Íþróttablaðið - 01.04.1966, Blaðsíða 10

Karl Kristjánsson, alþingismaður
„Kostaðu huginu að herða”
L
Islenzka gllman er einvígisíþrótt
eins og manntaflið. 1 taflinu eigast
tveir við andlega á hösluðum velli
skákborðsins. Á glímusviðinu reyna
eftir settum reglum tveir einstakling-
ar með sér líkamlega, ef þeim hygg-
indum og næmleik, sem hvor um sig
hefir yfir að ráða. Taflmaðurinn tefl-
ir skákmönnunum, en glímumaður-
inn teflir sjálfum sér.
Islenzk glíma þroskar og styrkir
skapgerð þeirra, sem iðka hana af
alúð. Enginn vafi er á því, að þessi
séríþrótt Islendinga hefir á þeim
tíma, er hún var almennt þreytt,
haft afar mikil uppeldisleg áhrif og
mikilvæg. Menn lögðu í hana mik-
inn metnað. Hertu með henni og
brýndu stál karlmennsku sinnar, en
gerðu um leið kröfur til sin og ann-
ara um drengilega sókn og vörn.
Alltaf giltu reglur, sem fara varð
eftir, þótt óskráðar væru, um hvaða
brögðum mátti beita, hvernig verj-
ast og að glímu standa.
Eins og sagnir herma var glíman
víða höfð sem skemmtun á almenn-
um samkomum. Algengt var að ung-
ir menn gripu tækifæri til þess að
glíma „á Kirkjuhólum" bæði fyrir
og eftir messu, þegar komið var
saman til tiða. Aðrir kirkjugestir
horfðu gjarnan á, og eldri menn
sögðu hinum yngri til. Glímt var í
skólum. Verkamenn iðkuðu glímur í
landlegum. Hópur gangnamanna, er
hittust á heiðum uppi, reyndu með
sér glímur .Glímt var á skilaréttum
o. s. frv.
Gliman var sannnefnd þjóðariþrótt.
Mikill og góður glímumaður var
virtur sem höfðingi, og gat löngum
sagt við sjálfan sig eins og Þórir
Jökuli: „Ást hafðir þú rneyja", —
en til hins kunna hetjustefs Þóris er
vitnað I fyrirsögn þessarar greinar.
Konur voru á þeim árum góðir
áhorfendur íslenzku glímunnar.
Allt, sem feður kunnu til glímu,
kenndu þeir sonum sínum, og afarnir
bættu við kennsluna því, er þeir
gátu.
Mæður héldu til sona sinna kjarn-
meti eftir því, sem þær höfðu ráð á
m. a. til þess að þeir fengju glimu-
þrótt, og hvöttu þá til að standa sig
móti strákunum á hinum bæjunum.
Ömmurnar hlúðu einnig löngum að
glímumetnaðinum.
Glíman var snar þáttur í lífi fólks-
ins.
H.
Eitt sinn, þegar ég var á tólfta ár-
inu, var ég sendur að heiman I kaup-
staðinn norðan af Tjörnesi, um 6
km. leið til Húsavíkur. Þetta var að
vetrarlagi. Veður gott og bjart, að-
eins frostkali. Gangfæri ágætt, hjarn
í lægðum, en annars autt í byggð.
Á bak mér var bundinn poka-
snakkur. 1 honum var mjólk í brús-
um, sem ég átti að færa frændfólki,
er bjó í þurrabúð á Húsavík.
Þegar ég átti um þirðjung leiðar
ófarinn til Húsavikur, mætti ég jafn-
aldra mínum frá Húsavík, Tryggva
Ólasyni að nafni. Hann var líka með
pokaskudda bundinn á baki. 1 pok-
anum mun hann hafa haft hvers-
dagsföt sín og smádót, af því að
hann var að fara í dvöl um tíma
norður á Tjörnes.
Við Tryggvi tókum tal saman.
Drengurinn var frásagnarglaður og
sagði mér þær fréttir, sem okkur
báðum þóttu miklar og góðar, að nú
væru strákar á Húsavík búnir að
stofna með sér glímufélag. Hefði
félagið æfingar reglulega nokkrum
sinnum i viku í húsnæði bamaskól-
ans, og kæmu á þær, til að kenna,
eldri menn tveir eða þrir til skiptis.
Árangur þegar orðinn mikill.
Að sjálfsögðu vildum við Tryggvi
reyna með okkur. Hjálpuðum hvor
öðrum til að leysa af okkur byrð-
arnar, — og völdum okkur hjarn-
fönn til þess að glima á.
Gengið var til glímunnar af báð-
um eins og mikið væri í húfi, þótt
enginn væri áhorfandinn. Ekki var
þarna aðeins um persónulegan metn-
að að ræða, sem að vísu var ærinn.
Þarna áttust við fulltrúar: þorpsbúi
og sveitabúi sá fyrrnefndi glímuskól-
aður en óskólagenginn hinn.
Engu máli skiptir fyrir efni þess-
arar greinar, hver úrslitin urðu. Það
mundi bara trufla, að ég færi að
segja frá þeim. Hitt er aðalatriði, að
þetta var áreiðanlega þroskandi
stund fyrir okkur báða. Þarna átti
sér stað leikur, sem tvímælalaust
styrkti heilbrigði skapgerðar beggja
hluaðeigenda.
Við tókumst í hendur að loknum
leik, eins og íslenzkar glímureglur
skylda til. Bundum baggana hvor á
annan þannig, að þeir færu sem bezt.
Og kvöddumst í bróðerni.
Þetta var veturinn 1906—1907. Um
það leyti og alllengi eftir það gátu
svipuð atvik þessu gerst víðsvegar
um land. Glíman var arfur, sem
æskumenn vildu ávaxta. Ungmenna-
félagshreyfingin vann að því eftir að
hún kom til sögunnar. Glímufrægð
var í hávegum höfð hjá þjóðinni.
Jóhannes Jósefsson flutti þá frægð
vítt um lönd og álfur.
HI.
Tímarnir breyttust. Þátttaka I
glímum minnkaði. Drengir hættu að
taka saman I glímu, þegar þeir hitt-
ust. Engir gengu „á Kirkjuhólinn“ til
þess að glíma. 1 verum var alveg
hætt að glima og gangnamenn lögðu
þá leiki niður. Á skemmtisamkomum
varð fágætara og fágætara að sýnd
væri þessi forna þjóðaríþrótt. Hvað
olli? Vafalaust margt samverkandi.
Nefna má, að menn hættu að
klæðast hinu seiga, islenzka vað-
máli, sem þolað hafði grímutökin, og
vildu ekki skemma föt sín. Glímubelt-
in voru tekin upp, en þau voru eigi
alltaf við hendina. Beltistökin breyttu
102