Bændablaðið - 06.10.2016, Side 6

6 Bændablaðið | Fimmtudagur 6. október 2016
Bændablaðið kemur út 24 sinnum á ári. Því er dreift ókeypis á yfir 400 stöðum
á landinu og á öll lögbýli landsins.
Lesendur geta einnig gerst áskrifendur að blaðinu og fengið það sent heim í pósti
gegn greiðslu. Árgangurinn kostar þá kr. 9.900 með vsk. (innheimt í tvennu lagi).
Ársáskrift fyrir eldri borgarar kostar 4.950 með vsk.
Heimilisfang: Bændablaðið, Bændahöll við Hagatorg, 107 Reykjavík.
Sími: 563 0300 – Fax: 562 3058 – Kt: 631294–2279
Bændablaðið er í eigu Bændasamtaka Íslands. − Málgagn bænda og landsbyggðar −
SKOÐUN
Fjármálaráðherra kynnti á dögunum
samkomulag um nýtt samræmt lífeyr-
iskerfi þar sem allt launafólk nýtur
sambærilegra lífeyrisréttinda hvort sem
það starfar á opinberum eða almennum
vinnumarkaði.
Þetta eru sannarlega mikil tíðindi og stórt
skref í að einfalda kerfi sem fyrir löngu
hefur gengið sér til húðar. Það er algjörlega
óþolandi að hér á landi búi í raun tvær þjóðir
í lífeyrislegu tilliti. Þeir sem eru tyggðir í
bak og fyrir með bæði belti og axlabönd í
faðmi ríkisins og svo almennir launþegar
sem búið hafa við mun lakari lífeyrisréttindi.
Sá stóri hópur hefur auk þess mátt þola veru-
legar skerðingar á sínum réttindum frá efna-
hagshruninu 2008, en hinir ekki.
Hluti þátttakenda í samkomulaginu virð-
ist þó hafa fengið bakþanka um að þurfa
að yfirgefa öryggið í faðmi ríkisins sem
aðeins sumir launþegar hafa aðgang að. Í
samkomulaginu segir:
• Launakjör á opinberum og almenn-
um vinnumarkaði verða samræmd og
jöfnuð.
• Launafólki verður gert betur kleift
að færa sig milli almenns og opin-
bers vinnumarkaðar hvenær sem er
starfsævinnar án þess að það hafi telj-
andi áhrif á ávinnslu lífeyrisréttinda
• Sjóðfélögum í lífeyrissjóðum opinberra
starfsmanna verða tryggð sambærileg
réttindi og þeir hafa nú með 120 millj-
arða króna framlagi hins opinbera til
að mæta ófjármögnuðum framtíðar-
skuldbindingum.
• Breytingarnar taka til A-deildar LSR
(Lífeyrissjóður starfsmanna ríkisins)
og Brúar (Lífeyrissjóður starfsmanna
sveitarfélaga). Um 35.000 manns
greiða í þessa tvo sjóði.
Miðað er við að eftir breytingarnar búi allir
við sama fyrirkomulag í lífeyrismálum og
geti fært sig milli lífeyrissjóða hvenær sem
er starfsævinnar án þess að það hafi teljandi
áhrif á réttindi þeirra.
Það er vonandi að farsæl lending náist í
þessu máli, en meira þarf að gera til að jafna
stöðu lífeyrisþega.
Stjórnmálamenn tala oft digurbarkalega
um að verið sé að afnema skerðingar á aldr-
aða og öryrkja, bæði vegna vinnu og eins
vegna áunninna lífeyrisréttinda gagnvart
Tryggingastofnun. Það er samt eins og það
sé sjálfsagður hlutur að krukkað sé í áunnin
lífeyrisréttindi sem liggja í söfnunarsjóðum
lífeyrissjóðanna. Menn verða að fara að átta
sig á að lífeyrissjóðirnir eru alfarið í eigu
launþega en ekki ríkissjóðs.
