Morgunblaðið - 31.03.2020, Blaðsíða 18

18 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 31. MARS 2020
Góð þjónusta í tæpa öld 10%afslátturfyrir 67 áraog eldri
Flugvallarþjónusta
BSR sér um að skutla þér út á flugvöll og aftur heim þegar þú ferð til útlanda.
5-8 manneskjur
19.500 kr.
1-4 manneskjur
15.500 kr.
Verð aðra leið:
Kærleikans vinir!
Það verður nú yf-
irleitt allt eitthvað svo
miklu betra þar sem
þið komið við og leggið
lið.
Því við þurfum him-
nesk hjörtu fyllt
ástríðu og köllun,
andagift og krafti,
kærleikans hugsjón
með von og trú á lífið
til að tala samstöðu og kjark inn í
harðan heim.
Þess vegna getur þín fagra nær-
vera verið eins og faðmlag Guðs.
Fegurðin er himneskt lífsins leynd-
armál. Í gegnum hana geislar Guðs
um sálirnar leika.
Friðurinn sem við
sækjumst eftir
Þegar allt kemur til alls held ég að
innri friður skipti okkur nánast öllu
máli. Því þannig öðlumst við jafnvægi
og vellíðan sem við stöðugt leitum að
og sækjumst eftir.
Ég held að leiðin að því markmiði
og mikilvægasta vegferðin að eigin
vellíðan sé að temja sér hugarfar fyr-
irgefningar. Að lifa í þakklæti. Bera
virðingu fyrir fólki, vera tillitssamur,
jákvæður, kurteis, uppörvandi og
hvetjandi. Og að temja sér listina að
hlusta á fólk og gefa sig ekki út fyrir
að vita alltaf allt best og þurfa ekki
alltaf að eiga síðasta orðið. Baktala
ekki og dæma ekki. Vera sáttfús, um-
hyggjusamur og umburðarlyndur.
Leitast við að sjá fólk með hjartanu.
Því að friðarins faðm-
ur breiðist yfir þegar
við tökum að sjá og
hlusta með hjartanu. Þá
umhyggjan dýpkar og
kærleikurinn vex.
Kærleikurinn er
Guðs gjöf
Leyndardómur gjaf-
ar Guðs er kærleik-
urinn. Kærleikurinn
sem sér í þér eilífðar
verðmæti. Kærleik-
urinn sem veitir frið sem enginn
skilur en gott er að fá að meðtaka,
hvíla í og njóta.
Kjarni kærleikans er hjarta Guðs
sem breytir refsingu í fyrirgefningu,
sundurlyndi í samstöðu og dauða í
eilíft líf.
Með kærleiks-, samstöðu- og frið-
arkveðju.
Lifi lífið!
Leyndardómur
kærleikans
Eftir Sigurbjörn
Þorkelsson
Sigurbjörn Þorkelsson
» Við þurfum hjörtu
fyllt kærleikans
hugsjón, ástríðu og köll-
un, andagift, krafti og
trú á lífið til að tala sam-
stöðu og kjark inn í
harðan heim
Höfundur er ljóðskáld og rithöfundur
og aðdáandi lífsins.
Stjórnarformenn
Arnarlax og Fiskeldis
Austfjarða sem voru
búnir að koma leyf-
isveitingarkerfinu í
uppnám, með um 70%
eldissvæða, létu skipa
sig í starfshóp sem fékk
það verkefni að gera
stefnumótun fyrir fisk-
eldi. Eitt af verkefnum
þeirra var að koma á
tæknilegum hindrunum
til að tryggja að þeir
gætu haldið eldissvæð-
um jafnvel án þess að
nýta þau í fjölmörg ár
eða greiða af þeim auð-
lindagjald.
Fulltrúar Lands-
sambands fiskeld-
isstöðva
Það var augljóst frá
upphafi að stjórnar-
formennirnir voru að
huga fyrst og fremst að
hag sinna fyrirtækja í
sinni vinnu í stefnumót-
unarhópnum. Stjórnar-
formennirnir tveir voru í umboði
Landssambands fiskeldisstöðva en
stjórn félagsins frétti lítið hvað var að
gerst fyrr en undir lokin þegar búið
var að leggja línurnar að mestu. Hér
vakna margar áleitnar spurningar
um vinnubrögð og hvaða reglur eiga
að gilda um samstarf félaga innan
samtaka.
Takmarka heimildir
Framleiðsluheimildir fyrir sjókvía-
eldi voru takmarkaðar árið 2014 þeg-
ar tekin var sú ákvörðun að fara út í
að gera burðaþolsmat og meta þann-
ig lífrænt burðarþol fjarða. Til að tak-
marka eldi á frjóum eldislaxi var
ákveðið árið 2019 að styðjast við
áhættumat erfðablöndunar, verkfæri
sem ekki er notað í öðrum löndum.
Það sem er athyglisvert er að á Ís-
landi er áhættumat erfðablöndunar
notað til að verja sértæka hagsmuni
ákveðinna aðila en það tengist lítið
umhverfisvernd en um
það verður fjallað
seinna.
Setja hindranir og
verja svæði
Til að tryggja hags-
muni Arnarlax og Fisk-
eldis Austfjarða þurfti
því að setja hindranir til
að hægt væri að halda
svæðum sem voru í um-
sóknarferli og þar sem
ekki var heimilt að vera
með eldi á frjóum laxi
skv. áhættumati erfða-
blöndunar. Þannig var
búið um hnútana að
hægt verður að halda
eldissvæðum fyrir ófrjó-
an lax a.m.k. í fimm ár
án þess að nýta svæðið
til eldis eða greiða af því
auðlindagjald. Það sem
er umhugsunarvert er
að áhættumat erfða-
blöndunar virðist vera
sniðið fyrir Arnarlax, en
það tryggir því fyrir-
tæki mestu framleiðslu-
heimildirnar fyrir eldi á
frjóum laxi komi svo í
ljós að eldi á ófrjóum
laxi sé óraunhæfur kostur.
Ófrjóir laxar
Það er mjög óljóst hvenær eldi á
ófrjóum laxi getur orðið fýsilegur val-
kostur til framleiðslu á eldislaxi.
Unnið hefur verið að þróun á fram-
leiðslu á ófrjóum eldislaxi í áratugi og
eftir ákveðna bjartsýni á tímabili í
Noregi þar sem eldi var reynt, á iðn-
aðarskala, hefur það því sem næst
lagst af vegna margskonar vanda-
mála. Þessi mikla áhersla og ofurtrú
á eldi á ófrjóum eldislaxi virðist því í
dag vera séríslenskt fyrirbrigði. Áður
en hægt verður að hefja samkeppn-
ishæft eldi á ófrjóum laxi á eftir að
leysa fjölmörg líffræðileg viðfangs-
efni og einnig er mikil óvissa um við-
brögð markaðarins, hvort neytendur
leggi sér til munns eldislax sem búið
er að gera ónáttúrulegar breytingar
á.
Afgreiðsla Alþingis
Það er með hreinum ólíkindum að
þær tillögur sem lagðar eru fram í
stefnumótunarskýrslunni hafi því
sem næst verið teknar upp óbreyttar
í fiskeldisfrumvarpi sjávarútvegs- og
landbúnaðarráðherra með heimild til
að blokkera eldissvæði í a.m.k. fimm
ár með það að yfirskini að það eigi að
hefja eldi á ófrjóum laxi. Engin
breyting var gerð á þessu í með-
höndlun Alþingis á frumvarpinu.
Meiri líkur eru á en minni að ekki
verði búið að þróa samkeppnishæft
eldi á ófrjóum laxi eftir fimm ár.
Munu þá áhrif ákveðinna hags-
munaaðila vera það mikil að heimild
til að blokkera eldissvæði verður
framlengd eða breytt?
Væntingar um fjárhagslegan
ávinning
Eins og staðan er í dag er regn-
bogasilungseldi mun fýsilegri val-
kostur en eldi á ófrjóum laxi, en báðir
kostirnir koma í veg fyrir erfðablönd-
un við villtan íslenskan lax. Ástæðan
fyrir því að ófrjóir laxar eru valdir af
stefnumótunarhópnum frekar en
regnbogasilungur er augljóslega sú
að gera laxeldisfyrirtækjum stjórn-
arformannanna kleift að helga sér
svæði í ákveðið árabil undir því yf-
irskini að fyrirhugað sé að ala þar
ófrjóan eldislax. Með síðan von um að
endurskoðað áhættumat erfðablönd-
unar gefi rýmri heimildir fyrir eldi á
frjóum laxi geti viðkomandi aðilar
fengið breytt sínum leyfum til aukn-
ingar heimilda til eldis á frjóum laxi.
