Fréttablaðið - 17.09.2020, Blaðsíða 24

Þórdís Lilja
Gunnarsdóttir
thordisg@frettabladid.is
Áhugi á tísku og hönnun kviknaði á æskuslóðum mínum í Laugarnesinu þar
sem ég ólst upp í húsi föðurömmu
minnar og afa. Ég fæddist eftir
þeirra dag en hlustaði á sögur
af ömmu og afa, og heillaðist af
verkum þeirra. Afi var klæð-
skerameistari og rak klæðskera-
verkstæði og verslun á Laugavegi
21 á meðan amma vann við
hattasaum, saumaði vandaðar
og fallegar f líkur og vann textíl-
verk,“ útskýrir Andrea Fanney
Jónsdóttir, klæðskerameistari og
textílhönnuður.
Andrea Fanney var fjórtán ára
þegar hún byrjaði að teikna föt en
hún lærði ekki að sauma fyrr en
um tvítugt.
„Ég fylgdist snemma með
tískunni og þá sérstaklega fata-
hönnuði sem var klæðskeri í
grunninn. Það var svo greinilegt
að þekking hans í faginu gerði
það að verkum að hann gat útfært
hugmyndir sínar betur en f lestir
aðrir fatahönnuðir,“ segir Andrea
og á þar við breska fatahönnuð-
inn Alexander McQueen sem féll
frá árið 2010.
„Haustið 2005 var ég svo lán-
söm að komast að í starfsnámi hjá
Alexander McQueen. Ég vann hjá
honum í hálft ár í London og París
en starfsnámið var hluti af klæð-
skeranámi mínu í Iðnskólanum í
Reykjavík. Námið úti var mikill
skóli og dagarnir bæði langir og
strangir. Þar lærði ég heilmikið
um ferlið frá því að hugmynd fæð-
ist að fullkláraðri f lík. Ég byrjaði
svo að hanna og framleiða mínar
eigin f líkur árið 2007. Þá hafði ég
lokið meistaranámi í klæðskurði
og fornámsbraut í Myndlistar-
skólanum í Reykjavík.“
Hannar sjálf sín eigin efni
Samspil textílhönnunar og klæð-
skurðar einkenna hönnun And-
reu Fanneyjar.
„Ég byrjaði að vinna með prjón
árið 2007 og fann að það hentaði
mér að hanna efnið sjálft fyrir
f líkurnar mínar,“ segir Andrea
sem lærði textílhönnun í Glas-
gow School of Art þar sem mikil
áhersla er lögð á hugmyndavinnu
og teikningu áður en byrjað er að
vinna með textílinn.
„Undirbúningsferlið finnst mér
oftast mikilvægast, að skapa hug-
myndaheim sem ég færi síðan yfir
í efni, snið og að lokum f lík.“
Hugmyndir að verkum Andreu
Fanneyjar koma héðan og þaðan.
„Náttúran er mér óendanleg
uppspretta en ég sæki líka inn-
blástur í myndlist, arkitektúr
og tónlist. Ég er heppin að allt í
kringum mig er skapandi hæfi-
leikafólk, hönnuðir, myndlistar-
menn, tónlistarfólk og sviðslista-
menn á öllum aldri. Krafturinn
í þeim veitir mér mikla andagift
og hvatningu til að halda áfram á
minni braut.“
Spóinn fylgir ævina út
Herðasláin Spóinn er dæmi um
heillandi hönnun Andreu Fann-
eyjar.
„Spóinn kom fyrst á markað
2007 og var hugsuð sem tíma-
laus f lík sem gat ferðast á milli
kynslóða. Prjónavoðin er unnin
í samstarfi við prjónaverksmiðj-
una Glófa og framleidd á vinnu-
stofu minni í Reykjavík,“ upp-
lýsir Andrea um Spóann sem hún
hefur skapað í tveimur stærðum
og tveimur litum.
„Litli Spóinn getur ferðast með
einstaklingum frá fjögurra ára
aldri og út ævina. Hægt er að nota
Spóann sem herðaslá eða trefil
og hann getur hreiðrað um sig
á öxlum fullorðinna jafnt sem
barna,“ útskýrir Andrea en stærri
útgáfan er fyrir þá sem vilja efnis-
meiri f lík.
Hún vann hugmyndavinn-
una að Spóanum í samstarfi við
Guðmund Pál Ólafsson, náttúru-
fræðing, náttúruljósmyndara og
náttúruverndara.
„Hluti ágóðans af vörunni
rennur nú sem áður til votlendis-
verkefnis Auðlindar, minningar-
sjóðs Guðmundar Páls. Á mörkum
votlendis og móa er kjörlendi
spóans og talið að um fjörutíu
prósent heimsstofnsins verpi á
Íslandi.“
Miklir vaxtarmöguleikar
Líftími vöru og áhrif hennar á
umhverfið er ein af mælisnúrum
Andreu Fanneyjar.
„Spóinn er dæmi um vöru þar
sem lögð er áhersla á að hanna
f lík sem gengur fyrir allan aldur
og getur ferðast á milli fólks
í fjölda ára. Ég legg áherslu á
gæði umfram magn og valdi að
vinna með prjón vegna þess að
hér eru innviðir til að framleiða
prjónavörur. Ég hugsa oft til
ömmu og afa og þess tíma þegar
Íslendingar voru meira og minna
sjálf bærir og framleiddu hér
fatnað og skó. Það er gott að þótt
landið sé lítið sé hægt að fram-
leiða prjón hér heima en um leið
skiljanlegt að f lestir hönnuðir
velji að framleiða erlendis. Það
mætti gera mun betur í að skapa
gott umhverfi fyrir fata- og textíl-
iðnað á Íslandi,“ segir Andrea og
bendir á mikla vaxtarmöguleika
á Íslandi.
„Við höfum nú f leiri en eina
spunaverksmiðju á landinu og
í fyrsta skipti í mörg ár er verið
að stíga mikilvæg skref í þróun á
íslensku ullarbandi. Við höfum
starfandi prjónaverksmiðjur
sem þrátt fyrir mikinn mótbyr
halda sinni starfsemi gangandi.
Hönnuðir eru að þróa aðferðir til
að vinna úr íslensku hráefni og
loks er aftur hægt að kaupa fatnað
sem ofinn er úr íslenskri ull. Skat-
taumhverfið torveldar aðilum
sem vinna við fagið að standa
sterkir í samkeppni við innf lutta
vöru. Það gæti skilað sér marg-
falt til samfélagsins, í innviða- og
atvinnuuppbyggingu, ef virðis-
aukaskattur á textílvörur sem
framleiddar eru hérlendis væri 11
prósent í stað 24 prósenta. Nú eru
engir verndartollar á innf lutta
textílvöru og í raun ætti íslenskur
fata- og textíliðnaður, sem vissu-
lega hefur menningarlegt og
sögulegt gildi fyrir Íslendinga,
að standa jafnfætis við til dæmis
bókaiðnaðinn. Auðvitað skipta
umhverfismálin miklu og við
gætum gert svo miklu betur í að
styðja við sjálf bæra framleiðslu
hér heima,“ segir Andrea.
Sokkabuxur úr sjávarrusli
Þessa dagana vinnur Andrea
Fanney mikið með Birgi prjóna-
meistara í Glófa.
„Ég mun halda áfram að þróa
verkefni og vörur í samstarfi
við gott fólk og rek verslunina
Sýnishorn í Sundaborg 1 þar sem
ég sel eigin hönnun og vandaðan
fatnað og textílvörur. Sýnishorn
selur meðal annars f líkur eftir
Tönju Levý og Sigrúnu Höllu
Unnarsdóttur sem framleiddar
eru á Íslandi. Hjá okkur fæst líka
Swedish Stockings sem er eina
umhverfisvæna sokkabuxna-
merkið í heiminum. Framleiðsla
þess fer fram í gæðaverksmiðju á
Ítalíu og eru vörurnar kolefnis-
hlutlausar og unnar úr endur-
unnum hráefnum eins og sjávar-
rusli og gömlum sokkabuxum,“
upplýsir Andrea sem einnig
vinnur við verkefnið Handaband
í Samfélagshúsinu á Vitatorgi.
„Þar þróum við vörur og
verkefni úr textílefnum sem falla
til við framleiðslu á Íslandi. Við
tökum einnig á móti og vinnum
áfram með efni og garn sem fólk
hefur ekki not fyrir lengur og
þess má geta að þátttaka á vinnu-
stofu Handabands er öllum opin,
einstaklingum að kostnaðar-
lausu.“
Lærði af
Alexander
McQueen
Andrea Fanney Jónsdóttir, klæð-
skerameistari og textílhönnuður,
hannaði herðaslá sem hún kallar
Spóa. Hann flakkar milli kynslóða og
hreiðrar hlýlega um sig þegar kólnar.
Andrea Fanney segist lánsöm að hafa komist að í starfsnámi hjá Alexander McQueen. MYNDIR/ÞÓRDÍS REYNIS
Það umvefur líkama og sál að sveipa herðaslá Andreu Fanneyjar um sig.
Spóinn var hugsaður sem tímalaus
flík sem gæti ferðast milli kynslóða.
6 KYNNINGARBLAÐ FÓLK 1 7 . S E P T E M B E R 2 0 2 0 F I M MT U DAG U R