Ljósmæðrablaðið - aug 2019, Qupperneq 4

4 LJÓSMÆÐRABLAÐIÐ - ÁGÚST 2019
Ljósmæðrafélag Íslands fagnar á þessu ári
100 ára afmæli. Þessi tímamót hafa gefið
ljósmæðrum tilefni og tækifæri til að fara
yfir söguna og gleðjast yfir þeim mikla
metnaði sem ljósmæður hafa alla tíð haft
fyrir hönd stéttar sinnar og þá einstöku alúð
sem hefur verið í uppbyggingu og þróun
starfsins undanfarna öld. Ljósmæðrablaðið
er að þessu sinni tileinkað þessum merku
tímamótum félagsins og fjallar meðal
annars um þá fjölbreyttu dagskrá sem Ljós-
mæðrafélag Íslands hefur boðið upp á það
sem af er ári.
Ráðstefna Norðurlandasamtaka ljós-
mæðra var haldin á Íslandi í ár og af
því tilefni fjölmenntu hingað ljósmæður
hvaðanæva að úr heiminum. Ráðstefnan
þótti einstaklega vel heppnuð hvað varðar
skipulag, innihald og alla umgjörð. Fyrsta
daginn sameinuðust ljósmæður við hátíð-
lega athöfn við Laugaveg 20 þar sem
fallegur minnisvarði var lagður í stéttina fyrir framan húsið þar
sem Ljósmæðrafélag Íslands var stofnað fyrir 100 árum. Því næst
fylktu ljósmæður liði í Hörpu þar sem ráðstefnan var sett með
glæsibrag. Fjölmargar ljósmæður fluttu erindi um rannsóknir
sínar og ljósmóðurstörf og bar dagskráin þess merki að vísinda-
starf ljósmæðra á Íslandi hefur blómstrað á undanförnum árum.
Þetta endurspeglast jafnframt í þeim fjölmörgu vísindagreinum
sem ljósmæður hafa birt í erlendum, ritrýndum tímaritum á
undanförnu ári. Í blaðinu er að vanda yfirlit yfir birtar greinar
og erlent samstarf sem ljósmæður taka þátt í og eru lesendur
blaðsins hvattir til að kynna sér efni og niðurstöður greinanna.
Tvær ritrýndar greinar eru birtar í þessu tölublaði. Annars vegar
grein um getnaðarvarnarráðgjöf eftir Sóleyju S. Bender, sem er
mikilvæg ekki síst í ljósi nýrra laga sem samþykkt voru á Alþingi
í desember 2018, um leyfi ljósmæðra og hjúkrunarfræðinga til
að ávísa getnaðarvarnarlyfjum. Hins vegar er grein um reynslu
kvenna af erfiðleikum við brjóstagjöf sem byggir á doktorsritgerð
Sunnu Símonardóttur í félagsfræði. Í greininni kemur fram að
mæður sem þrátt fyrir að leggja sig allar fram, upplifa fordóma
og skort á stuðningi við að hætta með barn á brjósti. Þetta er efni
sem eflaust er öllum ljósmæðrum hugleikið og gefst hér færi á að
skoða hvernig megi stuðla að bættri líðan þessara mæðra og jafn-
framt efla umræðu um brjóstagjafaráðgjöf í samfélaginu.
Við hvetjum allar ljósmæður til að sækja sýninguna Við tökum
vel á móti þér sem opnuð var þann 5. maí í Þjóðarbókhlöðunni
en þar er farið yfir sögu Ljósmæðrafélagsins í máli og myndum.
Sýningin dregur skýrt fram þær miklu breytingar sem orðið hafa á
starfsvettvangi ljósmæðra á undanförnum 100 árum.
