Fréttablaðið - 23.05.2020, Blaðsíða 80

HÚSIÐ SJÁLFT VAR
AUÐVITAÐ GLÆSILEGT
EN JAFNFRAMT VAR
MIKIÐ LAGT Í ALLA INNAN-
STOKKSMUNI, SKREYT-
INGAR, BORÐBÚNAÐ
OG LISTMUNI.
Má n u d a g i n n 25.  maí eru 90 ár frá opnun hót el si n s en veitingastaður-inn og skemmti-
staðurinn höfðu verið opnuð aðeins
fyrr á árinu 1930. Af því tilefni mun
Stefán Pálsson leiða gesti um húsið
milli klukkan 16.30 og 19 og fara
yfir sögu hótelsins sem nú er eitt
Keahótela.
„Þetta var eiginlega magnað afrek
því húsið var opnað um 18 mánuð-
um eftir að framkvæmdir hófust. Í
raun mátti ekki tæpara standa þar
sem menn réru lífróður við að ná
að opna fyrir sumarið 1930 þar sem
Alþingishátíðin var fram undan,“
segir Stefán sem hefur kynnt sér
sögu Borgarinnar í þaula.
„Íslendingar höfðu ákveðið að
halda gríðarlega mikla hátíð til að
fagna 1.000 ára afmæli Alþingis
þetta sumarið og er hún kveikjan
að byggingu hótelsins. Þetta er
langstærsta hátíð sem Íslendingar
hafa haldið og var ókjörum öllum
af erlendum þingmönnum, gestum
og kóngafólki boðið.
Með svona straum til bæjarins
var ljóst að eitthvað þyrfti að gera
enda höfðum við aldrei fyrr fengið
marga tigna gesti í einu. Litlu gisti-
heimilin sem fyrir voru náðu engu
máli og menn höfðu af þessu þungar
áhyggjur.
Hinn magnaði Jóhannes á Borg
Þá stígur inn hin magnaða týpa
Jóhannes Jósefsson glímukappi, sem
síðar kenndi sig alltaf við Borgina.
Hann var ofboðslega mikill Íslend-
ingasögukall svo Borgar nafnið vísar
ekkert í Reykjavíkurborg, heldur
Borg á Mýrum þar sem Skallagrímur
og Egill höfðust við fyrr á öldum.
Jóhannes hafði í 20 ár lifað mjög
ævintýralegu lífi þar sem hann
starfaði sem glímukappi og af l-
raunamaður í fjölleikahúsum, sér-
staklega í Bandaríkjunum. Þar hafði
hann kynnst stórstjörnum og var
til að mynda persónulegur vinur
Houdini.
Hann kemur hingað til lands til
að setjast í helgan stein og setur allt
sitt sparifé í að byggja Hótel Borg
en fær á móti ábyrgð frá bæði ríki
og borg, gegn því að hótelið verði
klárað fyrir Alþingishátíðina og það
tókst. Tímaáætlunin stóðst vel en
kostnaðurinn varð tvöfalt það sem
lagt var upp með í byrjun.“
Fjörutíu herbergja lúxushótelið
var hannað af Guðjóni Samúels-
syni og voru húsakynnin glæsi-
legri en fólk átti að venjast hér á
landi. „Þegar fólk sá veislusalina
sagði það strax að upplifunin væri
eins og að koma til útlanda, eins og
að sigla eins og sagt var. Húsið sjálft
var auðvitað glæsilegt en jafnframt
var mikið lagt í alla innanstokks-
muni, skreytingar, borðbúnað og
listmuni.“
Hálftómt lúxushótel
Að hátíðinni lokinni kom það í
ljós að ferðamannatímabilið var
ekki sérstaklega langt hér á landi.
„Reksturinn var erfiður enda þetta
fína hótel hálftómt stóran hluta
ársins. Ríkið hljóp þá undir bagga
og eiginlega svipti aðra veitinga-
staði vínveitingaleyfi svo Borgin
sat ein að því. Um allnokkurt skeið
var Borgin því eina löglega vínveit-
ingahúsið á landinu og lengi vel
lykilstofnun í öllu skemmtanalífi
og tónlistarsögu hér á landi. Allar
fínni samkomur voru haldnar á
Borginni og það er ekkert fyrr en
vel eftir stríð að það fara að verða
einhverjir aðrir valkostir.
