Ljósmæðrablaðið - aug. 2019, Síða 22

22 LJÓSMÆÐRABLAÐIÐ - ÁGÚST 2019
Þær náðu hámarki á árunum 2001-2003, um 400 árlegar komur. Konur
voru á aldursbilinu 13-49 ára, flestar voru 15-24 ára (Mynd 1). Um eða
yfir 20% af komum voru konur á aldrinum 25-29 ára og undir 10%
koma voru konur sem voru 30 ára eða eldri.
Á fyrri hluta tímabilsins var ekki mikill munur á hlutfallslegum
fjölda nýkoma og endurkoma (Mynd 2). Það hlutfall var nokkuð jafnt.
Nýkomum fór síðan að fjölga á tímabilinu 2007-2011 en á síðasta
tímabilinu 2012-2016 varð veruleg aukning á þeim.
Þær getnaðarvarnir sem konur völdu sér oftast á tímabilinu voru
hormónasprautan og pillan en það var þó háð aldri (Tafla 1). Það voru
aðeins 0-3,3% kvenna sem völdu að nota hormónaplástur og 0-5,9%
sem völdu að nota hormónahring. Hlutfallslegt val kvenna á notkun
getnaðarvarna eftir tegundum og aldri kvenna leiddi í ljós að þær sem
voru 13-19 ára völdu aðallega að nota pilluna (51,1% - 67,7%) og síðan
hormónasprautuna (22,6% - 33%) . Hjá eldri konum (20-44 ára) var val
þeirra langmest bundið við hormónasprautu (31,4% - 50,7%) og síðan
völdu konur á aldrinum 20-34 ára næstmest að nota pilluna (18,1% -
23,2%) en hjá þeim sem voru 35-44 ára völdu þær næstmest að nota
hormónalykkjuna (22,3% - 31,4%). Kopar- og hormónalykkjur (20,4%
- 33,3%; 22,3% - 31,4%) voru á tímabilinu helst valdar af konum sem
voru 35 ára og eldri.
Þegar litið er yfir heildarkomur á fjórum fimm ára tímabilum þá
urðu pillan og hormónasprautan helst fyrir valinu á fyrstu þremur
tímabilunum en sjá má sérstaklega á öðru tímabilinu (2002-2006) að
pillan var ekki eins vinsæl og áður (Myndir 3-6). Síðasta tímabilið
(2012-2016) var athyglisvert fyrir þær sakir að þar varð meiri dreifing
á vali kvenna varðandi notkun getnaðarvarna og áberandi fleiri konur
völdu að nota hormónastafinn en sjá má að hormónasprautan var
á undanhaldi. Þannig varð langtímagetnaðarvörnin hormónastafur
vaxandi valkostur meðal kvenna (Mynd 6).
Mynd 1. Hlutfallslegur fjöldi (%) kvenna sem komu á tímabilinu 1997-2016 eftir
aldri þeirra
Mynd 2. Hlutfallslegur fjöldi (%) nýkoma og endurkoma á tímabilinu 1997-2016
Tafla 1. Hlutfallslegur fjöldi (%) kvenna sem völdu að nota ákveðnar
getnaðarvarnir á tímabilinu 1997-2016 eftir aldri þeirra

Aldur
13-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49
Tegund getnaðarvarna % % % % % % % %
Pillan 67,7 51,1 23,2 18,1 19,3 9,7 0 33,3
Mini-pillan 3,2 2,3 3 3,1 3,3 4,9 5,7 0
Koparlykkja 0 0,6 5,7 12,1 12,7 20,4 25,7 33,3
Hormónalykkja 0 0,4 2,2 5,4 12,7 22,3 31,4 0
Hormónasprauta 22,6 33 50,7 42,1 34 32 31,4 0
Hettan 0 0 0 0,5 2 0 0 33,3
Hormónahringur 0 3,1 5,5 5,9 4 2,9 2,9 0
Hormónastafur 6,5 7,2 7,8 9 7,3 2,9 0 0
Hormónaplástur 0 1,7 1,2 2,1 3,3 2,9 2,9 0
Smokkar 0 0,5 0,5 1,3 0,7 0 0 0
Ófrjósemisaðgerð 0 0 0,1 0,3 0,7 1,9 0 0
100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100%
Mynd 3. Hlutfallslegur fjöldi (%) kvenna sem völdu að nota ákveðnar getnaðar-
varnir á tímabilinu 1997-2001
Mynd 4. Hlutfallslegur fjöldi (%) kvenna sem völdu að nota ákveðnar getnaðar-
varnir á tímabilinu 2002-2006
Mynd 5. Hlutfallslegur fjöldi (%) kvenna sem völdu að nota ákveðnar getnaðar-
varnir á tímabilinu 2007-2011
Mynd 6. Hlutfallslegur fjöldi (%) kvenna sem völdu að nota ákveðnar getnaðar-
varnir á tímabilinu 2012-2016