. Magnús í Norðtungu
dregur engan dul á að veiðihlunn-
indi skipti sig og jörð sína gríðarlegu
máli. Það eigi við um allflesta sem
eiga veiðirétt að Þverá. Hann tók
fyrir nokkrum árum við formennsku
í stjórn Veiðifélags Þverár.
„Það er enginn vafi að hlunnindi af
laxveiðitekjum hér í okkar sveit eiga
sinn þátt í að hér er búið á flestum
bæjum. Fram hefur komið í ýmsum
skýrslum að mikilvægi laxveiðhlunn-
inda eru hvergi meiri á landinu en
hér í Borgarfirði. Auk arðgreiðslna
er einungis okkar veiðiá að veita um
tuttugu sumarstörf og hingað í ána
eru að koma þeir ferðamenn sem
skilja mest eftir sig af öllum þeim
ferðamönnum sem til landsins koma.
Við sem stöndum í forsvari fyrir þessi
veiðifélög þurfum engu að síður að
verja okkar hagsmuni með kjafti og
klóm. Yfir atvinnugreininni er þrúg-
andi sú ógn sem verið er að búa til
og felst í laxeldi í opnum sjókvíum
til dæmis á innfjörðum Vestfjarða.
Mér þykir því alveg einstaklega at-
hyglisvert að rifja upp ummæli Ein-
ars Kristins Guðfinnssonar fyrrver-
andi alþingismanns sem sagði í ræðu
á þingi fyrir nokkrum árum að veið-
ar og nytjar á villtum laxi væri undir-
staða byggðar í landinu. Ég man að
þá var ég afskaplega sammála hon-
um. Að sama skapi er óskiljanlegt
að þegar hann hverfur af þingi ger-
ist hann korteri síðar framkvæmda-
stjóri og talsmaður laxeldisfyrirtækja
á Vestfjörðum og undirstrikar með
því starfi og þeim áherslum að það er
nákvæmlega ekkert að marka mann-
inn.“
Meint laxeldisvelsæld
Engum vafa er undirorpið að mál-
efni veiðiréttareigenda liggja þungt
á Magnúsi í Norðtungu. „Mér þyk-
ir vænt um Vestfirði og Vestfirðinga.
Þegar yfir lýkur og menn verða bún-
ir að átta sig á þeirri vá sem skefja-
lausu fiskeldi fylgir, spái ég því að
þeir verði sjálfir mestu þolendur
þessa ævintýris sem ég kalla hina
meintu laxeldisvelsæld. Endalok
byggðanna fyrir vestan verða ráð-
in þegar eitthvað alvarlegt kem-
ur upp í þessu verksmiðjueldi. Það
er ekki spurning um hvort held-
ur hvenær. Á Vestfjörðum er ríkið
búið að leggja í gríðarlegar fjárfest-
ingar í samgöngum, að virði til eins
og fimm Hvalfjarðargöng myndu
kosta. Góðar samgöngur eru vissu-
lega forsenda byggðar og atvinnu og
að mínu mati ætti þessi fjárfesting í
innviðum á Vestfjörðum að nýtast
til að byggja upp fjölbreytta atvinnu,
ekki til að fólk flykktist í burtu. En
þar taka menn þá pólitísku ákvörð-
un að byggja afkomu sína á hundrað
þúsund tonna laxeldi með norskan
frjóan lax í opnum sjókvíum í lokuð-
um fjörðum. Það eru að mínu mati
hrein og klár afglöp allra sem að því
koma. Dæmin erlendis frá ættu að
hræða, en menn hafa því miður ekki
opnað augun fyrir hættunni, eða
réttara sagt hafa ekki kjark til þess.
Sjókvíaeldi er ekki komið til að vera
heldur er bráðabirgða ráðstöfum.
Hagsmunaaðilar og ráðamenn hafa
ekki á neinum tímapunkti sest nið-
ur og rætt kosti þess að báðar grein-
ar, laxeldi og laxveiðar, geti dafnað í
sátt og samlyndi og hámarkað hagn-
að til lengri tíma litið. Þetta hef-
ur allt gengið út á að ryðjast áfram,
það kviknar ekki á neinum viðvör-
unarbjöllum jafnvel þótt Úrskurða-
nefnd umhverfis- og auðlindamála
dæmi lögmæti eldisleyfa ógilt. Þá
setja alþingismenn bara lög á eftir-
litið! Ég bendi á að Hafrannsókna-
stofnun hefur til að mynda gefið það
út að helstu hrygningar- og upp-
eldisstöðvar Norður-Atlandshafs-
þorsksins séu í Ísafjarðardjúpi. Þar
og á öðrum innfjörðum Vestfjarða
eru einfaldlega uppeldissvæði allra
okkar helstu nytjastofna. Þeim upp-
eldisstöðvum er stefnt í voða með
mengandi eldi í opnum sjókvíum.
Varðandi umhverfisþáttinn í þessu
eldi bendi ég auk þess á að þeg-
ar þetta fiskeldi aflar fóðurs þarf að
veiða tæp þrjú kíló af fiski úr sjó til
að búa til eitt kíló af fiskafóðri, sem
Nota Bene er flutt inn frá Brasilíu.
Það sjá því allir hversu arfavitlaus
þessi búgrein er og fjandsamleg sót-
sporinu sem svo mörgum er tíðrætt
um á tyllidögum.“
„Alþingismenn
bregðast okkur“
Magnús segir að verið sé að vega að
hagsmunum og lífsviðurværi fólks í
hinum dreifðu byggðum. „Við höf-
um í hundrað ár haft tekjur af nátt-
úruvænni sölu veiðileyfa til dýrustu
ferðamanna sem hingað til lands
koma. Nú leyfa menn sér hins vegar
að hæðast að okkur í skrifum og telja
okkar hagsmuni einskis virði. Menn
láta eins og ekkert sé að marka Hag-
fræðistofnun Háskóla Íslands sem
bendir á í nýlegri skýrslu um lax-
og silungsveiði að hvorki fleiri né
færri en 3.400 lögbýli hafa tekjur af
lax- og silungsveiði í hinum dreifðu
byggðum landsins og virði greinar-
innar er 170 milljarðar króna. Veiði-
félögin eru alls 212. Það er því veru-
lega ómaklegt hvernig talað er nið-
ur til hlunnindabænda af fólki sem
hefur stundarhagsmuni af að þjóna
tiltölulega fámennri klíku norskra
auðkýfinga og öðrum minni spá-
mönnum sem taka stöðu gegn okk-
ar hagsmunum. En þetta er bóla.
Nú þegar eru farnar að berast fréttir
af því hvernig hlutabréf í Arnarlaxi
ganga kaupum og sölum fyrir tugi
milljarða jafnvel þótt afkoma fyrir-
tækisins sé neikvæð. Það er auk þess
gríðarlega alvarlegt hvernig alþing-
ismennirnir, sem eiga að vera að
gæta okkar hagsmuna, sjá hag sín-
um betur borgið með að vinna gegn
okkur. Ekki einvörðungu eru þeir að
taka stöðu gegn hagsmunum hlunn-
indabænda, heldur eru þeir að stuðla
að risastóru umhverfisslysi og þora
ekki að tjá skoðun sína þegar við
bændur hittum þá að máli. Því erum
við hlunnindabændur í lausu lofti og
sækjum ekki stuðning til neinna al-
þingismanna.“
Kom þeim í
sultarfjötra kvótabrasks
Magnús segir að í þessu sambandi sé
verstur allra sjálfur ráðherra mála-
flokksins sem á sínar rætur í stjórnun
stórs sjávarútvegsfyrirtækis. „Núver-
andi sjávarútvegs- og landbúnaðar-
ráðherra flýkar nú ekki sérlega fal-
legri ferilskrá. Kristján Þór sat sjálf-
ur við stýrið í Samherja þegar Guð-
björginni var siglt í síðasta skipti frá
Ísafirði. Vestfirðingar eiga honum
því ekkert að þakka. Kannski telur
hann sig hins vegar vera að bæta fyrir
tjón sitt nú með að styðja við fiskeld-
ið, hvað veit maður,“ spyr Magnús
en bætir við: „Hann er einn af þeim
sem kom Vestfirðingum í þá sult-
arfjötra sem kvótkerfið leiddi af sér
og fleiri sjávarbyggðum umhverfis
landið. Það væri nær að snúa ofan af
þessari þróun og stefna íslenska fiski-
skipaflotanum aftur að Vestfjörðum
þaðan sem styst er á miðin. Vest-
firðingar færu þá aftur að veiða heil-
næman og góðan fisk, en verða ekki
gerðir að láglaunamönnum við fóðr-
un norskra frjórra eldislaxa í opnum
kvíum. Ræktun sem á endanum mun
rústa lífríki þessara fallegu fjarða. Og
um leið lífríkinu í öllum laxveiðiám
landsins,“ segir Magnús Skúlason að
endingu. mm
Væntanlegum sláturnautum gefið korn. Magnús stefnir á að ræktun á búinu verði næg til að það verði sjálfbært um allt fóður.
Vel á fjórða hundrað gripir eru í fjósinu núna.
Holdakýr með kálfa á túninu í Norðtungu. Fjær sést Norðtungukirkja.
Ljósm. tekin sumarið 2017.
Sigurlaug Sverrisdóttir með 84 cm lax úr Kirkjustreng í Þverá í fyrrasumar. Góð veiði var í Þverá og Kjarará, en alls komu
2.455 laxar komu r ánni. Ljósm. Aðalsteinn Pétursson.