Íslenskar landbúnaðarrannsóknir - 01.09.1981, Síða 9

MJALTAVINNA í BÁSAFJÓSUM 7
\ KfR \ NR verk\ þÆttuk\ ð ð ð ð i ð ð ð ð ð ð ð
UNDIRB. K*R «) 1 7 2 10 3 13 16 25 19 28 22 31
SETJA VÉLAR K V 4 9 5 12 6 15 18 27 21 30 24 33
TAKA VÉLAR AF d 8 17 11 20 14 23 26 29 32
1. mynd: Dæmi um vinnuskipulag við mjaltir á fjósbásum með 3 mjaltatæki á mann (Niclscn, 1972).
Fig. 1. An example of work planning during cubicle milking with 3 milking units per man. Work operations are a) cow preparation, b)
attachment of machine, and c) remove machine.
en oft nokkuð flóknar vegna þvottabúnað-
ar fyrir mjaltatækin. Mjaltabásar eru af
ýmsum gerðum, en hér verður einungis
fjallað um dálkabása, vegna þess að sú
gerð hefur náð mestri útbreiðslu við þá
bústærð og búskaparhætti, sem algeng-
astir eru hér á landi. I dálkabásum standa
kýrnar þétt saman án milligerða og á ská
miðað við mjaltagryfju. Það er kostur, því
að á þann hátt er gott að komast að júgr-
unum og styttir um leið vegalengdir við
mjaltirnar. Kýrnar eru mjólkaðar í
,,hópum“, þ. e. önnur röðin í einu, og er
það nokkur ókostur, einkum í stórum
mjaltabásum, þar sem kýr, sem eru sein-
mjalta, tefja alla röðina. Pað er því veru-
legt hagræðingaratriði að flokka kýrnar
eftir mjólkurmagni og mjaltaeiginleikum.
Dálkabásarnir eru ýmist með eitt
mjaltatæki á hvern bás eða eitt tæki á tvo
bása. I eftirfarandi umfjöllun eru notaðar
styttingarnar 2B/1M, sem þýðir 2 básar á
hvert mjaltatæki, eða ÍB/IM, sem táknar
1 bás á mjaltatæki. Einnig eru básarnir
misstórir. Séu t. d. 4 stæði hvorum megin
er það táknað með 2x4; séu fimm básar,
er talað um 2X5 o. s. frv. Oftast liggja
mjaltalagnir fyrir ofan básgryfjuna, og
verður þá að lyfta mjólkinni í þá hæð með
soginu. Hjá þessu má komast með því að
hafa lagnir undir gryfjubrún. Sé það gert,
er betra að hafa lB/lM-kerfi, til að
slöngur verði mjaltamanni síður til tafala.
A 2. mynd er sýnt vinnuskipulag í dálka-
bás með eitt mjaltatæki á tvö stæði (2B/
1M). Fjórum kúm er hleypt inn í einu og
þær undirbúnar. Kýrnar hinum megin í
básnum eru þá fullmjólkaðar, og mjalta-
tækin eru flutt yfir og sett á, eitt í einu.
Þegar síðasta tæki hefur verið sett á, er
mjólkuðu kúnum hleypt út, og verkþætt-
irnir endurtaka sig. Þá á einnig að vera
stund í vinnuhlé og ýmsa vinnu, þó að
einn maður standi að mjöltunum. Að
jafnaði er þó heppilegra, að tveir menn séu
að verki, einkum vegna tilfærslu á kúm í
fjósinu.
Fá má ýmsan aukabúnað til að létta
vinnu við mjaltir. Má þar nefna sjálf-
virkan búnað, sem tekur spenahylkin af
kúnum, er þær hætta að selja. Einnig er
unnt að fá kjarnfóðursskammtara í mjalta-
básana, og til að ákvarða mjólkurmagn
úr einstökum kúm eru stundum notaðir
glerkútar með mælikvarða, og eru þeir þá
hluti mjaltakerfisins.