Sá lífeyrir sem fólk er þar að safna sér
á aldrei að koma til skerðingar á lágmarks-
framfærslu frá Tryggingastofnun. Í dag er
það þannig að áratugasöfnun launþega í
lífeyrissjóði kemur þeim að mjög óveru-
legu leyti til góða. Sú uppsöfnun er hirt
af fólki með botnlausum skerðingum. Að
auki er það sem eftir stendur af inneign gert
upptækt við andlát. Ef menn ætla að halda
þessu svona áfram, þá hlýtur að vera réttmæt
krafa að skylduaðild að lífeyrissjóðum verði
afnumin nú þegar.
Þá er lífeyrisþegum, að meðtöldum
öryrkjum, harðlega refsað í núverandi kerfi
ef þeir svo mikið sem reyna að afla sér ein-
hverra aura til að bæta sín lífsgæði. Fyrst
kemur hægri krumla ríkisins og tekur helm-
inginn í skatt og síðan kemur vinstri krumlan
og skerðir greiðslur frá Tryggingastofnun
á móti restinni af laununum. Af hverju í
fjáranum er þetta ekki lagfært?
Það dugar ekki að tuða um þetta á þingi
kjörtímabil eftir kjörtímabil, það þarf
aðgerðir! Ef stjórnmálamenn treysta sér
ekki til þess, þá eiga þeir ekkert erindi á
Alþingi Íslendinga. /HKr.
Réttlætismál
Ísland er land þitt
Emstrujökull er skriðjökull sem gengur norðvestur úr Mýrdalsjökli. Jarðhitavirkni undir Mýrdalsjökli getur skilað hlaupvatni undan Emstrujökli
Mynd /HKr.
Í síðustu viku birtist í stærstu prentmiðlum
landsins grímulaus áróður gegn nýgerðum
búvörusamningum í heilsíðuauglýsingu frá
Samtökum verslunar og þjónustu, Félagi
atvinnurekenda, Samtökum skattgreiðenda,
Viðskiptaráði Íslands, Neytendasamtökunum
og Alþýðusambandi Íslands. Inntak aug-
lýsingar innar var að gagnrýna meint sam-
ráðsleysi stjórnvalda og fulltrúa bænda við
þessi samtök við gerð búvörusamninga.
Tímasetningin er augljós þar sem tilgangurinn
er að koma því að hjá kjósendum og stjórn-
málamönnum, sem nú eru í kosningaham, að
búvörusamningarnir séu slæmir og að losa þurfi
enn frekar um tollvernd á búvörum.
Því er til að svara að í ársbyrjun var fundað
með flestum af þessum aðilum um málefni
búvörusamninganna. Ágætar umræður sköpuð-
ust og í mörgum atriðum voru bændur sammála
hópnum, t.d. um markmið um lægra matarverð
og að tryggja rekstrargrundvöll landbúnaðar-
ins. Um breytt stuðningsform var tekið tillit til
ýmissa sjónarmiða, t.d. um að auka jarðrækt-
arstuðning og minnka vægi sértæks búgreina-
stuðnings. Í tollamálunum voru menn sammála
um að vera ósammála en tillögur hópsins fólust
meðal annars í því að afnema tolla með öllu á
alifugla- og svínakjöti.
Í þessu samhengi er vert að rifja upp að í
fyrrahaust var gerður nýr tollasamningur um
búvörur á milli ESB og Íslands sem kveður á
um verulega aukinn innflutning á búvörum á
litlum eða engum tollum. Þess má vænta að
vöruframboð í verslunum breytist í kjölfarið.
Erlendar matvörur verða fyrirferðarmeiri og
verðsamkeppni mun harðna. Íslenskir bændur
og afurðasölufyrirtæki þurfa að mæta þessari
nýju stöðu og breytingarnar kunna að hafa
áhrif á framleiðslumagn búvara hér á landi í
framtíðinni.
Hvað hangir á spýtunni?
