Bændablaðið - 18.06.2020, Side 1

12. tölublað 2020 ▯ Fimmtudagur 18. júní ▯ Blað nr. 565 ▯ 26. árg. ▯ Upplag 32.000 ▯ Vefur: bbl.is
Hryssan Valdís frá Auðsholtshjáleigu í Ölfusi:
Dæmd snoppufríðasti
íslenski hestur í heimi
– Í fyrsta sinn sem gefin er einkunnin 10 fyrir fríðleika á haus
Sá sögulegi viðburður gerðist á
dögunum að hryssan Valdís frá
Auðsholtshjáleigu í Ölfusi fékk
einkunnina 10,0 fyrir höfuð á
kynbótasýningu á Gaddstaða­
flötum við Hellu.
Dómnefndin var skipuð þremur
kynbótadómurum, en það voru þeir
Eyþór Einarsson, Friðrik Sigurðsson
og Arnar Bjarki Sigurðsson. Valdís
er undan Skaganum frá Skipaskaga
og Prýði frá Auðsholtshjáleigu. Hún
er ræktuð af Gunnari Arnarsyni og
Kristbjörgu Eyvindsdóttur og er í
eigu Gunnars Arnarsonar ehf. Hún
fór í kynbótadóm á Hellu í vikunni
og náði þeim árangri meðal annars
að hljóta 10,0 fyrir höfuð.
„Það leyndi sér ekki strax við
köstun að hér var fríðleiks trippi og
gæðingsefni fætt. Hún var einstak-
lega ljúf, næm og hæfileikarík strax í
byrjun tamningar. Við gerðum okkur
vonir um að Valdís gæti skorað hátt
fyrir höfuð áður en í dóm var farið.
Fyrir nokkrum vikum voru þær hlið
við hlið í hesthúsinu, mæðgurnar
Valdís og Prýði. Móðirin Prýði er
með 9,5 fyrir höfuð. Þar sem þær
stóðu hlið við hlið fannst okkur sú
yngri enn fríðari, nánast með hið
fullkomna höfuð.
Það var ótrúlega gaman að heyra
dómarana gefa henni einkunnina
10,0 og ekki skemmdi fyrir að hún
væri fyrsta íslenska hrossið í heim-
inum til að hljóta þessa einkunn í
kynbótadómi,“ segja stoltir ræktend-
ur og eigendur hryssunnar. /MHH

Hryssan Valdís við lúpínubreiðu í
Auðsholtshjáleigu en hún er fyrsti
íslenski hesturinn í heiminum, sem
fær tíu fyrir höfuð.
Myndir / Kristbjörg Eyvindsdóttir
Valdís kom í heiminn fyrir fjórum
árum en mamma hennar, Prýði, hefur
fengið 9,5 í einkunn fyrir höfuð.
Mikið flutt inn af þeytikremi sem kallað er „jurtarjómi“ í tollskrá á sama tíma og fólk er hvatt til að velja íslenskt:
Innfluttur gervirjómi samsvarar heilsárs-
framleiðslu úr mjólk frá þrem kúabúum
– er þá miðað við afurðahæsta kúabú landsins á síðasta ári og mjólk frá um 160 til180 kúm
Talsvert er flutt af gervirjóma til
landsins, þrátt fyrir mikla vakn­
ingu um að fólk velji íslenskar
landbúnaðarafurðir. Samkvæmt
tölum Hagstofu Íslands voru flutt
inn 326,5 tonn af gervirjóma, eða
því sem nefnt er „jurtarjómi“ í
tollskrá, á síðustu tveim árum
og rúm 60 tonn á fyrstu fjórum
mánuðum ársins 2020.
Heitið „jurtarjómi“ í tollskrá er
rang nefni, miðað við strangar reglur
sem viðgangast m.a. í Þýskalandi og
víðar. Þar eru slíkar vörur nefndar
þeytikrem en ekki rjómi. Ef um væri
að ræða rjóma sem framleiddur væri
úr íslenskri kúamjólk hefði þurft
nærri 1,7 milljón kg af mjólk til
að framleiða sambærilegt magn af
rjóma og flutt var inn af gervirjóma
árið 2018 og um 1,5 milljónir kg
árið 2019. Það er allt að 3,2 millj-
ónir kg á þessum tveim árum.
Samsvarar mjólkurframleiðslu
frá 161 nythæstu kú landsins
Til samanburðar má geta þess að
nythæsta kúabú landsins var að
skila 8.678 kg eftir hverja árskú á
árinu 2019. Til að framleiða jafn
mikinn rjóma og fluttur var inn í
formi gervirjóma á árinu 2019 hefði
þurft 160 til 180 kýr. Er þá miðað
við að níu til tíu lítra af mjólk þurfi
til að framleiða einn lítra af rjóma.
Það hefði því þurft þrjú kúabú af
sömu stærð og nythæsta bú landsins
í fyrra til að annast framleiðslu fyrir
slíka rjómavinnslu.

Sorglegt, segir formaður
Konditorsambands Íslands
Sigurði Má Guðjónssyni, bakara-
og kökugerðarmeistara og formanni
Konditorsambands Íslands, þykir
miður að oft sé verið að blekkja
fólk með því að nota slíkt þeyti krem
í stað rjóma. Hann hefur starfað í
Þýskalandi og þekkir þar vel til.
Hann segir þýska löggjöf leggja
mikið upp úr hreinleika landbún-
aðarafurða og að þar líðist engin
undanbrögð. Sorglegt sé því að sjá
hversu mikið sé um að íslensk bak-
arí séu að nota gervirjóma í stað
þess að nota ekta rjóma, án þess að
taka það fram í vörulýsingu. Auk
þess sé verið að flytja inn tilbúið
deig í stórum stíl sem ýmist er
bakað í bakaríum eða verslunum.
Þetta sé farið að hafa áhrif á bak-
araiðnina sem slíka og skapi hættu
fyrir framtíð greinarinnar. Á sama
tíma séu Samtök iðnaðarins, þar
sem bakarar eru líka innanborðs,
að hvetja almenning til að velja
íslenskt.
Sem dæmi þá voru flutt inn á
síðasta ári 21.600 kg af hráu deigi
eða deigblöndum frá Þýskalandi
einu, samkvæmt tölum Hagstofu
Íslands. Telur Sigurður líklegt að
verið sé að flytja inn 12 tonn á dag
af brauðum og kökum. Um leið og
menn telji sig þannig vera að spara
með því að kaupa innfluttan gervi-
rjóma, deig, kökur eða brauð, þá
fari af stað keðjuverkun sem leiði til
minni vinnu fyrir bakara í landinu
og veiki stöðu þessarar iðngreinar.
Í Þýskalandi líðst ekki að nota
gervirjóma í stað ekta rjóma
Í tollskrá er þeytikremið eða
rjóma líkið kallað „jurtarjómi“
en slík nafngift á svona vöru er
t.d. bönnuð í Þýskalandi. Þar má
einungis nota orðið þeytikrem eða
„schlagcreme“ enda er ekki um
rjóma að ræða.
Sigurður Már segir að
matvæla löggjöfin í Þýskalandi
sé mjög ströng hvað varðar
notkun á rjóma, smjöri og öðrum
landbúnaðarafurðum. Ef menn
segist nota rjóma, þá verði þeir að
standa við það og nota eingöngu
100% rjóma. Þar er einfaldlega
bannað að kalla þetta jurtarjóma
eins og hér er gert í tollskrá. Þá
verða bakarí sem auglýsa t.d.
rjómabollur að nota í þær 100%
rjóma sem unninn e úr kúamjólk,
en ekki gervirjóma eða þeytikrem.
Þá sé mjög öflugt eftirlit sem fylgi
þessu eftir með heimsóknum
í bakarí og konditorí og beiti
eftirlitsmenn óspart sektum ef
lögin eru brotin. Slíkt sé ekki gert
hér á Íslandi. /HKr.
Samkvæmt tölum Hagstofu Íslands voru flutt inn 326,5 tonn á síðustu tveim
árum af þeytikremi, eða rjómalíki. Slíkt þeytikrem þykir henta vel í stað rjóma
fyrir þá sem eru með mjólkurofnæmi, en fyrir það fólk er líka afar mikilvægt
að allar vörulýsingar séu þá réttar.
Mað áhugann á jurtalitun
í genunum
26 28
Léttir að taka úr lás
eftir rúmlega tveggja
mánaða stopp
Framleiðsla á vörum úr
sauðamjólk ágætis viðbót við
hefðbundinn fjárbúskap
30–31