Þar með ná þau að koma í veg fyrir,
allavega tímabundið, frekari upp-
byggingu regnbogasilungseldis eða
eldi annarra tegunda, halda sínum
svæðum og jafnvel án greiðslu auð-
lindagjalda.
Næstu skref hagsmunaaðila
Mikill þrýstingur mun verða um að
auka framleiðsluheimildir á frjóum
laxi. Bent verður á að laxeldi á Ís-
landi er í alþjóðlegri samkeppni við
stór og öflug laxeldisfyrirtæki erlend-
is sem eru eingöngu með eldi á frjó-
um laxi. Sértæk álög að skylda lax-
eldisfyrirtæki á ákveðnum svæðum
að vera eingöngu með eldi á ófrjóum
laxi leiðir til þess að fyrirtækin verða
ekki samkeppnishæf á alþjóðlegum
mörkuðum þegar markaðsverð á eld-
islaxi lækkar. Hagsmunaaðilar hafa
hafið umræður um að fá auknar
framleiðsluheimildir á ófrjóum eld-
islaxi með vafasömum tillögum um
mótvægisaðgerðir. Áhættumat erfða-
blöndunar og mótvægisaðgerðir eins
og best þekkjast erlendis mun verða
tekið fyrir í seinni greinum.
Tryggja sér eldissvæði með
óraunhæfum ófrjóum eldislaxi
Eftir Valdimar Inga
Gunnarsson
»Koma á
tæknilegum
hindrunum til
að tryggja að
þeir gætu haldið
eldissvæðum
jafnvel án þess
að nýta þau í
fjölmörg ár eða
greiða af þeim
auðlindagjald
Valdimar Ingi
Gunnarsson
Höfundur er sjávarútvegsfræðingur
og hefur m.a. unnið við ýmis mál
tengd fiskeldi í rúm þrjátíu ár.
valdimar@sjavarutvegur.is
Einsemd hjá mið-
aldra og eldra fólki en
nokkuð útbreidd. Um
það bil sjö af tíu körl-
um og fjórar af tíu
konum, sem ekki búa
með maka, eiga eng-
an að til að deila erf-
iðum tilfinningum
með. Erfiðar tilfinn-
ingar eru hér skil-
greindar sem ótti við
sjúkdóma og dauða, kvíði, þunglyndi
og vonleysi.
Fólk sem býr í sambúð deilir þó
oftast flestu með maka sínum.
Konur í sambúð eiga líka oft trún-
aðarvini sem þær deila flestu með,
en langt frá því allar. Um helmingur
miðaldra og eldri kvenna, sem lifa í
sambúð, deila fáum eða engum
áhyggjum með öðrum en maka
sínum. Hjá körlum er hlutfallið
hærra. Rúmlega átta af tíu körlum í
sambúð deila erfiðum tilfinningum
aðeins með maka sínum.
Höfum þetta hugfast þegar við
sláum á þráðinn. Munum að það er
alls ekki sjálfgefið að
fólk vilji tala um erfið
mál. Verum ekki uppá-
þrengjandi. Fólk velur
sjálft hvenær og hvort
það vill deila erfiðum til-
finningum með öðrum.
Fyrsta skrefið er samt
að vera í sambandi, jafn-
vel þótt umræðuefnið sé
bara jarðskjálftar, efna-
hagsmál og veðurfar.
Eftir Ásgeir R.
Helgason
Ásgeir R Helgason
» Á tímum sóttkvía og
samkomubanna er
rétt að hafa í huga þá til-
finningalegu einangrun
sem margir búa við.
Höfum samband en
virðum persónumörk.
Höfundur er dósent í sálfræði við HR
og sérfræðingur hjá Krabbameins-
félagi Íslands.
Einsemd
ÞÚ FINNUR ALLT Á FINNA.IS
VANTAR ÞIG PÍPARA?