Íslenskar landbúnaðarrannsóknir - 01.09.1981, Qupperneq 47

TENGSL BEINNA ÁHRIFA OG MÓÐURÁHRIFA 45
bráðþroska lömb, gefl í einstaka lilfellum
dætur, sem af einhverri ástæðu hafa skerta
mjólkurframleiðslu.
Robinson (1979) ræðir aðra skýringu
og styðst þá við reynslu sína í svínarækt.
Afkvæmi mæðra, sem mjólka illa, fara fyrr
að éta annað fóður, og kemur þetta ják-
vætt fram hjá þeim síðar á vaxtarskeiðinu.
Þessa hliðstæðu virðist einnig mega færa
yfir á sauðfé.
Ljóst er, að þetta neikvæða samband
hefur veruleg áhrifá framkvæmd úrvals til
aukins vænleika sauðfjár. Afleiðingar
þessa hafa verið kannaðar í erlendum mó-
deiútreikningum (Hanrahan, 1976,
Nitter og Schlote, 1979). Niðurstöður
þeirra benda til, að afkvæmarannsóknir
séu ekki eins álitlegur valkostur í kynbóta-
starfi og menn ella hafa ályktað, ef um
sterkt, neikvætt samband er að ræða.
Hlutfallslega meiri áhersla verður lögð á
einstaklingsúrval og nýtingu ætternisup-
plýsinga á móðurhlið.
Þá má einnig hugleiða, hvort haga megi
úrvali á annan veg en nú er gert. Við
hérlendar aðstæður virðast þeir kostir
helst bundnir því, að þar, sem um mikla
haustbeit lamba er að ræða, megi nýta
þyngdarbreytingar að hausti á einhvern
hátt til mats á einstaklingsbundinni vax-
targetu. Erlendis, t. d. í Noregi, eru móð-
ureiginleikar metnir með því að vega
lömbin fárra vikna gömul að vori. Slíkt
virðist tæpast framkvæmanlegt hér á landi
almennt af vinnuaflsástæðum.
í sauðfjárbúskap eins og hér á landi
hljóta móðureiginleikar ánna að skipta
verulegu máli. Eins og Willham (1979)
bendir á, eru ýmis vandamál bundin
kynbótum móðureiginleika. Að jafnaði
blandast móðuráhrifin beinum áhrifum
móðurinnar fyrir eiginleikann. Líkur á
erfðatengslum beinna áhrifa og móðurá-
hrifa koma með í dæmið, eins og hér hefur
verið fjallað um. Móðureiginleikar eru að
mestu leyti kynbundnir, koma fram til-
tölulega seint á æviskeiði gripanna og eru
kynslóð síðar en bein áhrif.
Ljóst er, að þessi mál þarfnast nánari
rannsókna, en neikvæð tengsl beinna
áhrifa og móðuráhrifa á þunga lamba,
ætla ég, að leiði m. a. til, að vænleiki fjár-
ins fái hlutfallslega minna vægi miðað við
aðra eiginleika en ef þessir þættir væru
óháðir.
Slíkt neikvætt erfðasamband kann
einnig að vera skýring þess, að í fljótu
bragði virðist erfiðara að koma auga á
verulegan mælanlegan árangur af rækt-
unarstarfi til að auka vænleika en af kyn-
bótastarfi fyrir ýmsa aðra eiginleika í
sauðfjárræktinni.