Það má kalla fjórða áratuginn
gullöld Borgarinnar enda þótti það
fádæma munaður að fara þangað.
Meirihluti herbergja var með sitt
eigið bað eða sturtu en það var ekki
orðinn standard útbúnaður nema á
heimilum betri borgara. Þokkalega
vel stæðir Reykvíkingar hituðu bara
vatn í bala á eldhúsgólfinu ef þeir
ætluðu í bað, sem þeir gerðu reynd-
Ævintýrin
á Borginni
Á mánudaginn eru 90 ár frá því Hótel Borg
opnaði dyrnar fyrir gestum og af því tilefni
rifjaði sagnfræðingurinn Stefán Pálsson
upp söguna á bak við hótelið og fyrstu ár
rekstursins sem voru í raun ævintýraleg.
Mynd frá árinu 1930 þegar Hótel Borg opnaði fyrst dyrnar fyrir gestum stuttu fyrir Alþingis-
hátíðina en stóð svo nánast tóm árin á eftir. MYND/LJÓSMYNDASAFN REYKJAVÍKUR
Eins og sjá má var mikið lagt upp úr því að þjónar staðarins væru virðulegir.Þernurnar á Borginni árið 1935.
Einn fyrstu matseðla Borgarinnar sýnir að réttirnir voru
mun látlausari á ástkæra ylhýra en á frönsku.
Mynd tekin á
bilinu 1950 til
1955. Húsband
Borgarinnar,
hljómsveit
Carls Billich.
MYND/LJÓS-
MYNDASAFN
REYKJAVÍKUR
Jóhannes og
eiginkona hans
Karólína bjuggu
á hótelinu
og þegar þau
skildu flutti
hún í turn-
herbergið en
hann á fyrstu
hæðina.
Stefán Pálsson, sagnfræðingur.
MYND/GEIRIX
Björk
Eiðsdóttir
bjork@frettabladid.is
ar litið af,“ segir Stefán og hlær.
„Það var ekkert við stærðina á
íslensku samfélagi né stöðu túr-
ismans sem réttlætti það að ráðast
í byggingu lúxushótels á þessum
tíma og það korter í kreppu. Þetta
hefði aldrei verið gert nema vegna
þessarar tilviljunar, að þessi sér-
kennilegi eigandi er reiðubúinn að
setja umtalsvert fé í þetta og ríkið
vill að hótelið sé byggt.“
Stefán bendir á að f lestar aðrar
atvinnugreinar hefðu verið arð-
bærari fyrir Jóhannes. „En hann
var auðvitað búinn að lifa hálfgerðu
glamúrlífi, var vanur því að búa á
hótelum og þekkti nýjasta banda-
ríska lúxusinn.“
Eiginkona Jóhannesar, Karólína
Amalía Guðlaugsdóttir, átti stóran
þátt í að byggja hótelið upp með
honum. „Lengi vel bjuggu þau
hjónin í hótelbyggingunni þar sem
þau voru með þjóna og matreiðslu-
menn á sínum snærum. Þegar þau
svo skildu f lutti hún í turninn og
hann bjó á fyrstu hæðinni.“
Stefán segir opnun Hótel Borgar
hafa breytt borgarbragnum töluvert
og að það sé ekki að ástæðulausu
að ákveðin rómantík sé yfir bygg-
ingunni í huga fólks.
„Byggingin kippti mönnum inn í
nútímann og var eins konar gluggi
inn í erlendan glamúr og í raun er
dálítið magnað að menn hafi náð
að upplifa slíkt hér á landi á þessum
tíma.“
Stefán mun eins og fyrr segir leiða
gesti um Hótel Borg á afmælisdag-
inn en einnig mun Sigríður Thorla-
cius syngja tóna sem ómað hafa á
Borginni í gegnum tíðina og henni
til halds og trausts verða tónlistar-
mennirnir Guðmundur Óskar og
Ómar Guðjónsson.
2 3 . M A Í 2 0 2 0 L A U G A R D A G U R28 H E L G I N ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð