Morgunblaðið - Sunnudagur - 05.04.2020, Blaðsíða 6

VETTVANGUR
6 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 5.4. 2020
á heimasíðu Hreyfils:
hreyfill.is
eða í App Store
og Google Play
SÆKTU APPIÐ
Sæktu appið frítt á AppStore
eða Google Play
Hreyfils appið
Pantaðu leigubíl á einfaldan
og þægilegan hátt
Þú pantar bíl1
3 og færð SMS skilaboðað bíllinn sé kominn.
2 fylgist með bílnum í appinu
Kannski er það þannig að erfiðar að-stæður dragi fram það besta í fólki.Ég er ekki frá því að maður geti
fundið það á þessum síðustu og furðulegustu
tímum. Að baki liggur svo sem engin vís-
indaleg rannsókn en samfélagsmiðlarnir, sem
eru jú það sem tengir okkur helst núna, eru
heldur bjartari, vinalegri og ákveðnari í að
tapa ekki gleðinni.
Kannski er ég að ímynda mér þetta en mér
finnst minni reiði á Facebook, minna yfirlæti
á Twitter og klárlega færri rassamyndir frá
útlöndum á Instagram. Þess í stað er komin
einhvers konar óskipulögð hreyfing sem reyn-
ir frekar að horfa á björtu hliðarnar.
Mögulega hefur kórónuveiran náð að
þjappa okkur saman. Sem hlýtur að teljast
merkilegt í ljósi þess að það er hreinlega búið
að banna okkur að koma saman – líkamlega.
Ég er samt ekki frá því að ég tali meira við
fólk núna en ég gerði áður en þessi ósköp
dundu yfir.
Við erum líka að læra ýmislegt. Veitinga-
staðir hafa þurft að loka veitingasölum en
hafa brugðist við með því að senda heim eða
bjóða fólki að sækja mat. Sem gerir það að
verkum að margir fara oftar „út að borða“ en
þeir gerðu.
En breytingarnar eru fleiri. Íþrótta-
fréttamenn hafa breyst í sagnfræðinga, tón-
listarmenn halda stofupartí og línulegt sjón-
varpsáhorf er komið aftur með daglegum
blaðamannafundum. Þar fer fremstur í flokki
maður sem við kynntumst nýlega en höfum
sem þjóð lýst yfir að við munum hlýða skil-
yrðislaust.
Í svona ástandi hafa líka komið fram orð
sem við þekktum ekki áður og höfum jafnvel
aldrei sagt. Nú getum við ekki hætt að nota
þau. Orð á borð við sýnatökupinna, samkomu-
bann, hjarðónæmi, veldisvöxt, sjálfklippingar
og heimasóttkví.
Við höfum líka fengið nokkur ný orð í ís-
lenskuna, sem voru ekki til og lýsa ástandi
sem við höfum aldrei kynnst fyrr. Þau eiga
það sameiginlegt að reyna að finna húmorinn
við þessar erfiðu aðstæður. Það er sennilega
rétt að útskýra einhver af þeim:
Pestapó – Borgari sem tekur að sér að
fylgjast með því að aðrir haldi fjarlægð,
sóttkví, einangrun
og helstu var-
úðarráðstafanir.
Heimaferðalag
– Að reyna að
gera gott úr því að
vera heima hjá
sér.
Frostadamus –
Sérfræðingur sem
veit meira en allir sérfræðingarnir, jafnvel
þótt hann hafi ekki menntun í tilteknu fagi.
Covidmágar – Menn sem hafa smitast af
þeim sama.
Fjartí – Fjarpartí í myndsamtali.
Ef einhver hefði sagt mér að við myndum
öll bíða spennt eftir að geta hlaðið niður for-
riti í símana okkar sem getur rakið ferðir
okkar í smáatriðum, þá hefði ég sennilega
sagt að nú væri fólk endanlega búið að missa
það. En furðulegir tímar kalla á furðuleg við-
brögð.
Ég er bara ánægður á meðan þau felast í
því að finna björtu hliðarnar á þessu öllu sam-
an.
’Kannski er ég að ímyndamér þetta en mér finnstminni reiði á Facebook, minnayfirlæti á Twitter og klárlega
færri rassamyndir frá
útlöndum á Instagram.
Á meðan ég man
Logi Bergmann
logi@mbl.is
Björtu hliðarnar
Áhrif covid-faraldursins leggj-ast nú á samfélag okkar meðauknum þunga. Vonandi
rætast þær spár sem benda til að há-
markinu verði náð um miðjan þenn-
an mánuð. En jafnvel þótt þær geri
það mun faraldurinn reyna mjög á
þolgæði okkar frá degi til dags.
Um leið þurfum við að hafa augun
á framtíðinni, reyna að sjá fyrir okk-
ur hvernig verður umhorfs eftir að
flóðbylgjan hefur fjarað út og hug-
leiða hvaða lærdóm megi draga af
þessum atburðum.
Næstu vikur verða áskorun
Tæpur hálfur mánuður er frá því að
hert samkomubann tók gildi. Það
gerbreytti daglegu lífi í landinu,
enda var það tilgangurinn.