Auðbjörg Brynja, ljósmóðir á landsbyggðinni og fálkaorðuhafi,
skrifar einnig í blaðið hugleiðingu um þær breytingar sem hafa
orðið á fæðingarhjálp á síðustu árum og minnir okkur á hversu
mikil áhrif þessar breytingar hafa haft á almenna barneignar-
þjónustu nærri heimabyggð og val kvenna um fæðingarstað. Hún
minnir okkur einnig á að með minnkandi
þjónustu við barnshafandi konur á lands-
byggðinni hafa glatast mikilvæg tækifæri
til að efla þekkingu og reynslu ljósmæðra-
nema og starfandi ljósmæðra um eðlilegt
barneignarferli. Það ætti því að vera öllum
ljósmæðrum kappsmál að styrkja þjónustu
við barnshafandi konur nærri sinni heima-
byggð, og efla þannig bæði fjölskyldurnar
sjálfar og auka jafnframt tækifæri til náms
og starfsþjálfunar ljósmæðra.
Við fáum einnig innsýn í breytingar á
fæðingarþjónustu frá því á miðri síðustu öld
í áhugaverðu viðtali sem Sunna María, ljós-
móðurnemi, tók við ömmu sína. Í pistlinum
segir hún frá fæðingarreynslu ömmu sinnar
en til gamans má geta að amma Sunnu er
nærri jafngömul Ljósmæðrafélaginu. Fyrsta
barnið sitt fæddi hún í heimahúsi árið 1949
og átta árum síðar fæddi hún annað barnið
sitt á Kvennadeild Landspítalans sem hafði
opnað í sama mánuði.
Breytingar hafa einnig orðið á samsetningu þjóðarinnar á
undanförnum árum og er umfjöllun í blaðinu um Heilbrigðis-
spjall sem Edythe, ljósmóðir í Reykjavík, hefur sett á laggirnar
fyrir barnshafandi konur af erlendum uppruna sem eru búsettar
hér á landi. Þar hefur hún gefið barnshafandi konum tækifæri
til að fræðast um skipulag heilbrigðiskerfisins, réttindi til þjón-
ustu, hugmyndafræði ljósmæðra og fleira. Heilbrigðisspjallið
er tvímælalaust mikilvæg viðbót í þá þjónustu sem við bjóðum
okkar skjólstæðingum upp á.
Mikil samkeppni er um styrki til rannsókna á Íslandi. Í blað-
inu er umfjöllun um veglega rannsóknarstyrki sem íslenskar
ljósmæður fengu á árinu til þess að stunda meistara- og dokt-
orsnám á fullum styrk og greiða auk þess fyrir ýmis rannsóknar-
tengd gjöld svo sem ráðstefnuferðir og kostnað við birtingar í
ritrýndum tímaritum. Styrkirnir eru mjög mikilvægt skref í fram-
þróun menntunar og rannsókna í ljósmóðurfræði á Íslandi. Með
umfjöllun um nýjustu rannsóknarniðurstöður og styrki til áfram-
haldandi rannsókna leggur Ljósmæðrablaðið því einnig áherslu á
framtíðina og má ætla að við getum horft stórhuga til framtíðar
um leið og við fögnum merkum tímamótum í sögu Ljósmæðra-
félags Íslands.
Þegar litið er yfir farinn veg er ljóst að ljósmæðrum hefur alltaf
verið umhugað um að sinna sínum skjólstæðingum af alúð og
þekkingu hvers tíma. Þannig hafa þær staðið með fjölskyldum í
gegnum gleði og sorg, staðið vörð um réttindi sinna skjólstæðinga
og byggt hér upp þekkingu og reynslu sem horft er til hvarvetna
í heiminum sem hið gullna markmið í barneignarþjónustu. En
síðast en ekki síst hafa ljósmæður staðið saman sem heild þegar
á hefur reynt og þannig byggt upp sterkt félag sem staðist hefur
tímans tönn í heila öld. Því fögnum við í ár meðal annars með
þessu Ljósmæðrablaði sem við vonumst til að ljósmæður hafi
bæði gagn og gaman af.
LITIÐ UM ÖXL OG
HORFT FRAM Á VEG
R I T S T J Ó R N A R P I S T I L L
Emma er ljósmóðir
í Björkinni og lektor við
Háskóla Íslands