Fréttablaðið - 05.12.2020, Blaðsíða 84

hann að hjálpa við að bera kassa og
raka burtu fótsporin úr snjónum
og hjálpa til, hann stoppaði aldrei,“
segir hún. „Mads tók þessu hlut-
verki alvarlega og þegar hann rakaði
sig eftir tökur þá stórsá á honum,
hafði grennst svo mikið.“
Það falla þó ekki allir í sama flokk.
„Ég hef unnið með minna gefandi
fólki. Það var einn leikstjóri sem
ferðaðist út um allt með einkaþjálf-
arann sinn og hlaupabrettið sitt. Við
vorum í tökum upp á Vatnajökli og
hann tók sér pásur frá tökum og allir
þurftu að bíða uppi á miðjum jökli á
meðan hann var á hlaupabrettinu.
Það var mjög sérstakt.“
Spennandi verkefni á dagskrá
Eins og alltaf er Lilja með nokkur
járn í eldinum í dag. Oftast er tals-
verð leynd yfir verkefnum, sérstak-
lega þeim erlendu, lítið má ræða um
þau fyrr en eftir á. „Núna erum við
að ganga frá stóru erlendu verkefni
sem við vorum heppin að fá í far-
aldrinum. Sem betur fer kláruðum
við tökur rétt áður en reglurnar
voru hertar. Nú erum við í frágangi
sem tekur alltaf smá tíma,“ segir
hún. „Við erum líka í miðjum tökum
á íslenskri bíómynd. Þetta er svona
Lethal Weapon, Die Hard, grín-
löggu-hasar, sem gerist á Íslandi.
Verkefni sem er algjörlega út fyrir
boxið fyrir mig.“
Það er augljóst að Lilja er mjög
spennt fyrir verkefninu. „Við erum
hálfnuð í tökum, eigum eftir inni-
tökurnar. Hannes Þór Halldórsson
landsliðsmarkmaður leikstýrir,
hann er mjög hæfileikaríkur á
öllum sviðum.“ Ef allt gengur eftir
áætlun þá kemur myndin út í apríl
eða maí á næsta ári, sem er mjög
stutt ferli miðað við önnur verkefni.
Meðal verkefna sem hún hefur
unnið að eru vinsælu þættirnir
um Krúnuleikana, eða Game of
Thr ones. Þar var Ísland í hlutverki
nyrsta hluta Westeros. „Við fengum
þau til okkar sjö ár í röð. Fyrstu
tvö árin voru þau bara að vetri til.
Það var mjög mismunandi hvað
þau þurftu, allt frá því að vera 200
manna starfslið niður í fámennt
teymi til að taka upp bakgrunn,“
segir hún.
Samstarfið gekk mjög vel, sér-
staklega þegar allar mismunandi
þarf ir voru komnar á hreint.
„Stundum vilja leikarar fá sér rútu
eða sér aðstöðu í svona verkefnum,
það var ekkert þannig með Game of
Thrones, þau sátu bara í matarrút-
unni og borðuðu með starfsfólkinu.
Engin stjörnumeðferð.“ Krúnuleika-
ævintýrinu lauk svo með lokahófi
þegar síðasti þátturinn var sýndur
í maí í fyrra.
COVID-19 faraldurinn hefur sett
strik í reikninginn eins og á öllum
öðrum sviðum þjóðfélagsins. Lilja
segir erfitt að spá fyrir um hvort það
verði skortur á framboði á efni. „Það
er búið að setja allar stórar bíómynd-
ir á bið, eins og James Bond og Top
Gun 2. Það er gríðarleg eftirspurn
eftir sjónvarpsefni núna. Við höfum
verið að vinna við gerð þáttanna
Succession, sem sýndir eru á HBO,
þeir eru ekki byrjaðir í tökum fyrir
næstu þáttaröð sem þýðir að það
verður langt hlé á milli þátta,“ segir
Lilja. „Það var fínt að gera hér á landi
í sumar. Ísland var fljótt að opna eftir
fyrstu bylgjuna á meðan var lokað
fyrir tökur í öðrum löndum. Um
leið og COVID-tölurnar hækkuðu
aftur þá dró strax úr eftirspurninni
og þegar opnar aftur fyrir tökur í
öðrum löndum mun samkeppnin
harðna til muna aftur.“
Mikilvæg atvinnugrein
Lilja var nýverið kjörin formaður
Sambands íslenskra kvikmynda-
framleiðenda, SÍK, fyrst kvenna
síðan SÍK sameinaðist Framleið-
endafélaginu árið 2000 og varð til í
þeirri mynd sem það starfar í dag.
Starfið felur meðal annars í sér að
gæta hagsmuna og réttar sjálfstæðra
kvikmyndaframleiðenda. Félagið
kemur fram fyrir hönd aðildarfélaga
gagnvart stjórnvöldum, menningar-
stofnunum og öðrum félagasam-
tökum.
Stærsti þátturinn snýr að hags-
munabaráttu, segja má að Lilja sé nú
komin út í pólitík. „Það er endalaus
vindmyllubarátta. Síðan kemur ný
ríkisstjórn og ballið byrjar upp á
nýtt,“ segir hún og hlær. „Það er
ekki alltaf barátta við pólitíkina, til
dæmis var ég mjög ánægð með nýja
kvikmyndastefnu til ársins 2030.
Það er nýtt upphaf fyrir okkur. Þar
eru hlutir sem eru gríðarlega mikil-
vægir fyrir okkur.“
Meðal þess er stöðug birting á
hagtölum. „Auðveldara aðgengi að
hagtölum á eftir að auðvelda okkur
alla rökræðu því þá er auðséð hvað
þessi iðnaður er að skila miklu og er
mikilvægur fyrir hagkerfið, þessar
tölur eru sumar hverjar til í dag en
það er djúpt á þeim.“
Í tölunum frá 2016 segir að ríkið
hafi lagt 5,9 milljarða til greinar-
innar, en fengið til baka skatttekjur
upp á 12 milljarða. „Það eru margar
ástæður fyrir því af hverju ætti að
fjárfesta í kvikmyndagerð. Ein af
þeim eru skatttekjur til ríkisins, en
þær eru tvöfalt hærri en framlag til
greinarinnar samkvæmt tölum frá
2016 og er það hlutfall er enn hag-
stæðara í dag.“
Þá hef u r k v ik my nda f ra m-
leiðsla einnig haft mikil áhrif á
ferðaþjónust una. „ Samk væmt
nýjustu könnun þá segjast tæplega
40 prósent ferðamanna hafa komið
hingað eftir að hafa séð íslenskt efni
eða íslenskt landslag í kvikmynd
eða í þáttaröð. Ef ætti að koma aug-
lýsingu fyrir augu jafn margra þá
myndi það kosta marga milljarða
sem eyða þyrfti erlendis í birtinga-
kostnað. Fjárfesting ríkisins í kvik-
myndagerð er aðeins brot af því og
fellur öll til hér á landi.“
Sama á við um íslenska tungu og
menningu. „Börnin okkar eru farin
að nota allt of mikið af ensku í orða-
forðanum. Ég finn þetta hjá börn-
unum mínum. Börn í kringum mig
eru úti í garði í hlutverkaleik og tala
ensku allan tímann. Það er augljóst
að við þurfum meira efni á íslensku
fyrir börnin okkar og þetta á að
skipta okkur máli.“
Getum keppt í þungavigt
Ofan á allt annað bætast við
áhyggjur af að Ísland missi verkefni
til annarra landa. Líkt og greint var
frá í síðasta helgarblaði verður kvik-
myndin The Northman, sem gerist á
Íslandi, tekin upp á Írlandi þar sem
hærri endurgreiðslur eru í boði.
„Það er sorglegt. Við erum í grunn-
inn vel samkeppnishæf, en stöndum
höllum fæti eins og er þar sem við
erum með lægri endurgreiðslu en
samkeppnislönd okkar og verðum
að hækka þær ef við eigum enn að
eiga möguleika að taka þátt. Það
hefur sýnt sig og sannað að endur-
greiðslurnar eru að skila sér til
baka, skatttekjurnar eru hærri en
það framlag sem fer til kvikmynda-
gerðar, starfamargfaldarinn er 2,9
svo iðnaðurinn er atvinnuskapandi,
þetta skapar eftirspurn ferðamanna
og svo mætti lengi telja. Við ættum
að fagna því þegar skrifað er um í
fjölmiðlum að endurgreiðslur hafi
verið háar, það þýðir eingöngu hærri
útf lutningstekjur, fjöldi fólks fær
atvinnu, hærri skatttekjur til ríksins
og viðskipti við ferðaþjónustuaðila.
Svo eru það hliðarverkanirnar,
það hefur áhrif þegar stórleikarar
eru að tala um Ísland sem stórkost-
legt land í viðtölum. Og þegar það
birtast myndir af þeim í íslenskri
hönnun. Þetta helst allt í hendur.“
Getur Ísland orðið þungavigtar-
land í kvikmyndagerð?
„Alveg tvímælalaust. Við erum
með stóran hóp af hæfileikaríku
fólki, sem eftirspurn er eftir að utan.
Það þarf bara að taka ákvörðun.
Eins og með alla nýsköpun þá tekur
þetta sinn tíma en mér finnst eins og
það sé að koma ágætis skilningur á
mikilvægi greinarinnar,“ segir Lilja.
Augljóst er að umræðuefnið er henni
mikið hjartans mál. „Ég bind miklar
vonir við það.“
Öskruðu í svörtum ruslapokum
Félag kvenna í kvikmyndum og
sjónvarpi á Íslandi, WIFT, hefur
gagnrýnt kvikmyndastefnuna fyrir
að taka ekki á kynjahalla í greininni.
„Ég tel að það sé mikilvægt að hafa
skýra stefnu hvað varðar kynjahlut-
fall og hvernig við ætlum að tryggja
að halli ekki á hvorugt kynið,“ segir
Lilja.
Huga þurfi að grunninum. „Ég hef
hugsað mikið um af hverju þetta
stafar og hvernig má bæta stöðuna.