Þetta reynir á okkur með ýmsum
hætti. Félagslegur aðskilnaður er
þungbær og nú gildir það ekki bara
um þá sem eru veikir, smitaðir eða í
sóttkví heldur alla
landsmenn upp að
einhverju marki. Þá
eru sífellt fleiri í tví-
sýnni stöðu á vinnu-
markaði eða hafa
jafnvel misst störf
sín. Ekki þarf að
fjölyrða um álagið á þá sem standa í
framlínunni, heilbrigðisstarfsfólk og
fleiri.
Við erum ekki hálfnuð með þetta
tímabil stífra takmarkana á sam-
skiptum, sem í dag er ráðgert að vari
til 4. maí. Við verðum því að halda
vel utan um hvert annað og gefa af
okkur eins og við getum. Þó að aukið
framboð á afþreyingarefni sé lofs-
vert er líka ljóst að við munum ekki
„streyma okkur í gegnum þetta“.
Mestu skiptir að við hugum að sam-
skiptum við fjölskyldu og vini eins og
kostur er með þeim leiðum sem í
boði eru.
„Það er til samfélag“
Það vakti mikla athygli á dögunum
þegar Boris Johnson forsætisráð-
herra Bretlands lét þau orð falla að
faraldurinn hefði sýnt okkur fram á
að það væri til fyrirbæri sem héti
samfélag.
Með þessu vísaði Johnson til
frægra orða Margrétar Thatcher
sem sagði árið 1987 að það væri ekk-
ert til sem héti samfélag, aðeins ein-
staklingar. Vel má vera að orð henn-
ar hafi flogið hærra á sínum tíma en
tilefni var til og að þau hafi jafnvel
stundum verið slitin úr samhengi en
það eru samt tíðindi að Boris John-
son skuli beinlínis andmæla þeim
með þessum hætti nú.
En það er líka önnur hlið á málinu
sem ég myndi vilja benda á. Á sama
hátt og faraldurinn sýnir fram á að
það er eitthvað til sem heitir sam-
félag þá sýnir hann líka fram á það
að samfélag þrífst ekki án atvinnu-
lífs.
Sterkt atvinnulíf, og sú verðmæta-
sköpun sem þar fer fram, er for-
senda velferðarkerfis. Og sterkt vel-
ferðarkerfi er ein af forsendum
öflugs samfélags. Allt hangir þetta
saman og það kemur berlega í ljós
nú þegar atvinnulífið hefur snögg-
kólnað þannig að þess eru fá ef nokk-
ur dæmi.
Vissulega blasir þetta þó misjafn-
lega skýrt við fólki, eins og söguleg
og kannski afdrifarík óeining innan
ASÍ síðustu daga ber með sér.
En það er einmitt í þágu endur-
reisnar atvinnulífsins – og þannig
velferðarinnar og samfélagsins –
sem ég skrifaði í gær undir samning
við Íslandsstofu um alþjóðlegt mark-
aðsátak af áður óþekktri stærðar-
gráðu, sem verður ráðist í um leið og
aðstæður á mörkuðum leyfa.
Langtímaáhrif
Sagnfræðingurinn Yuvel Noah
Harari benti á það í athyglisverðri
grein í Financial
Times á dögunum
að faraldurinn
kynni að valda var-
anlegum breyt-
ingum á samfélagi
okkar. Ástæðan er
sú að í viðleitni okk-
ar til að bregðast við faraldrinum er
gripið hratt til mjög róttækra ráð-
stafana, sem við venjulegar að-
stæður kæmu ekki til álita eða tæki
a.m.k. mörg ár að þróa, ræða og
samþykkja.
Hann hvetur til þess að ákvarð-
anir dagsins í dag miðist ekki ein-
göngu við bráðahættuna sem að okk-
ur steðjar heldur líka langtímaáhrif
sem þær kunna að hafa.
Mikilvægustu álitamálin eru að
hans mati tvenns konar: Annars veg-
ar hversu víðtækar eftirlitsheimildir
við færum ríkisvaldinu til að hemja
útbreiðslu faraldursins og hins veg-
ar hvort við veljum alþjóðlega sam-
vinnu eða lokum okkur af, hver þjóð
út af fyrir sig. Þetta er verðug
áminning.
Ég er eindregið þeirrar skoðunar
að alþjóðasamvinna sé svarið fremur
en einangrun. Þess vegna hafði ég í
vikunni frumkvæði að fjarfundi nor-
rænna viðskiptaráðherra til að ræða
hvort og þá hvernig Norðurlöndin
gætu haft samvinnu um endurreisn-
ina að loknum faraldri. Viðtökurnar
voru framar vonum.
Það er undir okkur komið að
draga réttan lærdóm af þessum fá-
heyrðu atburðum. Það mætti hugsa
sér verri lexíu en mikilvægi þess að
efla samskipti bæði einstaklinga og
þjóða.
Hugsum bæði
til skemmri og
lengri tíma
Úr ólíkum
áttum
Þórdís Kolbrún R.
Gylfadóttir
thordiskolbrun@anr.is
’Sterkt atvinnulíf,og sú verðmæta-sköpun sem þar ferfram, er forsenda
velferðarkerfis.