Við bændur vitum nákvæmlega hvað vakir
fyrir hagsmunasamtökum sem stóðu að auglýs-
ingunni. Það er að auka innflutning á matvörum
og bæta við milljarðahagnaðinn sem heildsalar
og örfáir eigendur og stjórnendur smásölu-
verslana njóta. Í sjálfu sér kemur sérhagsmuna-
barátta félaga eins og Samtaka verslunar og
þjónustu, Viðskiptaráðs og Félags atvinnurek-
enda ekki á óvart. Þau eru einfaldlega að vinna
fyrir sína umbjóðendur. Mögulega er einhver
skjálfti í herbúðum kaupmanna sem nú sjá fram
á harðnandi samkeppni með tilkomu erlendu
verslunarkeðjunnar Costco. Þá er vænlegt að
berjast fyrir því að auka innflutning á ódýrum
búvörum því þar er gróðavon.
Hins vegar er sárt að sjá Neytendasamtökin
og Alþýðusambandið stökkva á vagninn og
syngja sömu gömlu grátstefin um vont landbún-
aðarkerfi og ofurtolla með heildsalaklúbbnum.
Innan Alþýðusambands Íslands virðist lít-
ill hópur manna berjast ötullega fyrir hags-
munum verslunarvaldsins í landinu. Af hverju
snúast þeir á sveif með heildsalasamtökum
sem heimta niðurfellingu tolla og hafa orðið
uppvís að því að tala niður til búgreina eins
og svína- og kjúklingaræktar? Þeir virðast
gleyma verkafólki um allt land sem starfar í
matvælaframleiðslunni og hefur lifibrauð sitt af
landbúnaði. Þetta eru þeirra eigin félagsmenn.
Þúsundir manns reiða sig á öflugan landbúnað
sem ekki væri svipur hjá sjón ef tollverndar og
stuðningskerfis nyti ekki við.
Það má e.t.v. minna forsvarsmenn ASÍ á
að það voru íslenskar landbúnaðarafurðir sem
héldu aftur af verðbólgunni á eftirhrunsárunum
þegar innflutt matvæli hækkuðu upp úr öllu
valdi vegna gengisáhrifa. Þá var gott að eiga
innlendan landbúnað.
Alþingiskosningar á næsta leiti
Stutt og snörp kosningabarátta er hafin eftir
gjörningaveður í pólitíkinni undanfarna
mánuði. Útlit er fyrir að fjöldi nýrra alþingis-
manna setjist á þing í kjölfarið. Það er mikil-
vægt fyrir okkur sem störfum í landbúnaðinum
að taka virkan þátt í umræðu um öll þau mál
sem að okkur snúa. Okkar hlutverk er fyrst
og fremst að fræða aðra um málefni atvinnu-
greinarinnar – útskýra og eiga samtal um gildi
landbúnaðarins. Við þurfum að vera klár á því
að svara spurningum um réttlætingu á tollvernd
og stuðningi við atvinnugreinina.
Ríkisútvarpið lét gera skoðanakönnun
á dögunum á því hvað almenningur vill að
sé sett á oddinn fyrir kosningarnar. Heil-
brigðismálin voru þar efst á blaði, þar næst
málefni aldr aðra og öryrkja, þá húsnæðis-
málin, mennta mál in, flug vallarmál, nýting
náttúruauðlinda og gjaldtaka í ferðaþjón-
ustu, skattamál og endurskoðun stjórnar-
skrár. Atvinnuuppbygging á lands byggðinni
var nefnd ásamt umhverfismálum og mál-
efnum flóttamanna. Athygli vekur að við-
ræður um ESB-aðild voru neðst á listanum.
Ekki var spurt um landbúnaðarmál þó að
umfjöllun um búvörusamninga hafi verið
fyrirferðarmikil á síðustu mánuðum.
