Morgunblaðið - 31.03.2020, Blaðsíða 29

MENNING 29
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 31. MARS 2020
Söngva- og nóbelsskáldið Bob Dylan
sendi fyrir helgi frá sér fyrsta lagið í
átta ár, 17 mínútna langt lag um
morðið á John F. Kennedy. Lagið
nefnist „Murder Most Foul“ og var
tekið upp fyrir allnokkru, eins og
Dylan orðaði það sjálfur. Segir hann
lagið gjöf til aðdáenda hans fyrir
áralangan stuðning þeirra og
tryggð.
Lagið er ballaða og hljóðfæra-
skipan píanó, strengjahljóðfæri og
trommur. Í textanum syngur Dylan
um morðið á Kennedy árið 1963 og
dregur hvergi úr í lýsingunum, segir
hann hafa verið leiddan til slátrunar
líkt og fórnarlamb og að hann hafi
verið skotinn um hábjartan dag eins
og hundur.
Í umfjöllun The Guardian um lag-
ið segir að Dylan máli upp sögulega
mynd af Bandaríkjunum sem hafi
verið á niðurleið allt frá því morðið
var framið en björgun hafi þó falist í
popptónlistinni. Koma ýmsir
tónlistarmenn við sögu í ballöðu Dyl-
an, m.a. Bítlarnir, Charlie Parkeer,
Eagles og Stevie Nicks. Dylan vísaði
til kórónuveirunnar þegar hann
hleypti laginu á netið á Twitter í lið-
inni viku, bað aðdáendur sína að fara
varlega, fylgjast vel með og ganga á
guðs vegum.
Á síðustu plötum sínum hefur
Dylan einbeitt sér að tökulögum,
flutt þekkt bandarísk popplög en
síðasta plata hans var Tripilcate sem
kom út fyrir þremur árum. Síðasta
platan með frumsömdu efni, Temp-
est, kom út fyrir átta árum, árið
2012.
AFP
Ballaða Bob Dylan syngur um
morðið á Kennedy í 17 mínútna
langri ballöðu, „Murder Most Foul“.
Fyrsta lag Bob
Dylan í átta ár
 17 mínútna löng ballaða um morð
Rithöfundurinn, leikarinn og
vísindamiðlarinn Ævar Þór Bene-
diktsson var beðinn um að mæla með
listaverkum sem hægt er að njóta
innan veggja heimilisins í samkomu-
banninu.
„Ég elska æv-
intýri og hrylling,
þannig að mín völ
í flestum flokkum
litast pínulítið af
því. Ég er líka
mikill kvikmynda-
nörd, þannig að
það sem ég hlusta
á þegar kemur að
hlaðvörpum eru
oftast viðtöl eða
umfjallanir um
kvikmyndir eða sköpunarferli. Þá
eru myndasögur líka fullkomnar til
að lesa þegar maður er fastur heima,
því þú ert oftast snöggur að tæta þig
í gegnum eina svoleiðis bók, til dæm-
is á meðan yngstu börnin leggja sig.
Hlaðvörp: How Did This Get
Made?; WTF with Marc Maron; Uns-
pooled og Koma svo! Góðar bækur:
Harry Potter-serían; Green Mile;
The Stand; Born a Crime eftir Tre-
vor Noah; Myndasögurnar Paper
Girls; og flest það sem Scott Snyder
hefur skrifað fyrir Batman.
Þættir: Breaking Bad; An Idiot
Abroad; Travels With my Father;
West Wing; Studio 60 on the Sunset
Strip og Haunting of Hill House.
Kvikmyndir: The Rock; Cabin in
the Woods, The Thing og Back to
the Future-þrennan.“
Mælt með í samkomubanni
AFP
Fjölhæfur Grínistinn, þáttastjórnandinn og rithöfundurinn Trevor Noah er
líka lipur tennisleikari. Ævar Þór mælir með ævisögu hans Born a Crime.
„Elska ævintýri
og hrylling“
Gríðarvinsæl J.K. Rowling, höf-
undur bókanna um Harry Potter. Ævar Þór
Benediktsson
Reuters
ICQC 2020-2022
Áþessum furðutímum, þarsem ferðafrelsið hefurverið verið skert og lands-menn skikkaðir til að
halda sig ekki bara á landinu heldur
líka fjölmargir í innilokun heima hjá
sér, þá bjóða góðar bækur upp á
allra bestu útleiðina; óskert hugar-
flug í boði höfundanna. Og nýjasta
bindi hins góða bókaflokks Smásög-
ur heimsins býður heldur betur upp
á ævintýralegt flakk heima í sófa, um
fjölmörg lönd og
menningarheima
Afríku, á ólíkum
tímum og við alls-
kyns aðstæður.
Ég hef áður
dásamað fyrri
bindi bókaflokks-
ins, með smásög-
um frá Norður-
Ameríku, Róm-
önsku-Ameríku og svo Asíu og
Eyjaálfu í einu bindi. Og ritstjóranir
halda heldur betur dampi og færa
okkur hér næstsíðasta bindið, fullt af
forvitnilegum og góðum sögum.
