Morgunblaðið - 24.05.2020, Page 30

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 14. MAÍ 2020
aðrir reru aðeins nokkrum sinnum
eftir að talsverðum tíma hafði verið
eytt í að fella net og gera klárt fyrir
vertíðina. Flestir þeirra sem sátu
eftir gera út frá vestanverðu land-
inu, en þar hefur grásleppuvertíð
jafnan byrjað síðar en fyrir norðan.
Veiðum á flestum tegundum við
landið er stjórnað með kvótakerfi á
báta og skip, en grásleppuveiðum er
stjórnað með fjölda veiðidaga og
sérstökum veiðileyfum. Viðmiðið er
hámarksafli sem er í samræmi við
ráðgjöf Hafrannsóknastofnunar og
innan dagafjöldans er um ólymp-
ískar veiðar að ræða. Kvótasetning
grásleppu hefur verið til umræðu
síðustu misseri, en skiptar skoðanir
eru um þá breytingu og niðurstaða
er ekki komin í það mál.
Mokveiðin fyrir norðan og austan
virðist hafa verið óvænt og þegar
stefndi í að útgefnu aflahámarki
yrði náð í vor var tilkynnt um stöðv-
un veiðanna 3. maí. Þar sem eftir er
að veiða í 15 daga við Breiðafjörð
fer aflinn eitthvað umfram ráðgjöf,
sem ólíklegt er að verði endurmetin
á þessari vertíð. Á meðfylgjandi
mynd má sjá ýmsa þætti grásleppu-
veiða og vertíðarinnar í ár.
Hörð gagnrýni úr ýmsum áttum
hefur komið fram á hvernig staðið
var að stjórnun veiðanna og ráðgjöf
Hafrannsóknastofnunar.
Sveitarfélög gagnrýna
Sem dæmi má nefna að í ályktun
bæjarráðs Akraness frá 5. maí er
bent á að misvægi sé á milli lands-
hluta hvað varði grásleppuveiðar og
þess krafist að ráðherra endurskoði
ákvörðun sína þannig að jafnræðis
verði gætt.
Bæjarstjórn Stykkishólms mót-
mælti einnig stöðvun veiðanna. Í
ályktun var farið yfir mikilvægi grá-
sleppuveiða fyrir atvinnulífið í
Stykkishólmi og segir þar að stað-
urinn sé einn helsti löndunarstaður
grásleppu á landinu. Sérstaklega
var fjallað um veiðar á innanverðum
Breiðafirði: „Til að vernda æðar-
varp á svæðinu hefur tíðkast í ára-
tugi að grásleppuveiðar við Breiða-
fjörð hefjist ekki fyrr en 20. maí ár
hvert. Sú náttúruvernd hefur mætt
almennum skilningi og verið talin til
fyrirmyndar. Dagarnir fimmtán
sem veiða má við Breiðafjörð frá og
með 20. maí bæta ekki upp þá 44
daga sem sjómenn gerðu ráð fyrir
að geta gert út,“ segir í ályktun
Stykkishólmsbæjar.
Fleiri hafa fjallað um málið og í
ályktun frá strandveiðifélaginu
Króki, félagi smábátaeigenda í
Barðastrandarsýslu, segir að ráð-
herra „hefði getað fengið Fiskistofu
til að stjórna, eða stuðst við tölur
þaðan, þar sem sést jafnóðum hve
mikið er komið á land. Það hefði
verið hægt að stöðva fyrstu bátana
mikið fyrr, jafnvel við 30 daga. Þeir
sem fengu flesta daga fengu 44, aðr-
ir örfáa og allt niður í núll“.
Ábyrgar og sjálfbærar veiðar
Kröfur hafi komið fram frá hags-
munaaðilum og þingmönnum um að
ráðgjöf í grásleppuveiðum verði
endurskoðuð svo hægt verði að
auka aflann. Axel Helgason, fyrr-
verandi formaður Landssambands
smábátaeigenda og grásleppu-
veiðimaður, hefur gagnrýnt ráðgjöf-
ina og skorað á sérfræðinga Haf-
rannsóknastofnunar að leiðrétta
stuðul sem notaður var til að um-
reikna magn saltaðra grásleppu-
hrogna yfir í grásleppuafla upp úr
sjó. Þarna muni mörgum prósentum
og þeir hagsmunir sem séu í húfi
skipti hundruðum milljóna.
Í grein í Morgunblaðinu síðasta
föstudag leggur Kristján Þór Júl-
íusson, sjávarútvegs- og landbún-
aðarráðherra, áherslu á að stjórnun
fiskveiða á grundvelli vísindalegrar
ráðgjafar sé lykilatriði til að tryggja
ábyrgar og sjálfbærar fiskveiðar.
Ráðherra segir að í hinu stóra
samhengi sé mikilvægast að standa
vörð um þá meginreglu að við
stjórnum fiskveiðum okkar á grund-
velli vísindalegrar ráðgjafar og
tryggjum þannig sjálfbærar fisk-
veiðar. „Að því sögðu er ég sam-
mála þeirri gagnrýni að það sé lítil
sanngirni í að sumir grásleppu-
sjómenn fái nokkra daga en aðrir
fái 30 eða 40 daga. Þetta er hins
vegar fylgifiskur þess að haga veið-
um með þessum hætti,“ skrifar
Kristján Þór.
Í grein hans kemur jafnframt
fram að varðandi næstu grásleppu-
vertíð hafi hann beint þeim til-
mælum til Hafrannsóknastofnunar
að farið verði yfir, í samráði við sjó-
menn, öll þau gögn sem liggja til
grundvallar ráðgjöfinni. Meðal ann-
ars til að endurmeta eldri aflatölur
og skoða möguleika og forsendur
fyrir aflaráðgjöf.
Ástæða til endurmats?
Atvinnuveganefnd Alþingis ritaði
sjávarútvegsráðherra bréf í viku-
byrjun þar sem óskað var eftir því
að ráðherra beindi því til Hafrann-
sóknastofnunar hvort ástæða væri
til endurmats á úthlutun hrognkelsa
vegna vertíðarinnar 2020 í ljósi
gagna og upplýsinga sem borist
hafa nefndinni.
Með erindinu fylgdu ályktanir og
umsagnir frá Samtökum sveitar-
félaga á Vesturlandi, Biopol ehf. og
Náttúrustofu Norðurlands vestra,
forsvarsmönnum fyrirtækja sem
vinna grásleppuhrogn, bæjarstjórn
Stykkishólms og Landssambandi
smábátaeigenda.
Veiðidagar
Tilkynnt var í byrjun apríl að veiðidagar
á grásleppuvertíð yrðu 44. Landssam-
band smábátaeigenda hafði lagt til að
veiðidagar yrðu 39 eða 40.
Ráðgjöf
Hafrannsókna-
stofnun lagði til að
afl i færi ekki yfi r
4.646 tonn.
Afl i grásleppubáta er nú um
4.700 tonn og hafa veiðar verið stöðvaðar.
Grásleppubátum sem nýttu veiðileyfi sín á
innanverðum Breiðafi rði frá 20. maí 2019 eða
2018 er heimilt að stunda þar veiðar í allt að
15 daga frá og með 20. maí.
Fjöldi
Alls höfðu 173 grásleppubátar hafi ð róðra þegar
veiðar voru stöðvaðar 3. maí og höfðu 39 bátar
þá náð öllum 44 dögunum.
58 bátar náðu 40-44 dögum
13 náðu 30-40 dögum
45 náðu 20-30 dögum
41 náði 10-20 dögum
16 bátar náðu minna en 10 dögum
Einhver fjöldi átti eftir að virkja leyfi og hafði
ekki lagt netin þegar veiðar voru stöðvaðar.
Útgefi n leyfi 2019 voru 250. Meðaltal
síðustu 10 ár eða 2010-2019 er 286.
Flest voru leyfi n á þessu tímabili árið
2011 eða 369 alls.
Mokafl i
Sú breyting var gerð í vetur
að heimilt var að byrja veiðar
alls staðar við landið 10.
mars. Árin á undan hafði
verið byrjað um 20. mars við
Norður- og Norðausturland
og nokkru síðar við
vestanvert landið.
Dagafjöldi frá því að net
eru lögð og hámarksafl i eru
viðmið við stjórnun veiða.
Grásleppusjómenn við Norð-
ur- og Norðausturland höfðu
veitt vel og nýtt fl esta daga
þegar kom að vertíðarlokum.
Afl ahæsti bátur var með
liðlega 80 tonn og fjórir þeir
næstu með 65-70 tonn.
Heildarafl i
Á síðasta ári veiddu grásleppubátar alls
4.961 tonn af grásleppu eða 134 tonn umfram ráðgjöf. Hver bátur hafði
heimild til veiða í 44 daga.
Verðmæti
Afl averðmæti þeirra 240 báta sem stunduðu veiðarnar í fyrra
má ætla að hafi verið rúmlega 1,6 milljarðar. Útfl utningsverð-
mæti grásleppuafurða sem fl uttar voru á erlenda markaði
nam um 2,8 milljörðum á síðasta ári.
Grásleppukavíar gaf mestu verðmætin eða rúmlega 1,3
milljarða, söltuð grásleppuhrogn um 850 milljónir og frosin
grásleppa rúmar 600 milljónir.
Nýting
Frá ársbyrjun 2012 var gert skylt að koma með
allan grásleppuafl a að landi. Grásleppa er fyrst
og fremst veidd vegna hrogna, en aðrir hlutar
fi sksins, haus, hvelja, innyfl i og vöðvar,
höfðu lítið verið nýttir.
Veiðileyfi
Veiðar á grásleppu eru bundnar leyfum og 2018
höfðu um 450 bátar réttindi til þess að veiða
grásleppu. Eingöngu er heimilt að veita slík veiði-
leyfi þeim bátum sem áttu rétt til grásleppuveiða
á vertíðinni 1997 sem og bátum er komið hafa í
þeirra stað.
Menn hafa ýmist nýtt leyfi n sjálfi r, geymt leyfi n,
leigt þau út eða jafnvel selt þau. Fjárhagsleg
verðmæti felast í stærð leyfi sins og geta þau
verið á bilinu 120-150 þúsund krónur á hvert
brúttótonn, þannig að á 10 tonna bát gæti leyfi ð
verið á 1,2-1,5 milljónir.
1.300
850
600
Frosin
grásleppa
Söltuð
hrogn
Kavíar
Umfram Ráðgjöf
Ójafnt gefið á grásleppuvertíð
 Óvænt mokveiði fyrir norðan og norðaustan land  Hægt hefði verið að stöðva fyrstu báta miklu
fyrr, segir í ályktun Króks  Fylgifiskur þess að haga veiðum með þessum hætti, segir í grein ráðherra
FRÉTTASKÝRING
Ágúst Ingi Jónsson
aij@mbl.is
Mokveiði á grásleppu við Norð-
austur- og Norðurland og þokka-
legar gæftir eftir fyrstu daga vertíð-
ar skiluðu miklum afla á land. Svo
miklum að fyrr en varði var há-
marksafla náð og það áður en vertíð
byrjaði af krafti við vestanvert land-
ið. Sumir náðu ekki að leggja netin,
Flatahrauni 7 | 220 Hafnarfirði | Sími 565 1090 | www.bjb.is
Fékk bíllinn
ekki skoðun?
Aktu áhyggjulaus í burt á nýskoðuðum bíl
Sameinuð gæði
BJB-Mótorstilling þjónustar
flesta þætti endurskoðunar
á sanngjörnu verði og að
auki förum við með bílinn
þinn í endurskoðun, þér
að kostnaðarlausu.
 SJÁ SÍÐU 32