Þó könnun Ríkisútvarpsins sýni að mörg
mikilvæg mál séu til umræðu í samfélaginu er
af nógu að taka þegar kemur að landbúnaðin-
um. Það skiptir verulegu máli að endurskoðun
búvörusamninga fyrir árið 2019 gangi vel fyrir
sig og að mótuð verði landbúnaðarstefna á næstu
rúmum tveimur árum sem leiðir til víðtækrar
sáttar um landbúnað. Þetta er málefni sem kjörið
er að ræða við þingmannsefni. Þá má spyrja
hvaða stefnu flokkarnir hafa þegar kemur að
málefnum landbúnaðarins. Því miður er það oft
svo að þeir sem gagnrýna hæst leggja minnst til
málanna þegar á hólminn er komið. Vonandi
hefur umræðan um búvörusamningana síðustu
mánuði hreyft við umbótaöflum í stjórnmála-
stétt og þá er aldrei að vita nema menn leggi
gott eitt til.
Fjölmörg önnur mál sem snerta landbún-
aðinn er upplagt að ræða við stjórnmálamenn
framtíðar innar. Kjör bænda og samkeppn-
ishæfni ber þar hátt. Það skiptir máli að rekstr-
arumhverfi greinarinnar sé með þeim hætti að
bændur geti lifað sómasamlegu lífi af búskap.
Þar er tollverndin mikilvæg og það umhverfi
sem fyrirtækjum er almennt búið í landinu. Af
innviðunum má nefna samgöngur, skólamál,
fjarskipta- og orkumál sem spila stórt hlutverk.
Mótum nýja orðræðu um landbúnað
Mál framtíðarinnar og „ný orðræða“ um land-
búnaðarmál mun hverfast um annað en við þrátt-
um um í dag. Unga fólkið, bæði bændur og neyt-
endur morgundagsins, er að setja önnur mál á
dagskrá sem við verðum að tileinka okkur betur
en gert hefur verið til þessa. Þar ber loftslagsmál-
in hæst, kolefnisfótspor, umhverfis- og náttúru-
vernd, uppgræðsla og landnýting, dýravelferð,
heilbrigði dýra og heilnæmi matvælanna sem
við bjóðum upp á og gildi menningarlandslags.
Málefni ferðaþjónustunnar eiga án vafa eftir að
fléttast æ meira inn í landbúnaðarumræðuna
en verið hefur. Í þessum málaflokkum þurfa
bændur að staðsetja sig með ákveðnum hætti,
móta stefnu og taka skýra afstöðu. Krafan um
aukna upplýsingagjöf um framleiðsluhætti og
gegnsæi í allri virðiskeðjunni eru atriði sem
almenningur kallar á.
Framundan eru ótal tækifæri fyrir land-
búnaðinn ef rétt er á málum haldið. Við bændur
þurfum að vera ófeimnir að ræða um skipan land-
búnaðarmála og matvælaframleiðslu í bráð og
lengd. Stundum þarf að tala með tveimur hrúts-
hornum og segja hlutina umbúðalaust en best er
að eiga uppbyggileg samtöl þar sem menn ræða
sig til sameiginlegrar niðurstöðu. Látum ekki
slá okkur út af laginu og höldum uppi merkjum
íslensks landbúnaðar nú sem endranær.
Sindri Sigurgeirsson
formaður Bændasamtaka Íslands
sindri@bondi.is
Við kjósum íslenskan landbúnað
Ritstjóri: Hörður Kristjánsson (ábm.) hk@bondi.is – Sími: 563 0339 − Rekstur og markaðsmál: Tjörvi Bjarnason tjorvi@bondi.is – Blaðamenn: Margrét Þ. Þórsdóttir mth@bondi.is – Sigurður Már Harðarson
smh@bondi.is – Vilmundur Hansen vilmundur@bondi.is – Auglýsingastjóri: Ásgerður María Hólmbertsdóttir amh@bondi.is – Sími: 563 0303 – Netfang auglýsinga: augl@bondi.is − Vefsíða blaðsins:
www.bbl.is − Netfang blaðsins: (fréttir og annað efni) er bbl@bondi.is
Frágangur fyrir prentun: Prentsnið – Prentun: Landsprent ehf. – Upplag: sjá forsíðu – Dreifing: Landsprent og Íslandspóstur. ISSN 1025-5621