Morgunblaðið - 13.02.2020, Blaðsíða 39

innar fylgir að íslenskum ríkisborg-
urum á vinnualdri mun fjölga enn
hægar á næstu árum og áratugum.
Gera má ráð fyrir að Íslendingum á
aldrinum 20-59 ára fjölgi um 5.000 á
næstu 10 árum, úr 160.000 í 165.000.
Það dugar skammt til að manna
störf framtíðarinnar sem knýja eiga
hagvöxt komandi ára. Því má búast
við að erlendum ríkisborgurum
haldi áfram að fjölga. Lauslegur
framreikningur gefur til kynna að
verði hagvöxtur fremur lítill næsta
áratuginn, 1,5% að jafnaði árlega,
og jafnframt vinnuaflsfrekur eins
og undanfarin ár, gætu erlendir
starfsmenn orðið 14.000 fleiri árið
2030 en þeir eru nú. Verði hag-
vöxtur á hinn bóginn kröftugur, 3%
á ári að jafnaði, gæti þeim fjölgað
um 32.000. Í fyrri sviðsmyndinni,
hægum vexti, yrðu erlendir ríkis-
borgarar 25% af aldurshópnum 20-
59 ára og 31% verði hagvöxtur
kröftugur.
Rík þörf áfram fyrir
erlenda starfsmenn
Breytingin á íbúasamsetningu
landsins síðustu ár á sér ekki hlið-
stæðu í sögunni. Erlendir ríkisborg-
arar eru 14% íbúa á Íslandi og þeim
mun enn fjölga á næstu árum. Rík
þörf hefur verið fyrir erlenda
starfsmenn á íslenskum vinnumark-
aði á síðustu árum og ekkert bendir
til annars en að svo verði áfram.
Hlutfall erlendra ríkisborgara er
enn hærra þegar aðeins er horft til
vinnumarkaðarins. Um 23% alls
starfsfólks á Íslandi eru erlendir
ríkisborgarar, sumir með takmark-
aða íslenskukunnáttu. Það leiðir
óhjákvæmilega til þess að samskipti
fara í auknum mæli fram á ensku.
Setja þarf skýra stefnu um hvernig
hlúð verður að tungumálinu á sama
tíma og aðlögun að aukinni fjöl-
breytni í uppruna íbúa á sér stað.
Gæta verður þess að samfélög inn-
flytjenda einangrist ekki, m.a.
vegna tungumálsins. Efla þarf þjón-
ustu við innflytjendur og tryggja
þeim möguleika á aðlögun að ís-
lensku samfélagi og menningu.
Samfélagið þarf að aðstoða fjöl-
skyldur, sem hingað flytja í atvinnu-
leit, við að festa rætur, meðal ann-
ars með því að tryggja sem bestan
aðgang að íslenskukennslu. Í skól-
unum þarf að þróa frekar aðferðir
við að taka vel á móti fjöltyngdum
nemendum. Styðja þarf sérstaklega
við börn innflytjenda svo þau standi
jafnfætis innfæddum. Þarna þurfa
allir að leggja hönd á plóg. Starfs-
menntasjóðir aðila vinnumarkaðar-
ins geta t.a.m. aukið enn frekar
stuðning við íslenskukennslu.
Ísland verður aldrei aftur það
einsleita samfélag sem áður var.
Frjálst flæði vinnuafls innan Evr-
ópu og aukinn hreyfanleiki fólks á
milli landa hefur breytt samsetn-
ingu íbúa landsins til frambúðar líkt
og annars staðar á Vesturlöndum.
Lykilatriði er að skólakerfið og
vinnumarkaðurinn takist á við
áskoranir sem því fylgja. Forsendan
er að tryggja þátttöku sem flestra í
samfélaginu. Virk þátttaka eflir
framfærslu- og stuðningskerfi, sem
byggð voru upp við aðrar aðstæður
en nú ríkja. Innflytjendur auðga
ekki aðeins menningu og mannlíf
heldur bæta þeir um leið eigin lífs-
kjör og þeirra sem fyrir eru. Virk
þátttaka tryggir fleiri greiðendur í
sameiginlega sjóði, bæði hins op-
inbera og lífeyrissjóði, á sama tíma
og lífeyrisþegum fjölgar. Það er
beinlínis nauðsynlegt að fá þessa
innspýtingu vinnandi fólks. Því
verður að vanda til verka við mót-
töku og aðlögun innflytjenda og
þeir verða að fá sömu tækifæri og
heimamenn, aðgang að tungumála-
kennslu, menntun og virkri þátt-
töku í íslensku samfélagi.
1) Í þessari grein er miðað við aldurshópinn
20-59 ára og miðast atvinnuþátttaka við
þann hóp.
2) Heimildir: OECD, Taxing Wages 2019 og
Main Economic Indicators 2019/12. Þar
kemur fram að meðalárslaun 2018 hafi
verið um 500 þús.kr. á mánuði á Íslandi
og 3.000 zloty í Póllandi, sem samsvarar
90 þús.kr. á gengi ársins. Verðlag á Ís-
landi var 2,6 sinnum hærra. Laun á Ís-
landi voru þannig 5,6 sinnum hærri en í
Póllandi en kaupmáttur þeirra 2,2 faldur.
3) Heimild: Hagtölur Seðlabankans. https://
www.sedlabanki.is/hagtolur/nanar/2019/
12/02/Greidslujofnudur-vid-utlond/
?stdID=1
4) Á 3. ársfjórðungi 2019 voru erlendir rík-
isborgarar 48.640 eða sem nam 13,4%
íbúa, en íbúafjölgun síðustu þriggja mán-
aða ársins er áætluð.
5) https://www.vinnumalastofnun.is/
maelabord-og-tolulegar-upplysingar/
atvinnuleysi-tolulegar-upplysingar/
atvinnuleysistolur-i-excelskjolum
Höfundur er aðstoðarframkvæmda-
stjóri Samtaka atvinnulífsins.
20-59 ára íbúar með erlent ríkisfang
0%
5%
10%
15%
20%
25%
Ísland (2019)
20%
12%
8%
23%
Svíþjóð (2018)
Hlutföll af íbúafjölda og fjölda starfandi
Heimild: Hagstofa Íslands, áætlun fyrir 2019, SCB
Hlutfall íbúa með erlent ríkisfang
Hlutfall starfandi með erlent ríkisfang
Mynd 4
Hlutdeild erlendra ríkisborgara í íbúafjölda á Ísland
m.v. 1,5% og 3,0% árlegan vinnuaflsfrekan hagvöxt
100%
90%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
2020 2030 - 1,5% hagvöxtur 2030 - 3,0% hagvöxtur
69%
31%25%
20%
75%80%
Íslenskt ríkisfang Erlent ríkisfangMynd 5
Hlutfall 20-59 ára íbúa á Íslandi með erlent ríkisfang
0%
5%
10%
15%
20%
25%
2005 2010 2019
5%
7%
10% 11%
20%
23%
Íbúar 20-59 ára Starfandi 20-59 áraMynd 3
UMRÆÐAN 39
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 13. FEBRÚAR 2020
LINSUR SEM DÖKKNA Í SÓL
Breyting sem verður við
sólarljós eða mikla birtu