Eins og bent er á í inngangsorðum
þá er stundum sagt að bókmenntir
endurspegli veruleikann og það eigi
við um þetta verk, því í sögunum
endurspeglist margt sem Afríka og
íbúar hennar hafa gengið í gegnum
undanfarnar aldir. Eitt af því veiga-
mesta sé nýlendusaga álfunnar en
næstum öll lönd Afríku lutu á ein-
hverju tímabili stjórn evrópskra ný-
lenduherra. Hundruð tungumála séu
töluð í álfunni en evrópskar tungur
eru þó gjarnan ráðandi í sam-
skiptum og einnig í bókmenntasköp-
un. Á undanförnum áratugum hafa
afrískir höfundar tekist á um það á
hvaða máli þeir eigi að skrifa um afr-
íska reynslu en þau evrósku eru enn
áhrifamikil; sögurnar sýna það en
þær eru þýddar úr fjórum, ensku,
frönsku, portúgölsku og arabísku,
allar úr frummáli nema þrjár. Og
þýðingin er lipurleg; endurspeglar
vel á íslenskunni heiminn sem fjallað
er um og fólkið sem hann byggir.
Valið á höfundum er athyglisvert
enda löndin sem þeir koma frá ólík,
eins og þóðirnar sem þau byggja.
Sumir eru alþjóðlegar stjörnur en
aðrir lítt þekktir. Dæmi um það er
Fatmata A.Conteth frá Eþíópíu sem
sáralítið er vitað um en hún sendi
söguna „Bréf til systra minna“ inn í
smásagnasakeppni kvenrithöfunda á
níunda áratugnum. Þar segir af
nöturlegum örlögum vel menntaðrar
múslimakonu sem er kúguð af fjöl-
skyldu sinni, á ömurlegan en þó því
miður líka afar hefðbundinn hátt.
Saga Petinu Gappah frá Sim-
babve, „Hengjarinn“, er frásögn
fyrrverandi böðuls hvítu herranna
sem fóru með stjórn í landinu þegar
það hét Ródesía; í sögu Edwige-
Renée Dro frá Fílabeinsströndinni
er fjallað um þau varanlegu áhrif
sem góðir kennarar geta haft á nem-
endur og jafnframt birtist þar hvað
evrópskar bókmenntir eru mikil-
vægar fyrir bókmenntakennslu og
bókmenntalíf í álfunni; saga an-
gólska höfundarins sem kallar sig
Ondjaki, „Ég ætla að gera breyt-
ingar á eldhúsinu“, birtir með
áhrifaríkum hætti tilfinningar eig-
inkonu flugmanns sem hefur tekið
þátt í hryllilegum voðaverkum í
borgarastyrjöld; og saga hinnar níg-
erísku og þekktu Chimamanda
Ngozi Adichie, „Klefi eitt“, er afar
vel skrifuð og byggð og lýsir vel
þeirri spillingu, kúgun og ofbeldi
sem iðulega hefur ríkt í samfélögum
í álfunni. Eins og handahófskennsd
dæmin sýna er efniviðurinn fjöl-
breytilegur og sögurnar með ýmsu
móti. Þrír höfundanna hafa hlotið
Nóbelsverðlaun og verk þeirra allra
endurspegla vel valdið sem þeir hafa
á forminu. „Fengurinn“ eftir hina
suðurafrísku Nadine Gordimer sýnir
listavel nöturlegt og grimmilegt
kynþáttamisréttið og í örstuttri
táknsögu hins egypska Naguips
Mahfouz verður fyrsti skóladagur
drengs að heilli ævi.
Loks tekst hin suðurafríski J.M
Coetzee með athyglisverðum hætti á
við þá spurningu fyrir hverja höf-
undar skrifa. Hvort þeir afrísku
skrifi í dag fyrir landa sína, sem
þekkja betur munnlega frásagnar-
hefð en skrifaðar sögur, eða fyrir
okkur hina vestrænu lesendur.
Hvert sem svarið er þá er þetta
vandað og forvitnilegt safn fyrir
okkur hér í norðrinu – ávísun á
ferðalög suður um höf.
Ólíkar og margbrotnar
sögur afrískra höfunda
Smásögur
Smásögur heimsins –
Afríka bbbbb
Smásögur eftir nítján höfunda frá
sautján löndum í Afríku. Ellefu
þýðendur komu að verkinu. Útgáfuna
önnuðust Rúnar Helgi Vignisson,
Kristín Guðrún Jónsdóttir og Jón Karl
Helgason.
Bjartur, 2019. Kilja, 278 bls.
EINAR FALUR
INGÓLFSSON
BÆKUR
Nadine
Gordimer
Chimamanda
Ngozi Adichie
Naguip
Mahfouz
J.M.
Coetzee