Hvort þetta stafi af uppeldislegum
áhrifum. Hvort ungar stelpur séu
ragari við að vaða út í óvissuna og
velji frekar öruggari leiðir. Það er
á hreinu að við verðum á öllum
stigum að gæta að því að jafnvægis
sé gætt,“ segir hún. „Maður lifandi
hvað kvikmyndir væru einsleitar ef
aðeins karlmenn kæmu að þeim.“
Sjálf var hún umkringd miklum
kvenfyrirmyndum, allt frá Vigdísi
Finnbogadóttur til kvikmynda-
gerðarkvenna á borð við Kristínu
Jóhannesdóttur. „Fyrsta verkefnið
sem ég vann að þrettán ára var leik-
stýrt af konu og enn yngri hlust-
aði ég á Grýlurnar. Við systurnar
klæddum okkur í svarta ruslapoka
og fórum niður í Fossvogsdal til að
öskra.“
Börnin öll í kvikmyndagerð
Íslendingar fara mikið í bíó þegar
miðað er við aðrar þjóðir. Aðsókn
á íslenskar kvikmyndir er þó mjög
misjöfn eins og á aðrar myndir.
„Íslendingar eru mjög gagnrýnir
á íslenskt efni. Strax og þetta er í
útlöndum þá fyrirgefur þú miklu
meira, hér þekkja allir til alls. Fólk
sér strax þegar pólitíkin er ekki
nákvæmlega eins og í raunveru-
leikanum, sama á við um nánast
allt annað. Bíddu nú við, hann var
að keyra í Garðabæ, beygði og var
kominn í Grafarvog. Eitthvað sem
skiptir engu máli og enginn myndi
taka eftir í erlendum þætti eða kvik-
mynd,“ segir Lilja. „Ef við værum
Lilja tók á móti
Interfilm verð-
launum fyrir
kvikmyndina
Bergmál í fyrra,
myndin var
í leikstjórn
Rúnars Rúnars-
sonar.
Lilja á frumsýningu Arctic á Cannes-kvikmyndahátíðinni árið 2018 ásamt
Mads Mikkelsen, Rögnu Fossberg og Margréti Einars. MYND/AÐSEND
ÞAÐ ER AUGLJÓST AÐ VIÐ
ÞURFUM MEIRA EFNI Á
ÍSLENSKU FYRIR BÖRNIN
OKKAR OG ÞETTA Á AÐ
SKIPTA OKKUR MÁLI.
ÍSLENDINGAR ERU MJÖG
GAGNRÝNIR Á ÍSLENSKT
EFNI. STRAX OG ÞETTA ER Í
ÚTLÖNDUM ÞÁ FYRIR-
GEFUR ÞÚ MIKLU MEIRA,
HÉR ÞEKKJA ALLIR
TIL ALLS.
bara að gera eitthvað raunverulegt
þá væri ekkert gaman að horfa á
þetta. Kvikmyndir eru annar veru-
leiki til að gleyma sér í.“
Sjálf horfir hún mikið á kvik-
myndir. „Ég er alæta. Mér þykir
sérstaklega gaman að horfa á mjög
listrænar myndir.“ Henni verður
litið á stórt plakat af Stjörnustríði
sem prýðir vegginn á skrifstofunni
hennar. „Eins og ég sagði þá er ég
alæta,“ segir hún og brosir. „Það eru
kannski síst amerískar blóðslettu
hryllingsmyndir.“
Sýn hennar er mögulega dálítið
önnur en venjulegra áhorfenda.
„Þegar ég horfi á mjög gott efni þá
fer ég að spá í persónusköpuninni og
handritinu. Ég hef samt oftast slökkt
á framleiðandanum í mér og nýt þess
sem ég er að horfa á.“
Sjálf er hún að prófa sig áfram í
golfi, en lítill tími gefst til þess. „Ég
hef verið í hálfgerðum stelpuvill-
inga-golfklúbbi í tíu ár en einhvern
veginn virðist þessi forgjöf ekki taka
miklum breytingum.“
Þótt hún horfi mikið á kvikmynd-
ir þá er Lilja ekki með kvikmyndasal
heima hjá sér. „Í mörg ár átti ég ekki
sjónvarp,“ segir hún og hlær. „Ég
lagði áherslu á að við töluðum saman
inni á heimilinu í stað þess að horfa
á sjónvarpið.“
Lilja á þrjú börn með eiginmanni
sínum, Erlendi Blöndahl Cassata,
sem starfar einnig sem framleiðandi.
Þau eru 17, 11 og 9 ára. Ekki er úti-
lokað að þriðja kynslóð kvikmynda-
gerðarmanna sé á leiðinni. „Þau eru
öll kvikmyndagerðarmenn. Þau gera
endalaust af myndböndum í hinum
ýmsu forritum og eru að tjá sjálf sig,
yngri kynslóðin er miklu f linkari
en við í því. Þau eru nánast daglega
að gera litlar örsögur. Ég held að
almennt sé Ísland að ala upp mikla
snillinga.“
5 . D E S E M B E R 2 0 2 0 L A U G A R D A G U R42 H E L G I N ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð