Íslenskar landbúnaðarrannsóknir - 01.09.1981, Qupperneq 12

10 ÍSLENZKAR LANDBÚNÁÐARRANNSÓKNIR
mjaltagryQu. Pá hefur einnig komið fram
að andlegt álag mjaltamanns er minna við
mjaltir í mjaltabásum en í fjósbásum.
(Krabbe, 1976). Einnig má nefna að
auðveldara er að mæla mjólkurmagnið frá
einstökum kúm við mjaltir í mjaltabás en
á fjósbás vegna minni tilfærslu á mæli-
tækjum og einnig er betra að koma fyrir
tækjum, sem hægt er að lesa beint af.
Mjólkurgœði og vinnuumhverfi
Þar sem mjaltabás er tiltölulega afmarkað
rými, má gera gólf og veggi svo úr garði, að
auðvelt sé að halda þeim vel hreinum.
Sambærilegu hreinlæti er erfitt að koma
við í fjósinu sjálfu.
Innlendar rannsóknir benda til, að við
mjöltun á fjósbásum geti gæði fóðurs og
gjafatími haft áhrif á mjólkina. Þá getur
það einnig haft áhrif, hvenær fóðrun fer
fram miðað við mjaltatíma og almennt
hreinlætisástand á básum (Sigtryggur
Björnsson, 1980).
Til að flytja mjólk eftir löngu rörmjalta-
kerfi, eins og tíðkast í básafjósi, þarf
verulegt loft. Þetta loft er dregið inn í
kerfið um tengikross mjaltatækjanna.
Þegar mjólkað er á fjósbásum, er því meiri
hætta á, að mjólkin verði fyrir bragð- og
lyktaráhrifum, en þegar mjólkað er í
mjaltabás (Krabbe, 1976).
I þýskum rannsóknum (Kurzweil og
BUSSE, 1973) kom ekki fram marktækur
munur á gerlaflóru mjólkur, þegar bornar
voru saman mjaltir í mjaltabás eða á
fjósbás. I rannsókninni kom fram, að
gerlaflóra mjólkurinnar var aðallega háð
aðferðum við þvott á mjaltabúnaði, en
fjósloftið hafði lítil áhrif á þessu sambandi.
I öðrum rannsóknum (Ibsen, 1971)
kemur fram, að eðlis- og efnafræðileg áhrif
á mjólkina, þegar mjólkað er með rör-
mjaltakerfi, séu langtum meiri en hin gerla-
fræðilegu. Er sérstaklega tekið fram, að
því hærra sem lyfta þarf mjólkinni í röra-
kerfi og því lengra sem þarf að flytja hana,
þeim mun meiri líkur séu á skaðlegum
breytingum mjólkurinnar við mjaltir.
I mjaltabásum er rörakerfið tiltölulega
stutt og lyftihæð mjólkurinnar oftast mun
minni en við mjaltir á fjósbásum. Þá má
nefna, að betri aðstæður eru í mjaltabás til
að fylgjast með júgurheilbrigði kúnna, því
að mjaltamaður sér júgrið betur og lýs-
ingin er að jafnaði betri.
Árið 1979 safnaði Jón Finnsson mjólk-
urfræðingur upplýsingum um gerlamagn
mjólkur og innvegið mjólkurmagn frá 14
bæjum. Var helmingur bæjanna með
mjaltabásakerfi, en á hinum bæjunum
voru kýrnar mjólkaðar á fjósbásum.
Upplýsingunum var safnað hjá Mjólkurs-
amlagi Borgfirðinga í Borgarnesi og
Mjólkursamsölunni í Reykjavík. I 3. töflu
eru sýndar niðurstöður þessara athugun-
ar. Tölur um gerlamagn í millílítra mjólk-
ur á hverjum bæ eru meðaltöl gerlataln-
ingar úr 42 sýnum. Að meðaltali er gerla-
magn mjólkurinnar nokkru minna, þegar
mjólkað er á fjósbásum. Vegna mikils
breytileika eftir bæjum er sá munur þó
ekki marktækur og er því í samræmi við
áður ræddar erlendar rannsóknir. Einnig
var kannað, hvort samband væri milli
mjólkurmagns frá hverju búi og gerla-
magns í millílítra mjólkur. Þar reyndist
ekki um raunhæfa fylgni að ræða.
Vinnuþörf
Innlendar mœlingar
Vinna við mjaltir er af tvennum toga, þ. e.
hin eiginlega mjaltavinna og svo vinna við
undirbúning og frágang mjaltatækjanna.
Hin eiginlega mjaltavinna er háð þáttum